Kompulsif satın alma davranışının bilişsel davranışçı model çerçevesinde incelenmesi
Examining the compulsive buying behavior in the cognitive behavioral model frame
- Tez No: 441429
- Danışmanlar: DOÇ. DR. ORÇUN YORULMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Dokuz Eylül Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 151
Özet
Kompulsif satın alma, satın alma ve alışveriş ile zihnin meşgul olması, sık satın alma epizodları ya da karşı koyulmaz ve anlamsız bir şekilde güçlü satın alma dürtüsü olarak tanımlanmakta; bireysel ve toplumsal yönden büyük oranda sıkıntıya yol açabilmektedir. Ülkemizde kompulsif satın almayla ilgili bir model paralelinde birçok değişkeni bir arada ele alan amprik bir çalışma henüz yapılmamıştır. Bu çalışmanın amacı tanısı olmayan yetişkin bir örneklemde bir dizi bilişsel faktörün kompulsif satın almayla ilişkisini incelemektir. Araştırmanın pilot aşamasında Satın Alma Bilişleri Envanteri Türkçe'ye uyarlanmış; 287 yetişkin örneklem grubuyla psikometrik özellikleri incelenmiş ve desteklenmiştir. Ana çalışmada ise kompulsif satın alma için önerilen bilişsel davranışçı modelde yer alan bazı değişkenlerin, Türk örnekleminde geçerliği sınanmıştır. Araştırmaya zorlantılı satın alma, satın alma bilişleri, duygu düzenleme güçlükleri, nesneye bağlanma ve erken dönem şemalarla ilgili ölçüm araçlarını dolduran 500 yetişkin katılmıştır. Korelasyon analizi ve hiyerarşik regresyon analizi sonuçları cinsiyet, kredi kart borcu olması, nesneye bağlanma, duygu düzenleme güçlükleri, yüksek standartlar ve telafi etme yönündeki inançların, zorlantılı satın almayla ilişkili olduğunu göstermiştir. Ayrıştırıcı fonksyion analizi sonuçları da, bu değişkenlerin rolünü desteklemektedir. Ayrıca duygu düzenleme güçlüklerinin bazı erken dönem uyumsuz şema alanları ile satın alma ilişkisinde aracı role sahip olduğu gözlenmiştir. Sonuç olarak, cinsiyet ve kredi kartı borcu gibi demografik değişkenler ile birlikte batılı ülkelerde olduğu gibi kompulsif satın almaya dair önerilen bilişsel davranışçı modelin genel olarak ülkemizde de geçerli olduğu görüldüğünden değerlendirme ve müdahalede bu değişkenlere özen gösterilmesi önerilmektedir.
Özet (Çeviri)
Compulsive buying, defined as preoccupation with buying and shopping, frequent episode of buying or high impulsive buying irresistibly and nonsensically may lead to serious problems for both individual and society. An empirical study addressing several variables about compulsive buying has yet to be examined in Turkey. The aim of this study is to examine the relationship between some cognitive factors and compulsive buying in a nonclinical adult sample. In the pilot study, the psychometric properties of the Turkish Buying Cognitions Inventory were supported with a sample of 287 adults. In the main research, the several variables in the cognitive behavioral model of compulsive buying were examined in a nonclinical adult sample in Turkey. Instrument tools about compulsive buying, buying cognitions, emotion regulation difficulties, attachment to possessions and early schemas were completed by 500 participants. The findings of correlational and hierarchical regression analysis indicated that gender, credit card debt, emotion regulation difficulties, high standards, attachment to belongings and beliefs on compensation are predictors of compulsive buying; the results of discriminant function analysis further supported. Moreover, emotion regulation difficulties had mediator roles between some schema domains and compulsive buying. Consequently, similar to the Western countries, the cognitive behavioral model of compulsive buying as well as some demographical variables such as gender and credit card debt was generally validated in a Turkish nonclinical sample; thus, these factors should be conisedered in both psychological assessment and clinical interventions.
Benzer Tezler
- Tüketicilerin kredi kartı ile fazla harcama davranışının davranışsal ekonomi yaklaşımı ile analizi
Behavioral economics analysis of consumers' overspending behavior with credit card
BEYHAN ÖZİLHAN DÖNMEZ
Doktora
Türkçe
2023
EkonomiHacettepe Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHIHOMI ARA AKSOY
- Yetişkin bireylerde bilişsel duygu düzenleme güçlüğü stratejileri ve sosyal görünüş kaygısı ile kompulsif satın alma davranışı arasındaki ilişki
The relationship between cognitive emotion regulation difficulty strategies and social appearance anxiety and compulsive buying behavior in adults
BURCU BÖLENLER
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
PsikolojiNişantaşı ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BAHAR AKOĞLU
- Anne-babaya bağlanma, çocukluk çağı ruhsal travmaları ve tamamlanma ihtiyacının kompulsif alışveriş üzerindeki etkisi
The effects of parental bonding, childhood traumas and need for cognitive closure on the compulsive buying
NADİDE İREM ÇARIKCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiKırıkkale ÜniversitesiRehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ATAK
- Kompulsif satın alma ve bilişsel uyumsuzluk ilişkisi: Bipolar bozukluğu olan tüketiciler üzerine bir araştırma
A study investigating the association between compulsive buying and cognitive dissonance among consumers with bipolar disorder
İBRAHİM DOĞAN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
İşletmeÇukurova Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA DEMİRCİ OREL
- Elektronik ticarette alışveriş bağımlılığı davranışına bilişsel uyumsuzluğun etkisi
The effect of cognitive dissonance on shopping addiction behavior in electronic commerce
OLGUN IRMAK ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Bilgi ve Belge YönetimiDokuz Eylül ÜniversitesiBilgi Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BERRİN ONARAN