Geri Dön

Türkiye'de Raylı sistem projelerinde yapı bilgi modellemesi(BIM) uygulamasının bir örnek olay üzerinden irdelenmesi

Examination of the application of building information modeling (BIM) in rail system projects in Turkey through a case study

  1. Tez No: 957134
  2. Yazar: PINAR COŞKUN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. ELÇİN FİLİZ TAŞ
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Architecture
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2025
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Lisansüstü Eğitim Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Proje ve Yapım Yönetimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 189

Özet

İnşaat sektörü, ekonomik büyüme ve toplumsal gelişme açısından kritik bir öneme sahiptir. İnsanlık tarihinin en eski faaliyetlerinden biri olan inşaat, zaman içinde teknolojik ve mühendislik alanlarındaki ilerlemelerle hızla gelişmiş ve modern toplumların altyapısının temelini oluşturmuştur. Sadece binaların inşası ile sınırlı kalmamış, yol, köprü, demir yolu, havaalanı, baraj gibi büyük altyapı projelerini de kapsayarak ulaşımı, enerjiyi ve iletişimi daha verimli hale getirerek yaşam kalitesini ve değerlerini de yükseltmiştir. Aynı zamanda, mühendislik ve tasarım gibi yan faaliyet alanlarını ve sanayi, lojistik, hizmet sektörlerini besleyerek geniş bir ekonomik etki alanına da sahip olan bu sektör, büyük iş gücü oluşturmakla birlikte, mühendislik, mimarlık, inşaat teknolojisi ve proje yönetimi gibi alanlarda uzmanlaşmış profesyonelleri istihdam da etmektedir. Bir ülkenin gayri safi yurtiçi hasılasına (GSYİH) önemli katkılarda bulunan bu sektör, malzeme üretimi, finans, sigorta ve lojistik gibi yan sektörlerin gelişimini de teşvik etmektedir. Ülke ekonomileri için kritik bir öneme sahip olmasına rağmen, projelerin karmaşık yapısı, çok sayıda paydaşın dahil olduğu süreçler ve disiplinler arası etkileşim, verimsiz üretim süreçleri, iş gücü eksiklikleri, proje gecikmeleri ve maliyet aşımları gibi proje yönetiminde ciddi problemleride beraberinde getirmektedir. Bu sorunlar, projelerin zamanında tamamlanamamasına ve başlangıçta belirlenen bütçelerin aşılmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla bu faktörlerin tümü, kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasını engellemekte, iş gücü ve malzeme israfına neden olmakta, projelerin sürdürülebilirliğini tehdit etmektedir. Proje yönetimi süreçlerindeki eksiklikler ve mevcut sorunları daha da derinleştirerek projelerin başarısını ciddi şekilde olumsuz etkilemektedir. Son yıllarda inşaat sektörü, Endüstri 4.0 olarak adlandırılan dijitalleşme ve teknolojik yeniliklerle büyük bir dönüşüm yaşamaktadır. Bu dönüşümün en önemli araçlarından biri olan Yapı Bilgi Modellemesi (BIM) teknolojisi, inşaat projelerinin her aşamasında dijital modelleme ve veri paylaşımını mümkün kılarak projelerin verimliliğini artırmakta, maliyetleri düşürmekte ve projelerin daha hızlı tamamlanmasını sağlamaktadır. BIM, mühendislik, tasarım, inşaat, işletme ve bakım süreçlerinde etkin bir yönetim sağlamakla birlikte, proje paydaşları arasında güçlü bir iş birliği oluşturmaktadır. Örneğin, tasarım aşamasında dijital ortamda simülasyon yapılarak tasarım hatalarını erken tespit edebilmektedir. Planlama aşamasında ise zaman çizelgeleri, maliyet tahminleri ve kaynak yönetimi dijital ortamda paylaşarak koordinasyon ve iş birliğini güçlendirmektedir. İnşaat aşamasında ise, dijital model üzerinden takip edilen projeler sayesinde verimliliği artırmakta, sorunları hızla çözmekte ve kaynak israfını önleyebilmektedir. İnşaat tamamlandıktan sonra BIM, yapının işletme ve bakım aşamalarında sürdürülebilirliğini sağlamakta, bakım takvimlerini ve arıza geçmişini dijital ortamda saklayarak bakım maliyetlerini düşürmektedir. Son olarak, proje kapanış aşamasında, inşaat süreci boyunca toplanan verileri analiz ederek ve proje başarılarını değerlendirerek gelecekteki projeler için ışık tutabilmektedir. Bu süreçlerin her birinde BIM, daha fazla esneklik, şeffaflık ve koordinasyon sunarak projelerin başarıyla tamamlanmasına da katkıda bulunmaktadır. Tüm yeniliklere rağmen inşaat sektörü büyük oranda geleneksel yöntemlerle süreçlerini yönetmektedirler. Bu durum, BIM (Building Information Modeling) gibi sektördeki dijital dönüşümlerin hızını yavaşlatmakla birlikte, sunduğu fırsatlardan tam anlamıyla yararlanılamamasına neden olmaktadır. Diğer sektörler dijital çağın