Geri Dön

Improving the architectural design and maintenance processes to ensure building maintainability: a model proposal

Binaların bakım-onarım kolaylığının sağlanmasına yönelik olarak mimari tasarım ve bakım-onarım süreçlerinin geliştirilmesi

PDF İndir

  1. Tez No: 444474
  2. Yazar: NUR ATAKUL
  3. Danışmanlar: PROF. DR. SEMA ERGÖNÜL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2016
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Yapı Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Proje ve Yapım Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 162

Özet

Binalar, yapımları tamamlandıkları andan itibaren iklimin, çevresel faktörlerin, kullanımın, yıpranma ve aşınmanın etkisiyle bozulmaya başlamakta; o andan itibaren binaların olumsuz süreçten en az derecede etkilenmesi için tüm bina bileşenlerinin *bakım-onarım ihtiyacı ortaya çıkmaktadır. İnşaat endüstrisinin hızlı gelişimi ile beraber inşaat maliyetlerinin giderek artmasıyla; mevcut bina stokunun faydalı ömrünün uzatılması ülke ekonomisine katkı sağlaması açısından giderek daha önemli hale gelmektedir. Bunun yanında; binanın yatırım değerinin korunması, işlevinin ve performansının sürdürülmesi, onarım ve yenileme maliyetlerinin azaltılması, sürdürülebilir kalkınmanın üç prensibinin –sosyal, çevresel ve ekonomik- sağlanması vb. katkılar sağlayacağı düşünüldüğünde binalarda bakım-onarım faaliyetlerinin etkin şekilde sürdürülmesinin önemi ve gerekliliği daha iyi anlaşılmaktadır. Ancak; tesis yöneticilerinin ve mal sahiplerinin karşı karşıya kaldığı yüksek bakım-onarım ve işletme maliyetleri, faaliyetlerin etkin bir şekilde sürdürülmesinin önünde problem olarak durmaktadır. Yapılan çalışmalarda işletme ve bakım-onarım maliyetlerinin bir binanın toplam yaşam boyu maliyetinin %50 ile %80'ini oluşturduğu tespit edilmiştir. En düşük ilk yatırım maliyetinin en ekonomik çözüm olmadığı yapılan birçok araştırma ve yaşam boyu maliyet analizleri ile belirlenmiş olmasına karşın; birçok işveren, yüklenici ve tasarımcı projenin ekonomik açıdan yapılabilirliğini ilk yatırım maliyetlerini esas alarak değerlendirmektedirler. Dolayısıyla binanın, kullanım aşamasında ortaya çıkabilecek maliyetlerinin büyüklüğü göz ardı edilmektedir. İnşaat endüstrisindeki hızlı gelişmelere bağlı olarak yeni bina malzemelerinin ve inşaat teknolojilerinin ortaya çıkması, bunun yanında daha yüksek standardı karşılamak için tasarlanan modern binalar; bina sistemlerinde karmaşıklığın, bakım-onarım problemlerinin ve buna bağlı maliyetlerin giderek artmasına neden olmaktadır. Bu noktada, bakım-onarım faaliyetlerinin kolaylığını, ayrıca verimli ve etkin bir şekilde sürdürülmesini ifade eden“maintainability”kavramının önemi ortaya çıkmaktadır. Dünya genelinde bu konu ile ilgili farkındalığın artması ile birlikte bakım-onarım problemleri ve bu süreçte ortaya çıkan maliyetler bir çok çalışmanın odak noktasını oluşturmaya başlamıştır. Bu tez çalışması kapsamında yapılan literatür çalışmalarının sonucunda; bir projenin yaşam döngüsü boyunca farklı süreçlerde yer alan kişiler tarafından projenin gelecekteki bakım-onarım gereksinimlerinin dikkate alınmadığı ve ihmal edildiği ortaya çıkmıştır. Bunun en büyük nedeni; geleneksel uygulamada proje geliştirme aşamasında yer alan aktörlerin (tasarmcı, mühendis, yüklenici