Salih Zeki'nin matematik felsefesi ve matematik eğitimi yaklaşımı
Başlık çevirisi mevcut değil.
- Tez No: 453136
- Danışmanlar: PROF. MELEK DOSAY GÖKDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 309
Özet
Kimilerine göre salt insan zihnin bir ürünü olan, kimilerine göre ise doğada gizil olarak var olan matematik, zaman zaman bir takım bunalımlar ile karşılaşmıştır. Hemen her bunalım olağan üstü gelişmeleri beraberinde getirmiştir. Bunlardan biri de 19. yüzyılın son çeyreğinde ortaya çıkan Euclides-dışı geometrilerdir. Bu yeni geometriler ile matematiğin temellendirme problemi de gündeme gelmiştir. Bu durumda, genel olarak matematiğin doğasının ne olduğu ile ilgilenen matematik felsefesi, kendisine yeni bir uğraş alanı bulmuştur. Matematiği farklı şekillerde temellendirmeye çalışan Mantıkçılık (Logicalism), Formalizm (Formalism) ve Sezgicilik (İntuitionism) ekolleri ortaya çıkmıştır. Bu felsefi yaklaşımlar Osmanlı matematikçilerinin de dikkatinden kaçmamıştır. Osmanlı Devleti'nin son yıllarında yetiştirdiği en önemli matematikçilerinden biri olan Salih Zeki'nin (1864-1921) matematik felsefesindeki konumu ve matematik eğitimine yaklaşımı bu tez çalışmasının konusunu oluşturmaktadır. Bu amaçla Salih Zeki'nin“Nâmütenâhî”isimli makalesi, Fransız matematikçi Henry Poincaré'den çevirmiş olduğu 'İlmin Kıymeti (La Valeur de la Science), 'İlim ve 'Usul (Science et Méthode), 'İlim ve Faraziye (La Science et l'Hypothèse) isimli kitapları, Dârü'l-Fünûn Fen Fakültesi'nde vermiş olduğu 13 konferans, Mizan-ı Tefekkür isimli kitabı ve ilkokul ve ortaokul öğrencileri için yazmış olduğu 7 geometri ders kitabı incelenmiştir. Yapılan incelemeler sonucunda Salih Zeki'nin matematik felsefesi yaklaşımlarından Sezgicilik düşüncesinin savlarını kabul ettiği, kaleme almış olduğu eserler ile matematik felsefesine katkı sağladığı ve geometri ders kitaplarında, günümüzde en etkili matematik eğtimi yaklaşımlarından biri olarak kabul edilen Yapılandırmacık (Constructivism) düşüncesinin izleri tespit edilmiştir. Ayrıca Dârü'l-Fünûn Konferansları'nın beşincisinde Salih Zeki, Poincaré'nin görelilik hakkındaki görüşlerini açıklamıştır. Bu konferans ile görelilik düşüncesi, ilk defa Osmanlı'ya girmiştir.
Özet (Çeviri)
It is thought that the mathematics is a product of the human mind or exists as an inherent aspect of nature, but it is definite that it has encountered various crises in due course. Almost all crises have brought along remarkable developments. One of them is non-Euclidean geometries which were discovered in the last quarter of the 19th century. The justification problem of the mathematics comes to the fore along with this novel geometries. Under these circumstances the philosophy of mathematics, which deals with the nature of mathematics in general, finds a new area for itself. This paves the way for different views such as Logicism, Formalism and Intutionism, which try to justify the mathematics in different ways, to emerge. These philosophical views attract attention of the Ottoman mathematicians as well. The topic of this thesis is the philosophical position of Salih Zeki (1864-1921), one of the most distinguished mathematicians during the last years of the Ottoman Empire, in mathematics and his attitude towards the mathematics education. For this aim, the corpus, which is analyzed, is as follows: his article entitled“Nâmütenâhî”, his three translation books entitled“İlmin Kıymeti (La Valeur de la Science)”,“İlim ve Usul (Science et Méthode)”,“İlim ve Faraziye (La Science et l'Hypothèse)”by Henry Poincaré, who is a French mathematician, his 13 lectures at the Faculty of Science of the Dârü'l-Fünûn (now Istanbul University), his book entitled Mizan-ı Tefekkür and his 7 geometry course books for primary and secondary school students. Depending on the analyses, it is ascertained that Salih Zeki accepted the hypotheses proposed by Intutionism among other philosophical approaches of the mathematics, that he made significant contributions to the philosophy of the mathematics with his works and that there were traces of Constructivisim accepted as one of the most influential approaches in the mathematics education at the present time in his geometry couse books. Moreover, it has been found out that he explained the opinions of Poincaré about relativism in the fifth lecture of Dârü'l-Fünûn Konferansları, which consists of a series of lectures delivered him. Thanks to this lecture, the idea of relativism entered into the mathematics of the Ottoman Empire for the first time.
Benzer Tezler
- Salih Zeki Bey'in hayatı-eserleri, mantık ve matematik ilimlerine katkısı
The life of Salih Zeki Bey-his works, his contribution to logic and mathematical sciences
KEMAL BALTACIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
BiyografiHitit ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEVLÜT UYANIK
- Salih Zeki'de mantık-matematik ilişkisi
The Relation between logic and mathematic in Salih Zeki
ADNAN ÖMERUSTAOĞLU
- Salih Zeki's Darülfünun Konferansları and his treatment of the discovery of non-euclidean geometries
Salih Zeki'nin Darülfünun Konferansları ve gayr-i öklidyen geometrilerin keşfini değerlendirişi
DİLEK KADIOĞLU
Yüksek Lisans
İngilizce
2013
FelsefeOrta Doğu Teknik ÜniversitesiFelsefe Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. SAMET BAĞÇE
- Einstein'in görelilik kuramının Türkiye'ye girişi
Introduction of Einstein's relativity theory to Turkey
MELTEM KOCAMAN