sunduğu fırsatları kullanarak verimliliklerini artırıp, risklerini en aza indirerek maliyetlerine yansıtırken inşaat sektörü hala bu ivmeyi yakalayamamıştır. Örneğin tekstil sektöründe dijital tasarım ve üretim yazılımları sayesinde, tasarım süreci büyük ölçüde hızlanmış ve üretim süreçlerine entegre edilerek, moda ve kişiye özel ürün üretiminde büyük bir avantaj sağlamıştır. Aynı şekilde elektronik sektöründe dijitalleşme sayesinde Robotik otomasyon ve yapay zeka destekli üretim hatları, elektronik bileşenlerin montajını hızlı ve hatasız şekilde gerçekleştirerek daha hızlı ve kaliteli işlemciler ve diğer elektronik ürünler üretebilmektedir. İnşaat sektörü de projelerin her aşamasında dijital modelleme ve veri paylaşımını mümkün kılarak projelerin verimliliğini artırmak, maliyetleri düşürmek ve projelerin daha hızlı tamamlanmasını sağlamak için BIM gibi dijital yönetim araçlarını uygulamalıdır. Tez çalışmasında öncelikle BIM tabanlı Proje Yönetiminin anlaşılması ve değerlendirilmesi için literatür araştırması yapılmıştır. Bu araştırma, inşaat sektörü ve altyapı projelerinden özellikle karmaşık ve çok disiplinli bileşenlere sahip olan Raylı Sistem Projelerinde sistematik bir literatür incelemesi yapabilmek için gerekli teorik çerçevenin oluşturulmasına olanak sağlamıştır. Ardından inşaat sektörü ve Raylı Sistem Projelerinde literatür de BIM Proje Yönetiminin ele alınma biçimi araştırılmış; BIM'in tanımı, BIM uygulama teknolojileri, Raylı Sistem Projelerinde BIM uygulamaları, BIM Proje Yönetiminin inşaat sektörüne katkıları ve Raylı Sistem Projelerinde BIM Proje Yönetiminin benimsenme konuları incelenmiştir. Bu bağlamda İstanbul Büyükşehir Belediyesi, büyük raylı sistem projelerinin yönetiminde 2013 yılından bu yana BIM'in kullanılmasını zorunlu kıldığı ve bu konudaki ilk uygulama 2013 yılında Kabataş-Mecidiyeköy-Mahmutbey (KMM) Hattı Projesi olmakla birlikte, bu hattın devamı niteliğinde olan Mahmutbey-Bahçeşehir-Esenyurt (MBE) Hattı Projesi ile de uygulamalarına devam etmiştir. MBE özelinde Proje Yönetiminde BIM uygulaması irdelenecek, uygulanma adımlarına bağlı olarak, sistemin etkin kullanılma durumu, uygulanma biçimi, yararları, karşılaşılan problemler, etkin olmayan durumların gelişimi için gerekli düzenlemeler ile etkin BIM kullanımını sağlamaya yönelik öneriler sunulmaktadır. Raylı Sistem Projelerinde, Proje Yönetim aşamalarında BIM uygulamalarının etkin kullanılabilmesi için literatüre bağlı mevcut durum değerlendirilmesi yapılmış ve yararlar ve sorunlar belirlenmiştir. Literatüre bağlı belirlenen mevcut durumun ardından yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmıştır. Bu görüşmeler BIM uygulamaları konusunda deneyim sahibi profesyoneller ile gerçekleştirilmiştir. Çevimiçi ve/veya yüzyüze yöntemle gerçekleştirilen görüşmelerde ve literatür çalışmaları sonucundan elde edilen, Proje Yönetiminde BIM uygulanmasını irdeleyen 14 soru ile Raylı Sistem Projeleri bağlamında değerlendirmesi yapılmıştır. Katılımcılar, BIM uygulamalarının proje yönetim aşamalarındaki katkılarını ve problem alanlarını paylaşmış ve bunların etkili bir şekilde uygulanabilmesi için yönetimsel öneri ve tavsiyelerde bulunmuşlardır. Yapılan görüşmeler ve değerlendirmeler sonucunda, BIM kullanımının yaygınlaşması ve potansiyelinin tam anlamıyla gerçekleştirilebilmesi için yalnızca raylı sistem projelerine yönelik değil geleneksel proje teslim yöntemlerinin aktif kullanıldığı tüm proje ihalelerinde şartnameler ile BIM'in zorunlu kılınması, ulusal BIM kullanım stratejilerinin, standartların ve yasal çerçevenin oluşturulması, eğitim, bilinçlendirme, yatırım ve teknolojiye adaptasyon süreçlerini içeren bir yaklaşımın benimsenmesiyle olacağı belirlenmiştir. Elde edilen veriler, Türk inşaat sektöründe raylı sistem projeleri için Proje Yönetiminde BIM kullanımının etkin bir şekilde uygulanabilmesi için, sadece inşaat sektörü paydaşlarının değil aynı zamanda ülke genelinde uygulamanın artması için yaptırımlar, teşvikler ve geliştirme çalışmalarının gerçekleştirilmesinin gereğini ortaya koymaktadır. Türk inşaat sektörünün uluslararası pazardaki rekabet gücünü artıran önemli bir araç olacaktır. Sisteme olan ihtiyaç ve avantajlarının büyük projelerde belirginleşmesiyle birlikte hızla gelişmekte ve sürekli olarak yenilenmektedir. Türkiye'de BIM çalışmalarının daha kapsamlı şekilde takip edilmesi ve daha güçlü bir ivme ile ilerletilmesi, inşaat sektörünün geleceği açısından kritik öneme sahiptir.

