Konaklama işletmelerinde iç kontrol sisteminin değerlendirilmesi ve işletme performansı ilişkisi: Bir uygulama
Accommodation assessment of internal control systems in management and business performance relationship: An application
- Tez No: 452025
- Danışmanlar: DOÇ. DR. BURCU DEMİREL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: İşletme, Business Administration
- Anahtar Kelimeler: COSO Modeli, İç Kontrol Sistemi, İşletme Performansı, Konaklama İşletmeleri, Çoklu Regresyon Analizi, COSO Model, Internal Control Systems, Company Performance, Accommodation Business, Multiple Regression Analysis
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Akdeniz Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İşletme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 190
Özet
Bu çalışmanın başlangıç noktasında yer alan araştırma sorusu; işletmelerin iç kontrol sistemlerinin, işletme performansı üzerine etkisinin olup olmadığıdır. Bu araştırma sorusunun temelinde iki unsur bulunmaktadır. Bunlar; iç kontrol sistemi ve performans göstergeleridir. İlk unsur olan iç kontrol sistemini; bir işletmenin varlıklarının korunması, faaliyetlere yönelik bilgi ve raporların doğruluk ve güvenilirliğinin sağlanması, faaliyetlerde etkinliğinin artırılması, yönetim tarafından belirlenen politikaların ve faaliyetlerin uygunluğunun tespit edilmesi, organizasyon yapılarının oluşturulması, tüm süreçlerin kontrol edilmesi gibi amaçlara hizmet eden ve bünyesinde bu amaçlara ulaşabilmek için gerekli tüm ölçü ve yöntemleri bulunduran bir sistem olarak ifade edilebilir. Bu sistemin literatürde kabul gören beş unsuru bulunmaktadır. Bu unsurlar; kontrol ortamı, risk değerlendirme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim, izlemedir. Araştırma sorumuzun ikinci unsuru performans göstergeleridir. Bunlar da; aktif karlılığı, aktif devir hızı ve brüt kar marjıdır. Çalışma kapsamında araştırma sorusuna cevaben; Antalya'da Belek ve Kundu turizm bölgelerinde faaliyet gösteren beş yıldızlı konaklama işletmelerinde görevli departman yönetici ve çalışan kadrolarında yer alan ilgililere yüz yüze görüşme yöntemi ile anket uygulamaları yapılmıştır. Anket çalışması kapsamında 47 otelle görüşülmüş ve 202 anket toplanmıştır. İç kontrol sistemi içerisinde yer alan iç kontrol unsurlarına ait alt boyutlar belirlendikten sonra iç kontrol unsurlarına ait oluşturulan her bir boyutun, işletme performansı üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla üç model oluşturulmuştur. Modellerde kullanılan bağımsız değişkenler aynı tutulmakla birlikte faktör analizi sonucu elde edilen boyutlar olan kontrol ortamı 1, kontrol ortamı 2, risk değerleme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim, izleme unsurları iç kontrol sisteminin temsilcileri olarak belirlenmiştir. Modellere ayrıca kontrol değişkeni olarak işletme yatak kapasitesi, işletme faaliyet süresi ve iç denetim biriminin varlığı dahil edilmiştir. Modellerde bağımlı değişken olarak işletme performansı göstergeleri; aktif karlılığı, aktif devir hızı ve brüt kar marjı kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen sonuçlar genel olarak değerlendirildiğinde işletmelerin iç kontrol sistemi unsurlarının, işletme performansı üzerinde etkili olduğu tespit edilmiştir. Buna göre işletme performansı üzerinde kontrol ortamı 1, kontrol ortamı 2, risk değerleme, kontrol faaliyetleri, bilgi ve iletişim, izleme değişkenlerinin pozitif yönde etkili olduğu, kontrol değişkenlerinden ise işletme yatak kapasitesinin, işletme faaliyet süresinin ve iç denetim biriminin varlığının işletme performansı üzerine pozitif etkili olduğu belirlenmiştir. İşletmelerde iç kontrol sisteminin kalitesi ve işleyişi, yönetime rehber niteliği taşımaktadır. Yetersiz ve etkin olmayan işleyişler yönetim hatalarına sebebiyet vermekte ve dolayısıyla işletme performansına olumsuz yansımaktadır. Bu kapsamda iç kontrol sistemi ve sistem içerisinde yer alan unsurların doğru ve etkin olarak işletilmesi, işletme performansına olumlu yönde katkı sağlayacaktır.
