Rus Ortodoks Kilisesinin Kuzey Azerbaycan'daki faaliyetleri (1828-1905)
Russian Orthodox Church activities in North Zzerbaycan (1828-1905)
- Tez No: 443238
- Danışmanlar: PROF. DR. MUALLA YÜCEL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Hıristiyanlaştırma, Rus Kilisesi, Azerbaycan'da Kilise Faaliyetleri, Christianization, Russian Church, Church Activities in Azerbaijan
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 241
Özet
Çalışmamız 1828 yılında ikinci Rus-İran savaşı akabinde imzalanan Türkmençay Antlaşmasından, 1905 Bakü Ortodoks Psikoposluğunun kurulduğu tarihe kadar olan dönemde Rus Ortodoks Kilisesinin Azerbaycandaki faaliyetlerini ihtiva etmektedir. Bu dönem Azerbaycanın tarihi, demografik, kültüreli hayatında derin iz bırakmış bir dönemdir. Kuzey Azerbaycanın işgalinin ardından Rusya bölgeyle ilgili stratejik bir hedef belirlemiştir. Bu hedef, müstemlekeci bir yaklaşımla Azerbaycanın etno-demografik yapısının değiştirilmesi, Ruslaştırma ve Hristiyanlaştırma olmuştur. Araştırmamızda genellikle Gürcistan, Azerbaycan ve Rusyanın devlet arşivlerinde bulunan ana kaynakları kullanarak Rus kilise-devlet ittifakının Azerbaycanda uyguladığı asimilasyon, Hristiyanlaştırma politikalarını ayrıntılı bir şekilde ele almaya çalıştık. Moskova'da, S. Petersburg'da, Tiflis'te, Bakü'de yayınlanan birinci el kaynak niteliğindeki hesabatlar, raporlar, süreli yayınları inceledik. Azerbaycanın farklı bölgelerinde açılan kiliseler, ibadet evleri ile kiliselere bağlı misyoner okullarıyla ilgili geniş bilgilere ulaşarak konuyu aydınlatmaya çalıştık. Dönemin askeri tarihçilerinin, seyahatname yazarlarının, müfettiş ve misyonerlerinin çeşitli dergilerde yayınlanan makaleleri de çalışmamızın önemli kaynağını oluşturmuştur. Ayrıca Rus, Sovyet ve Azerbaycan tarihçiliğini ele alan ve çalışmamızın ana konuları arasında bulunan Azerbaycan'a Rus göçü, Ortodoks ve Tarikatçı Rus köylülerin Kafkasya'daki yaşamları gibi konuları inceleyen pek çok eserden de istifa etmeye çalıştık. Bu çalışmada ilk defa ayrıntılı bir şekilde Kuzey Azerbaycan guberniyaları üzerindeki Rus Ortodoks Kilisesinin faaliyetleri incelenmiş, bazı şehir ve köylerde inşa edilen kiliseler ile bu kiliselere bağlı okullarda ve buralarda görev yapmış şahıslar hakkında bilgiler sunulmuştur. Kafkasyada Ortodoks Hristiyanlığı Berpa Cemiyeti ve onun Azerbaycan coğrafyasında gerçekleştirmiş olduğu misyonerlik çalışmalarını araştırırken Gürcistan Devlet Arşivindeki Cemiyet arşivinden, Cemiyetin yıllara göre yayınladığı hesabatlarından yararlandık. Çar ailesinin, Rus devlet adamlarının, Kafkasya Genel Valiliğinin ve Sinod'un bu cemiyetin çalışmalarına yakın destek sağladığını da çalışmamızda ortaya koyduk. Bu vesile ile çalışmamızın ilim âleminde bundan sonra yapılacak olan Çarlık Rusyasının Azerbaycanda gerçekleştirmiş olduğu Hristiyanlaştırma faaliyetlerinin farklı yönlerini konu edinen araştırmalara da ışık tutacağı kanaatinde olduğumuzu da belirtmek isteriz.
Özet (Çeviri)
Our study contains activities of the Russian Orthodox Church from Turkmenchay treaty signed after the second Russian-Iranian war of 1828 until the date of its establishment of Baku Orthodox Bishop in 1905. During this period, the invasion left a deep imprint in Azerbaijan's historical-demographic, cultural life. Russia has set a strategic goal for the region after the invasion of Northern Azerbaijan. Russification and Christianization was the target by changing Azerbaijan's the ethno-demographic structure. In our study, we have discussed in details recorded in Georgia, Azerbaijan and Russia's state archives, in which the primary sources of light in Russian, for explaining Christianization and assimilation policy. We have examined primary sources as like reports, missives and journals situated in Moscow, S. Petersburg, Tbilisi, and Baku. We tried to clarify the theme by handling churches, worship houses and missionary schools which are opened in different regions of Azerbaijan. We have also gone about military historians of the period, travelogue writers, investigators and articles published in several compilations that they are constituted the major source of our work. In addition, we benefit from many works like orthodox and sectarian examining issues, works about Russian peasant life of Caucasia, Russian immigration to Azerbaijan based on Russian, Azerbaijan and Soviet history studies. In this study, we examined the activities of the Russian Orthodox Church in Gubernias of northern Azerbaijan in a detailed manner for the first time. It has presented information about churches that built mostly in cities and partly in villages and the schools affiliated to churches. We have applied to organization archives and missives about the archives of the Organization of Recovery of the Orthodox Christianity and its activities in the Azerbaijani geography located in Georgian State Archive. We have revealed that tsar family, Russian statesmen, Caucasian General Governor and Sinod supported activities of the Organization of Recovery of the Orthodox Christianity. Herewith, we are in opinion that present work will set light to future studies dealing with different aspects of Tsarist Christianize activities of Russia in Azerbaijan.
Benzer Tezler
- Erken Hristiyan ve ilk Bizans resim ve kabartma sanatında kaynak ve okullar (2 cilt)
Sources and school of painting and sculpture during the early Christian and first Byzantine period
AHMET MEHMET KİPMEN
- Rus Ortodoks kilisesinin Kırgızistan'daki tarihi ve faaliyetleri
The history and activities of the Russian Orthodox church in Kyrgyzstan
GULBARA OROZMAMAT KYZY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. DURMUŞ ARIK
- Rusya - Osmanlı ilişkileri: 1792 - 1815
Russia - Ottoman relations: 1792 - 1815
AKİF ALTUĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
TarihErciyes ÜniversitesiAvrasya Çalışmaları Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ERHAN YOSKA
- Rus Ortodoks Hıristiyanlığında manastır hayatı
Monastery life in Russian Orthodox Christianity
TAHİR MEHTİOĞLU
Doktora
Türkçe
2024
DinAnkara ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AHMET HİKMET EROĞLU
- Filistin'de Rus ortodoks faaliyetleri (1880-1914)
Russian ortodox activities in Palestine (1880-1914)
AZAMAT ALAGOZ UULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Tarihİstanbul ÜniversitesiYakınçağ Tarihi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ŞAMİL MUTLU