Özet (Çeviri)

The construction sector holds critical importance for economic growth and social development. As one of humanity's oldest activities, construction has rapidly evolved over time with advancements in technology and engineering, forming the foundation of modern societies' infrastructure. It is not limited to the construction of buildings but also encompasses large-scale infrastructure projects such as roads, bridges, railways, airports, and dams, enhancing transportation, energy, and communication efficiency while improving overall quality of life and societal values. Additionally, the sector significantly impacts the economy by supporting related fields such as engineering, design, industry, logistics, and services. It generates extensive employment opportunities and employs specialized professionals in engineering, architecture, construction technology, and project management. Contributing significantly to a country's gross domestic product (GDP), the construction industry also stimulates the growth of auxiliary sectors such as material production, finance, insurance, and logistics. Despite its vital role in national economies, the construction industry faces substantial challenges in project management due to the complexity of projects, the involvement of multiple stakeholders, and interdisciplinary interactions. Issues such as inefficient production processes, labor shortages, project delays, and cost overruns create significant obstacles. These problems lead to projects not being completed on time and exceeding their initial budgets. Consequently, all these factors hinder the effective use of resources, resulting in labor and material waste while threatening project sustainability. Deficiencies in project management processes further exacerbate existing issues, severely impacting the overall success of construction projects. In recent years, the construction industry has undergone a significant transformation with the advent of digitalization and technological innovations, known as Industry 4.0. One of the key tools in this transformation is Building Information Modeling (BIM), which enables digital modeling and data sharing at every stage of construction projects, improving project efficiency, reducing costs, and enabling faster completion of projects. BIM facilitates effective management across engineering, design, construction, operation, and maintenance processes, while fostering strong collaboration among project stakeholders. For example, during the design phase, design errors can be identified early through digital simulations. In the planning phase, schedules, cost estimates, and resource management are shared digitally, strengthening coordination and collaboration. During construction, projects tracked through digital models improve efficiency, solve problems quickly, and prevent resource waste. After construction, BIM ensures the building's sustainability in its operation and maintenance phase by storing maintenance schedules and repair history digitally, thereby reducing maintenance costs. Finally, in the project closure phase, the data collected throughout the construction process is analyzed, and project successes are evaluated, providing valuable insights for future projects. In each of these processes, BIM offers greater flexibility, transparency, and coordination, contributing to the successful completion of projects. Despite all innovations, the construction sector largely manages its processes using traditional methods. This not only slows down the pace of digital transformation in the industry, such as Building Information Modeling (BIM), but also prevents the full utilization of its opportunities. While other industries leverage the advantages of the digital age to enhance efficiency, minimize risks, and reduce costs, the construction sector has yet to catch up with this momentum. For example, in the textile industry, digital design and production software have significantly accelerated the design process and integrated it into production, providing a major advantage in fashion and customized product manufacturing. Similarly, in the electronics industry, digitalization has enabled robotic automation and artificial intelligence-supported production lines to assemble electronic components quickly and accurately, resulting in faster and higher-quality processors and other electronic products. The construction sector should also implement digital management tools such as BIM, enabling digital modeling and data sharing at every stage of projects to improve efficiency, reduce costs, and ensure faster project completion. In this thesis study, a literature review was first conducted to understand and evaluate BIM-based Project Management. This research provided the necessary theoretical framework for systematically reviewing literature on the construction sector and, particularly, railway system projects, which involve complex and multidisciplinary components. Subsequently, the literature on the construction sector and railway system projects was examined to analyze how BIM Project Management is addressed. The study explored the definition of BIM, BIM implementation technologies, BIM applications in railway system projects, the contributions of BIM Project Management to the construction sector, and the adoption of BIM Project Management in railway system projects. In this context, the Istanbul Metropolitan Municipality has mandated the use of BIM in managing large-scale railway system projects since 2013. The first implementation of this policy was in the Kabataş-Mecidiyeköy-Mahmutbey (KMM) Metro Line Project in 2013, followed by its continuation in the Mahmutbey-Bahçeşehir-Esenyurt (MBE) Metro Line Project. In the case of the MBE project, the study examines BIM implementation in project management, focusing on the effectiveness of its application, implementation steps, benefits, encountered challenges, necessary improvements for ineffective implementations, and recommendations to ensure efficient BIM utilization. In railway system projects, an assessment of the current state of BIM applications in project management stages was conducted based on the literature, identifying both benefits and challenges. Following this literature-based evaluation, semi-structured interviews were conducted with professionals experienced in BIM applications. These interviews were carried out online and/or face-to-face, and a total of 14 questions were formulated based on literature findings to analyze the implementation of BIM in project management within the context of railway system projects. The participants shared insights on the contributions of BIM applications to project management stages, problem areas, and recommendations for effective implementation. As a result of these interviews and evaluations, it was determined that to expand the adoption of BIM and fully realize its potential, BIM should be mandated not only in railway system projects but also in all project tenders where traditional project delivery methods are actively used. Furthermore, the establishment of national BIM usage strategies, standards, and legal frameworks, along with initiatives for education, awareness, investment, and technology adaptation, was identified as essential for its effective implementation. The obtained data highlight that for the effective implementation of BIM in project management for railway system projects within the Turkish construction sector, not only industry stakeholders but also national-level enforcement measures, incentives, and development efforts are necessary to increase its widespread adoption. BIM will be a crucial tool in enhancing the Turkish construction sector's competitiveness in the international market. As the need for and advantages of the system become more evident in large-scale projects, it is rapidly evolving and continuously being updated. The comprehensive monitoring and accelerated advancement of BIM initiatives in Turkey are of critical importance for the future of the construction sector.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    512182

