Nakşbendî-Hâlidîliğin Seyyid Taha Hakkârî Nehrî Kolu (XIX. Yüzyıl)
Sayyid Taha Hakkari Nehri Branch of Naqshbandi-Khalidi Order
- Tez No: 434414
- Danışmanlar: PROF. DR. REŞAT ÖNGÖREN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 336
Özet
Nakşbendî-Hâlidîliğin Türkiye, İran ve Irak ülkelerinde etkin olan Seyyid Taha Nehrî kolu, XIX. yüzyılın başlarında Hakkâri'nin Şemdinli ilçesine bağlı Bağlar (Nehrî) köyünde kurulmuş ve uzun bir süre faaliyetlerini devam ettirmiştir. Bölgeye Nakşbendîliği ilk getiren Seyyid Abdullah Şemdînî (ö. 1819-20) olsa da yetiştirdiği halifeleri ile kolu tesis eden ve yayılmasına öncü olan kişi, birâderzâdesi Seyyid Taha'dır (ö. 1853). Seyyid Taha'dan sonra oğlu Şeyh Ubeydullah (ö. 1883) döneminde ise Nehrî Tekkesi, siyasi bir kimlik kazanmış ve bundan sonraki faaliyetleri bu yönüyle öne çıkmıştır. 1925 Şeyh Said isyanıyla birlikte Nehrî Tekkesi'nin o dönemki postnîşîni olan Seyyid Abdülkadir (ö. 1925) idam edilince, oğlu Seyyid Abdullah Geylânîzâde (ö. 1967) tarikat merkezini İran Urumiye ve Mahabad şehirlerindeki tekkelere nakletmiştir. Kolun yayılmasında siyasi ve sosyal etkenlerle birlikte en etkili faktör, şeyhlere atfedilmiş özelliklerin yanı sıra tarikatı yaymada gösterdikleri çabalardır. Bu çabalar neticesinde kol, Türkiye'de Gayda, Küfrevî, Norşin, Arvâs ve Kelâmî dergâhıyla; İran'da Kemâlizâde, Nerzîveyî, Ermenibulâğ, Tikantepe ve Köhne Kale hânkâhıyla; Irak'ta Sûrsûre, Bârzân ve Şeyh Reşid Lolân tekkesiyle yayılmaya devam etmiştir. Hâlidîlîğin Nehrî kolunda tarikat esasları ve tasavvufi eğitim genelde Hâlidiyye ve Nakşbendiyye tarikat geleneğine mutabık bir biçimde uygulanmıştır. Ancak bu kolda şeriata uyma ve mürşide ihlâs ve muhabbet ile teslim olma ilkeleri sürekli vurgulanarak canlı tutulmuştur. Bunun yanı sıra tasavvufî eğitimde mürşid sohbeti ve rabıtası ile vird ve teveccühe çokça önem verilmiştir. Öngörülen ilke ve uygulamalar doğrultusunda seyr u sülûkunu tamamlayan müridlere şeyh hilafet verebilmektedir. Halife ise şeyhinin verdiği talimat çerçevesinde hilafet görevini icra edebilmektedir.
Özet (Çeviri)
Sayyid Taha Nehrî branch of Naqshbandi-Khalidi which is affective in Turkey, Iran and Iraq, was founded in the early of XIXth century in Baglar (Nehrî), village of Shamdinan (Semdinli), town of Hakkari and it continued its facilities for a long time here. Though the first one who brought Naqshbandiyyah to the region was Sayyid Abdullah Shamdînî (d. 1819-20), his brother's son Sayyid Taha Nehrî (d. 1853) was the first person who established and spread the branch with the caliphs and the students who was trained by him. After Sayyid Taha, in the period of Sheikh Obaydullah Nehrî lodge (d. 1883) gained a political identity and its subsequent activities came to the fore in this respect. In 1925, with the period of Sheikh Said Rebellion, as Sayyid Abdul Qadir (d. 1925) who was the leader (postnîşîn) of Nehrî Lodge was executed, his son Sayyid Abdullah Gilanîzâde (d. 1967) was transferred to the center of cult to Urmia and Mahabad cities of Iran. As the results of efforts, Nehrî branch have continued to spread in Turkey with the lodges of Gayda, Kufravî, Norshin, Arvâs and Kalâmî; in Iran Kamâlizâde, Narzîvayî, Ermanibulâg, Tikantepe and Kohne Kale (khankah); in Irak with the lodges of Sûrsûra, Bârzân and Sheikh Raşid Lolân. Sect principles and sufism training in Nehrî branch, are usually agreed to Naqshbandi sect tradition, and it has been applied in a manner. However, this branch has always emphasized to obey Sharia law and submission to murshid with sincerity and affection, so these principles have been kept alive. And also in the spiritual education, religious talkings with murshid (Sohbat), Rabita (spiritual communication with murshid), Vird (daily dhikr) and Tawaccuh have been widely regarded. Sheikh can give caliphate to the people who complete the training (sayr u sulûk) in the light of designated principles and practices.
Benzer Tezler
- Kastamonu'da Hâlidîlik
Khalidism in Kastamonu
İBRAHİM KARA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinKarabük ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABDULCEBBAR KAVAK
- Nakşbendî-Hâlidîliğin bir kolu olarak Haznevîlik (tarihsel süreç, şahsiyetler, usûl, âdâb, erkân)
Al-haznawiya as a branch of al-Naqshbandiya-Khalidiya (historical process, personages, uṣūl, ādāb, men)
AHMET AZ
Doktora
Türkçe
2021
DinNecmettin Erbakan ÜniversitesiSosyal Bilimler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DİLAVER GÜRER
- Nakşbendî-Hâlidîliğin Erzincan Kolu ve tasavvuf tarihindeki yeri
The Erzincan branch of Naqshbandi-Khalidism and its place in the history of sûfîsm
YUSUF MURAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NURAN ÇETİN
- Bâsret Dergâhı, postnişînleri ve kolları
Başlık çevirisi yok
İZZETTİN GÜNERİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ABDURRAHİM ALKIŞ
- Palu Şeyh Ali Sebti Dergâhı üzerine bir din sosyolojisi incelemesi
A sociology study of religion on Palu Sheikh Ali Sebti Dargah/shrine
İSMAİL POLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Dinİnönü ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ARSLAN