vb.) proje tamamlandıktan sonra herhangi bir sorumluluklarının kalmaması olabilir. * Bu çalışmada kullanılan“bakım-onarım”terimi, yabancı literatürde“maintenance”olarak ifade edilen, bakım, onarım, yenileme, temizleme ve servis sağlama faaliyetlerinin tümünü kapsamaktadır. Proje tamamlandıktan sonra sorumluluk tesis yöneticisi ve bakım-onarım yöneticisi olarak tabir edilen binanın işletilmesinden ve bakım-onarım faaliyetlerin yönetilmesinden yükümlü kişilere geçmektedir. Bu kişiler binayı teslim aldıktan sonra proje geliştirme aşamasında alınan hatalı kararların sonuçları ile karşı karşıya kalmakta ve bunların üzerinde kontrol sahibi olamamaktadırlar. Yapılan akademik çalışmalar incelendiğinde proje tasarımı aşamasında alınan kararların, bina kullanım aşamasında karşılaşılan bakım-onarım problemlerinin ve bina hasarlarının en büyük nedeni olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca; bu problemlerin ve hasarların yaklaşık olarak %40 ile %60 oranında doğru tasarım uygulamaları ile önlenebilir olduğu ortaya çıkmıştır. Çalışma kapsamında, halihazırda teknik müdür olarak görev yapmakta olan“Bina Tesis ve Enerji Yöneticileri Derneği (BITED)”ve“Uluslararası Tesis Teknik Müdürleri Derneği (UTTMD)”başkanları ile görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmelerde; tesisin işletme sürecinde karşılaşılan bakım-onarım problemlerin büyük çoğunluğunun mimari tasarım aşamasında alınan hatalı kararlardan kaynaklandığını belirtmişlerdir. Bakım-onarım faaliyetlerinin etkinliğinin önündeki bir diğer en büyük engelin ise; ülke genelinde tesis yönetimi disiplini ile ilgili farkındalığın oluşmamış olması ve ilgili eğitim eksikliği nedeni ile yöneticilerin yeterli yönetim yetkinliğine sahip olmamaları olarak belirtilmiştir. Türkiye genelinde yapılmış çalışmalar incelendiğinde bakım-onarım faaliyetlerinin kolaylığının sağlanmasına ve işletme maliyetlerinin azaltılmasına yönelik olarak yapılmış akademik çalışmalara rastlanmamaktadır. Bunlarla birlikte, Türkiye'de gerek hızlı nüfus artışı gerek ise inşaat sektörünün hızlı gelişimi ile birlikte sayısı giderek artan büyük ölçekli yatırımlar düşünüldüğünde; tüm bu eksiklikler büyük yatırımlar harcananarak yapılan tesislerin faaliyetlerini etkin şekilde sürdürebilmelerinin önünde problem olarak durmaktadır. Bu çalışmanın amacı; • tesislerin bakım-onarım kolaylığını etkileyen ve problemlerin oluşmasına neden olan, mimari tasarım ve bakım-onarım yönetimi faktörlerinin saptanması; ayrıca, bu faktörlerin karşılaşılma sıklığı ile beraber önem derecelerinin belirlenmesi, • bakım-onarım kolaylığı açısından Türkiye'deki mevcut uygulamalardaki eksikliklerin saptanması, • belirlenen problem alanlarına yönelik kısa ve uzun vadede stratejilerin geliştirilmesi, • binalarda bakım-onarım faaliyetlerinin verimliliğinin ve tüm bina bileşenlerinin etkin kullanımının sağlanmasına yönelik olarak; mimari tasarım kararlarını ve yönetim sürecini etkileyen Türkiye'ye özgü bir modelin geliştirilmesidir. Belirlenen amaç doğrultusunda; ülke genelinde tesis yöneticileri ile anket çalışması yapılmış ve toplamda 42 kullanılabilir yanıt elde edilmiştir. Çalışma sonucunda ortaya çıkan mimari tasarım ile ilgili problem alanları dikkate alındığında; bir bakım-onarım uzmanının tasarım sürecine dahil