    Türkiye'de raylı sistem sektöründe yapı bilgi modellemesine geçiş süreçleri üzerine bir örnek olay incelemesi ve yönetimsel öneriler

    A case study on building information modelling implementation processes of railway systems sector in Turkey and managerial suggestions

    ELİF ARAÇ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2018

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. METİN TEBERLER

  2. Tez No

    633458

    An assessment of building information modeling (BIM) implementation for the Turkish transportation infrastructure industry

    Yapı bilgi modellemesi uygulamasının Türk ulaştırma altyapı sektörü için bir değerlendirmesi

    FEYZA YİĞİTER

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2020

    Ulaşımİstanbul Teknik Üniversitesi

    İnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ALİ OSMAN ATAHAN

  3. Tez No

    517405

    Information management in real estate development project lifecycle: BIM & IPD framework

    Gayrimenkul geliştirme proje yaşam döngüsü enformasyon yönetimi: BIM & IPD çerçevesi

    EYMEN ÇAĞATAY BİLGE

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Bilgi ve Belge Yönetimiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Gayrimenkul Geliştirme Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HAKAN YAMAN

  4. Tez No

    720900

    Metro yapılarında ISO 19650-3 temelli varlık yönetimi: İkitelli Ataköy metro hattı Bahariye istasyonu vaka çalışması

    ISO 19650-3 based asset management in metro structures: İkitelli Atakoy metro line Bahariye station case study

    GİZEM ATALAY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Enformatik Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SALİH OFLUOĞLU

  5. Tez No

    596930

    Metro projelerinin yapım aşamasında karşılaşılan risklerin yapı bilgi modellemesi destekli yönetimi

    Management of risks in construction phase of metro projects assisted by building information modeling

    GÖZDE SAYGILI

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    MimarlıkYıldız Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. SERHAT BAŞDOĞAN

Geri Dön