GAP projesinin sosyo-ekonomik ve kültürel boyutları
Social-economical and cultural dimensions of GAP
- Tez No: 43475
- Danışmanlar: PROF.DR. CİHAT ÖZÖNDER
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Sosyoloji, Economics, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1995
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 439
Özet
ÖZET GAP'ın hazırlık çalışmaları Keban Barajı ile birlikte 1930'lu yıllarda başlamış, ancak uzunca bir duraksamadan sonra, 1983 yılında Atatürk Barajı'nın temelinin atılmasıyla kamuoyunun gündemine girmiştir. Türkiye'nin en büyük dünyanın da sayılı projeleri arasmda yer alan GAP aşağı Fırat ve Dicle ana projeleri ile bunların alt projeleri olan sulama ve enerji üretimine yönelik 13 projeden oluşmaktadır. Bu 13 alt projede yer alan 22 baraj 19 Hidro Elektrik Santralı (HES) ile yılda, 1.7 milyon hektar arzinin sulanması ve 27 milyar kilowat/saat enerji üretimi öngörülmektedir. Ayrıca tarım sanayi gibi ekonomik sektörleri, eğitim, sağlık gibi sosyal sektörleri, kültür, turizm gibi hizmet sektörlerini kapsayan GAP entegre bölge kalkınması kimliğine sahip bulunmaktadır. Aksi takdirde GAP deyince sadece Atatürk Barajı Urfa Tüneli gibi bazı fiziki yatırımları anlamak, bu yatırımların sosyal yapıda meydana getireceği değişmeleri dikkate almamak gelecekte kapanması zor, derin sosyal yaralar açabilir. Dolayısıyla fiziki yatırımlarla birlikte bölgede meydana gelecek sosyal gelişme ve değişmeyi planlamak, yönlendirmek ve hızlandırmak büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle projenin fiziki yatırımlar demeti ile bölgenin sosyo-kültürel yapısı arasında nasıl bir bağ olduğu ve bunlarm birbirlerini karşılıklı olarak nasıl etkiledikleri bu çalışma içinde araştırılmakta, incelemekte ve irdelemek tedir. GAP Projesinin uygulandığı bölge, Fırat ve Dicle Nehirleri arasmda kalan, Mezopotamya'nın yukarı kısmıdır. Bu kısmında, yani, bugün GAP Projesinin uygulandığı dağ ve ovalarda göçebe aşiret örgütlenmeleri çerçevesinde hayvancılık, göçerlik, yaylacılık, kom zoma gibi yarı göçer yan yerleşik eknomik ve sosyal hayat biçimleri ve bunlarla ilişkili kültürel yapılar, yerleşik köy ve kent hayatına uzunca bir dönemden biri hakim olagelmiştir.iî içinde yaşadığımız yüzyıla kadar süren bölgedeki bu durum, son yirmi, otuz yıl içinde hızlı dönüşümler dönemine girmiştir. Önümüzdeki on-onbeş yıl içinde GAP Projesinin tamamen devreye girmesi ile gerçekleşecek olan sula ma ve kalkınma projeleri ile bu dönüşümlerin daha da hızlanıp karmaşıklaşacağı tahmin edilmektedir. Kısacası bölgede iki yapı bugün karşı karşıya gelmiş bulunmaktadır. Bunlardan birincisi gelenekçi yapı, diğeri ise modernleşme süreçleridir. Yüzyıllardır süregelen ve özellikle kırsal alandaki sosyal, ekonomik ve kültürel yapılarda görülen yaşayış biçimleri gelenekçi yapıyı temsil ederken, GAP Projesi ve beraberinde getirdiği etkinlikler ise modernleşme sürecini temsil etmektedir. O nedenle konuya modernleşme kuram (lar)ı açısından yaklaşılmış, bu süreçte ortaya çıkan (tampon mekanizmalar gibi) yeni kurumlar (evrim- leşemeyen karmaşıklık, kültürel gecikme gibi) sorunlar incelenmiştir. Böyle bir yaklaşımı baz almanın nedeni kalkman ve moderleşen toplum ların bugün artık teknolojide, sanayide, tarımda ve çevre konusunda değişen toplumlar olması ve bu dört alt sürecin bugün bölgede yaşanıyor olması gerçeğine dayanır. Ayrıca modernleşme süreçlerinin etkisyle sosyal alanda, eğitim abımda, dinsel alanda, ailede ve tabakalaşma sistemlerinde ve kurum larında değişmeler meydana gelmektedir. Zaman itibarı ile GAP Projesi yaklaşık on yıldır uygulanmaktadır. Ancak GAP'm asıl etkilerinin projenin tam olarak devreye girmesiyle görülebileceği gibi bu değişim sürecinin şimdiden yaşanmaya başlandığı söylenebilir. O nedenle bu çalışma hem bugünü tespit etmekle gelecekte bölgenin sosyal değişmesi ile ilgili çalışma yapacak olanlara bir hareket noktası teşkil etmekte, hem de geleneksel yapılarla, modernleşme faktörlerinin etkileşiminin (başlangıçta) yaratmakta olduğu dönüşümleri belirlemekle ilginç bir noktaya oturmaktadır.