Özet (Çeviri)
The research question at the start point of this study was whether the internal control system of companies has an effect on their company performances. There are two components in the basis of this research question. These are the internal control system and performance indicators. We can define the first component which is the internal control system as a system to serve purposes including the protection of assets of a company, ensuring the correctness and reliability of information and reports on activities, improving effectiveness of activities, determining the suitability of the policies and activities decided by the administration, forming organization structures and controlling all processes, and it consists of all measurements and methods required to achieve these purposes. This system has five components approved by the literature. These components are the control environment, risk assessment, control activities, information and communication, monitoring. The second component of our research question is performance indicators. These are return on assets, asset turnover and gross profit margin. As an answer to our research question in the study scope, surveys were applied to department administrators and personnel who were employed in five-star accommodation enterprises operating in Belek and Kundu tourism regions in Antalya by using face-to-face interview method. Interviews were held by 47 hotels and 202 surveys were collected in the survey study scope. After the sub dimensions of internal control components that were included in the internal control system were determined, three models were formed to assess the effect of each dimension of the formed internal control components on company performance. Despite the independent variables used in the models were kept the same, the dimensions obtained as a result of factor analysis which were control environment 1, control environment 2, risk assessment, control activities, information and communication, monitoring were determined as the representatives of the internal control system. Furthermore, company bed capacity, company activity term and the existence of an internal audit committee as control variables were included in the models. Return on assets, asset turnover and gross profit margin was used as company performance indicators which were model-dependent variables. Considering the results obtained by the study in general, it was determined that the components of company internal control system were effective on company performance. According to this, it was determined that control environment 1, control environment 2, risk assessment, control activities, information and communication, monitoring elements had positive effect on company performance, and the control variables including company bed capacity, company activity term and the existence of an internal audit committee had a positive effect. The quality and running of enterprise internal control system is a guide for the administration. Inadequate and ineffective operations lead to administration errors and thus they reflect on enterprise performance negatively. In this context, running the internal control system and the components of the internal control system accurately and effectively will contribute to company performance positively.
Benzer Tezler
- İç kontrol sisteminin işletme performansı üzerindeki etkisi: Otel işletmeleri örneği
Effects of internal control systems on business performance: The case of hotel businesses
ZEKERİYA YETİŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
TurizmNecmettin Erbakan ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HÜSEYİN ÇETİN
- Konaklama işletmelerinin iç kontrol sistemlerinde etkinliğin arttırılması ve otomasyon imkanları
Increasing the efficiency of inner control systems in accommodation establishments and automation
SELDA ÇATAK
Doktora
Türkçe
2000
TurizmBalıkesir ÜniversitesiTurizm İşletmeciliği ve Otelcilik Ana Bilim Dalı
PROF.DR. ADEM ÇABUK
- Konaklama işletmelerinde iç kontrol sisteminin etkinleştirilmesinde toplam kalite yönetimi'nin uygulanabilirliği ve bir öneri
The feasiblity of total management in the efficiency of the internal control system in the enterprises of hospitaly a proposal
BİLAL İSMAİL YALMANBAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
İşletmeMarmara Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. RÜSTEM HACIRÜSTEMOĞLU
- İşletmelerde iç kontrol sistemi ve konaklama işletmelerinde bir uygulama: Erzincan ili örneği
An application: Erzincan in example in operating internal control system and hospitality industry
BİROL DEMİR
- Konaklama işletmelerinde muhasebe organizasyonu ve iç kontrol sisteminin etkinliğinin arttırılmasına yönelik bir uygulama
An application for increasing the effiency of accounting organization and internal control system in hospitality establishments
SEÇKİN GÖNEN