olarak yapı malzemelerinin seçimi, servis alanlarının tasarımı ve iç mekanlardaki havalandırma gereksinimleri ile ilgili dikkate alınması gereken noktalar hakkında tasarımcılara bilgi sağlaması gerektiği önerilmiştir. Kullanım amacından bağımsız olarak tüm tesislerde en sık karşılaşılan problem olan su yalıtım problemlerinin oluşma sıklığını en aza indirmek için tedarikçinin de tasarım aşamasına dahil olması, malzemelerin yalıtım performansları ve doğru detaylandırma konusunda tasarımcılara bilgi sağlaması önerilmiştir. Bunun yanında tedarikçinin tasarım aşamasına dahil olması ile bakım-onarım uzmanına ve tasarımcıya gereken durumda yapı malzemelerinin performansı ve kullanım amacına uygunluğu ile ilgili bilgi sağlayabilecektir. Yönetim faaliyetlerinin etkinliğinin sağlanması için bakım-onarım planlamasının doğru şekilde yapılması büyük önem taşımaktadır. Bunun yanı sıra çalışma sonucunda bakım-onarım süreci ile ilgili ön plana çıkan problem faktörlerine bakıldığında; kullanıcı geri bildirim ve kullanım sonrası değerlendirme (POE) sistemlerinin geliştirilmesi, kullanım kılavuzunun sağlanması ve bakım-onarım personeline teknik konularda ve uygulamaya yönelik düzenli eğitimlerin sağlanması önerilmiştir. Bakım-onarım planlamasının ve bütçelemenin doğru şekilde yapılabilmesi için malzemelerin ve ekipmanların maliyet ve performans verilerinin temin edilmesi gerekmektedir. İhale aşamasında işveren tarafından yüklenicilere yaşam boyu maliyet analizi yapmaları şart koşulmalı ve tüm veriler ihale dokümanlarına eklenmelidir. Böylelikle tüm malzemelerin kullanım aşamasındaki performansları ve tesisin işletme maliyetleri dikkate alınmış olacaktır. Elde edilen bu veriler daha sonra ilgili tesisin yöneticisi ve/veya bakım-onarım yöneticisi ile paylaşılmalıdır. Tesislerde bakım-onarım kolaylığının sağlanmasına yönelik olarak uzun vadeli stratejilerin de geliştirilmesi gerekmektedir. Öncelikle bir bakım-onarım uzmanının tasarım aşamasına dahil olması, su yalıtım gereksinimlerinin sağlanması ve yaşam boyu maliyet analizlerinin ihale sürecinde şart koşulması ile ilgili yasal zorunlulukların sağlanması gerekmektedir. Ayrıca; yapı malzemelerinin performanslarına yönelik bir veri tabanın oluşturulması ve tesis yöneticileri tarafından kullanım sonrası değerlendirme sonuçlarından (POE) ve karşılaştıkları problemlerden faydalanarak bir bakım-onarım veri tabanının oluşturulmasına yönelik teşviklerin sağlanması, yapım endüstrisi için önemli başvuru kaynaklarının oluşmasını sağlayacaktır. Kullanım aşamasındaki bakım-onarım faaliyetlerinin kolaylığının sağlanması ve yapı bileşenlerinin performansının etkin şekilde sürdürülebilmesi ile ilgili tasarımcılara bilgi ve farkındalık sağlanması, dolayısıyla mevcut mimarlık eğitiminde bir takım değişikliklerin yapılması gerektiği ortaya çıkmıştır. Bununla birlikte; tesis yönetimi konusunda uzmanlığın geliştirilmesi için üniversiteler tarafından eğitim programlarının oluşturulması; yetkin yöneticilerin ve uzmanların yetiştirilmesi açısından büyük önem taşımaktadır. Çalışma kapsamında geliştirilen model, aynı zamanda özel bir sağlık kurumunun tesis müdürü olarak görev yapmakta olan UTTMD Başkanı'na tanıtılmıştır. Yapılan görüşme sonucunda önerilen modelin yararlılığı, etkinliği ve uygulanabilirliği teyit edilmiştir.