Özet (Çeviri)
îii SUMMARY Prelimenary study of GAP was begun in 1930's along with the Keban Dam, and after a long interval the project was introduced to public agenda by foundation laying of Atatürk Dam in 1983. Being the bigest project of Turkey and among the biggest in the world, GAP consists of Fırat and Dicle main project and 13 subprojects for irrigation and energy production. 22 dams and 19 hydroelectric power stations included in those 13 projects will irrigate 1.7 million hectares of land and produce 27 billion kilowatts/hr. energy. Besides these, the project has an integrated regional developmental aspect consisting of economical sectors such as agriculture, social sectors such as education, health and services sectors such as culture, tourism. Considering only physical side of GAP such as Atatürk Dam, Urfa tunnel and ignoring prospected social changes while talking about the project can cause great damage which would be hard to repair in the future. For this reason social changes and development which would be imminent in the region must be planned, channeled and acceterated along with the physical investments. The reasons aforementioned necessitates research and evaluation of the connection between physical investments and sociocultural characteristics of the region and their interactions. The region of GAP project is part of upper Mesopotomia between Fırat and Dicle rivers. Traditionally rural life in this region is mostly dominated by seminomadic economical and social life styles such as stock breeding and nomadism in accordance with tribal organizations in the mountains and plains. This traditional lifestyle went into a fast change period in the last thirty years. In future ten to fifteen years, by the completion of GAP and consisted irri gation and development projects these changes are estimated to become ever faster.IV Briefly, two different structures are in corflict in the region now.First is the traditional structure, and the other is modernization process. Century old life styles especially seen in rural areas represent traditional ways with characteris tic social, economical and cultural aspects while GAP project and accompan ying activities constitute the modernization process. For these reasons, an approach through modernization theory (ies) was chosen and new establishments (such as unevoluted complexity or cultural lag) that appeared in this process (like buffer mechanisms) was examined. The reasons for selecting this basis are, first of all presently development and modernization of every society happen by going through technological, industrial, agriculural and ecologial changes, and second, all these changes are currently in eistence in this region. Besides that some changes do occur in soci al, educational, religious, familial and categorical structures caused by moderni zation process. GAP project is in operation since 1 0 years. It can be said that main effects of the project will be seen by completion of GAP and currently this change process is being felt. This study establishes a starting point for future studies on social changes in the region by defining the current situation (initial) interactions between tradii- tonal structures and modernization factors, causing transformations.
Benzer Tezler
- Güneydoğu' da terör ve Türkiye Cumhuriyeti' nin yürüttüğü mücadele (1984-2000)
Terror in Southestern region and the struggle conducted by the Turkish Republic (1984-2000)
NACİ KOÇOĞLU
Doktora
Türkçe
2004
TarihHacettepe ÜniversitesiAtatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. TEMUÇİN FAİK ERTAN
- Güneydoğu Anadolu projesi (GAP) ve bölgeye etkileri
Başlık çevirisi yok
GÜLAY CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
EkonomiDicle ÜniversitesiMaliye ve Ekonomi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKİ SEZER
- Urban transformation as political and ideological intervention in space: A case study in Diyarbakır
Mekana politik ve ideolojik bir müdahale olarak kentsel dönüşüm: Diyarbakır örneği
DİREN TAŞ
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
SosyolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BARIŞ MÜCEN
- Siyasal iletişimde şarkı kullanımı: 2019 yerel seçimlerinde AK Parti örneği
The use of songs in political communication: The case of AK Parti in 2019 local elections
HAKAN SİPAHİOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
İletişim BilimleriGalatasaray ÜniversitesiRadyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ GÜLSÜN GÜVENLİ