Özet (Çeviri)

Prolonging the useful life of existing building stocks has become even more important for national economies with rapid development of construction industry and increasing costs of new construction. Furthermore, continuous development of new construction technologies and building materials due to the rapid development of construction industry as well as growing demand for higher building standards cause an increase in the complexities of building systems thus maintainability problems and high maintenance costs during the operation phase. While considering that proper maintenance practices are also enable three pillars of sustainability –social, economic and environmental-; hence, the importance of effective building maintenance and thus building maintainability concept is being increasingly recognized throughout the world. It has been revealed from the literature that owners and facility managers have to deal with various maintainability problems as the consideration of future maintenance activities are mostly neglected and ignored by various groups of people involved in different phases of building life cycle. Detailed examination of the previous studies figured out that faulty decisions taken in design phase have the highest impact on building maintainability. Accordingly, the main aims of the thesis are, to identify building maintainability factors that should be paid attention during architectural design and maintenance management processes, to understand the frequency of occurrence of the problems due to faulty decisions and the shortcomings of current practices in Turkey. Then the thesis aims to develop short-long term strategies for identified areas of concerns and further to propose a model peculiar to Turkey. In accordance with the aims of the thesis, a questionnaire has been conducted with maintenance managers of large scale buildings in Turkey and 42 acceptable responses have been obtained from approximately 150 managers reached out. Considering the architectural areas of concerns appeared from the survey, the involvement of a maintenance expert in design phase is proposed to provide information regarding the points to be paid attention while selecting building materials, designing service areas and making provisions for ventilation requirements in indoor spaces. In order to deal with inadequate provisions for waterproofing as a most common problem; another new actor, supplier is proposed to be involved in design phase to provide designers information about the insulation performance of materials and proper detailing for such materials. In addition supplier could also provide adequate knowledge to maintenance expert and designers regarding the performance of the materials and their fitness for purpose. Depending on the factors pertaining to maintenance process that come into forefront from the survey; development of user feedback system and user manuals, and providing regular trainings about technical and practical issues for maintenance staff are proposed for the efficiency of management practices. Further, obtaining cost and performance data of materials and equipment is recommended as they are important determinants for maintenance planning and budgeting. In terms of long-term strategies for the improvement of building maintainability; legal obligations are proposed for the involvement of a maintenance expert during design, for waterproofing provisions and for adding LCCA criterion in tendering phase. Moreover; establishment of material database and incentives for developing maintainability database by maintenance manager are supposed to be a nation-wide source for the building industry. Finally, modifications into the current education system are recommended in order to improve designers' knowledge regarding maintainability and to develop the facility management profession, hence introduce competent managers and experts for the industry. Proposed strategies and the model assumed to enable maintainability problems, building defects and consequent maintenance costs be minimized and to ensure optimum performance of building along with its all components throughout the lifespan.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    56014

    Yüklenici inşaat firmalarında kalite sistemi

    Başlık çevirisi yok

    BERNA IŞIL KOCA

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1996

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    DOÇ.DR. MURAT ÇIRACI

  2. Tez No

    297102

    İstanbul'daki yüksek binalarda akıllı cephe sistemleri performansının enerji etkinliği ve kullanıcı memnuniyeti kapsamında değerlendirilmesi

    Evaluation of the performance of intelligent facade systems in the context energy user efficiency in high rise building in Istanbul

    MELTEM KALAFAT

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. SELİM ÖKEM

  3. Tez No

    688805

    Tarihi yapılarda yapı bilgi modeli uygulamalarının sistematik literatür tarama yöntemiyle değerlendirilmesi

    Evaluation of building information modelling applications in historic buildings by systematic literature review method

    SÜMEYYE SENA BASTEM

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2021

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Bilişim Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ASLI KANAN

  4. Tez No

    881438

    Boğaziçi yalılarının yeniden işlevlendirilmesinde mekan ve kimlik ilişkisinin analizine bir örnek: Kuruçeşme Les Ottomans Oteli

    An example of analysing the relationship between space and identity in the re-functionalisation of Bosphours mansions: Kuruçeşme Les Ottomans Hotel

    AYFER YALÇINDAĞ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    İç Mimari ve DekorasyonMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    İç Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İPEK FİTOZ

  5. Tez No

    517472

    Kentsel akarsu kıyılarının kamusal mekan yaratma potansiyelinin belirlenmesi: Kağıthane deresi ve kurbağalıdere örneği

    Determination of public space creation potential of urban riverfronts

    ZEYNEP TARCAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Şehircilik ve Bölge Planlamaİstanbul Teknik Üniversitesi

    Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ENGİN EYÜP EYUBOĞLU

Geri Dön