Edebiyat eserlerini değerlendirme yollarına ilişkin bir inceleme
Study on the ways of evaluating works of literature
- Tez No: 4534
- Danışmanlar: PROF. DR. IOANNA KUÇURADİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1988
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Felsefe Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 113
Özet
- 98 - ÖZET“Edebiyat Eserlerini Değerlendirme Yollarına İliş- kin Bir inceleme”adıyla yapılan bir çalışmanın temel prob lemini, bir edebiyat eserinin, birbirinden çok farklı, hat tâ zıt yargılar ortaya koyan değerlendirmelere konu olduğu olgusu oluşturuyor. Amacı, bu olguyu açıklamak ve bir ede biyat eserinin doğru olabilecek bir değerlendirmesinin ya pılıp yapılamayacağını ortaya koymaktadır. Bu çalışma üç ana bölümden oluşuyor:“Sanat Kuram ları ve Edebiyat Eleştirileri”başlığı taşıyan ilk bölümde, ifcr eserin hangi tür eleştiri görüşleriyle doğru değer len- dirilemeyeceği ve neden değerlendirilemeyeceği gösterilmeye çalışılmıştır. Bu kölümde önce, çeşitli eleştiri görüşleri ne değerlendirme ölçütlerini veren bazı sanat kuramları se- rimlenmiştir. Bu kuramların ortak özelliği, sanatın ve işle vinin, dar anlamda da edebiyat ve işlevinin, ne olduğu so rusuna sanatın/edebiyatın kendine bakarak değil, sanat dı şı bazı sosyoloji, psikoloji gibi alanlardaki teorilerden hareketle cevap aramalarıdır. Sanat dışı kaygılar taşıdığı görülen bu kuramlara dayalı bu eleştiri görüşlerinin - sosyolojik, izlenimci ve~ 99 - psikolojik eleştiri görüşlerinin - özelliklerinin serim- lenıaesiyle gösterilmeye çalışılan şudur: Bu görüşlerin tek esere yaklaşırken amaçları, onu değerlendirmektir; ancak, değerlendirmekten, ele alman eserde bulunan“bazı özellik leri göstermek değil, bağlı oldukları kuramın, sanatın/ede biyatın işlevine ilişkin olarak söylediklerinin, eserde olup olmadığını sınamak anlaşıldığı için. bu görüşler aynı eser hakkında- ”değeri“ hakkında- farklı sonuçlara varıyor, birinin ”iyi“ dediği eseri, diğeri ”kötü“ olarak nitelendi riyor; başka bir deyişle, aynı esere farklı ”değer biçili yor“. Çalışmanın ikinci ana bölümünün ilk kısmında, Tan zimat'tan bugüne kadar, Türkiye'de edebiyat eserlerinin de ğerlendirilmesinde kullanılan eleştiri görüşleri ortaya kon muş ; ve bunların bazılarının, aslında Batı' dan alınan görüş ler, bazılarının da bunların bir karışımı olduğu belirtil miştir. Bu feölümün ikinci kısmında da, ülkemizde geliştiril miş ve genel bir değer felsefesi görüşüne dayalı, bir edebi yat eserlerini değerlendirme görüşü -Ioanna Kuçufadi'nin gö rüşü - ana çizgileriyle sunulmuştur.- 100 - Edebiyat eserlerini değerlendirmede ”antropolojik yaklaşım“ adıyla karşımıza çıkan ve edebiyat eserlerini de ğerlendirme etkinliklerinin analizine dayanan bu görüş, bu etkinliklerden biriyle bir eser değerlendirmenin amacına götürebile»Tv>'e doğrulamaf&anlış lamaca açık olanHleğerlen- dirme tarzının nasıl yapılabileceğini ortaya koymaktadır. Çalışmanın öçüncü ve son ana bölümünde ise, ilk iki Bölümde söylenenler, bir örnekle gösterilmeye çalışılmıştır. Burada, önce Yusuf Atılgan' m Anayurt Oteli romanırankısa bir özeti verilmiş***1; daha sonra ise, bu eser üzerine ya pılan çeşitli eleştiriler ele alınmıştır. Ele alınan bu eleştiriler, çalışmanın ilk feplümünde ele alınan eleştiri görüşlerinin Türkiye'deki taraftarları arasından seçilmiş tir. Bedrettin Cömert, Hilmi Yavuz, Ertuğrul Özkök, Sevinç Özer 'in sözkonusu esere ilişkin yaptıkları değerlendirmele re değinttek bu değerlendirme çabalarının eserin neden doğru değ er lendirmeler i olamadıkları gösterilmeye çalışılmıştır. Doğru değerlendirmenin yapılabileceğinin gösterile bilmesi için, aynı eser, çalışmanın sonunda, bir kez de ta rafımdan ele alınmış ve 'antropolojik' yolla, onda bulunan değer”- aynı türden olanlara göre özelliği ve bu özelli-S&esssaı- 101 - önemi - gösterilmeye çalışılmıştır. Değerlendirmeden, eserin, belirtilen bu anlamda* 'değerini* görmek ve göstermek anlaşılırsa, tarafımızdan ya pılan değerlendirmenin bu amaca götür ebilen bir değerlen dirme olduğu görülmektedir. Bu değerlendirmenin, kabul et tiği kuramdan hareket ederek, eserin ancak kabul edilebile cek - redde di leb ilecek olan diğer“değerlendirme”lerine karşılık, okuyucu tarafından doğrulanabi le cek - yanlış lana- bilecek bir değerlendirme olduğu sonucuna varılmıştır. TV O
Özet (Çeviri)
- 102 - SUMMARY In this“Study on $he Ways of Evaluating Works of Literature”the main problem arises from the difference of critical judgments passed on literary works. Our aim is to explain this situation and see whether it is possible to arrive at an evaluation that can be a right one. This study comprises three main sections: In the first, entitled“Theories of Art and Literary Criticism”we try to show through which views of criticism it is not possible to evaluate correctly a literacy work, and why. We first present certain theories on art which provide evaluation standards to various schools of criticism. A com mon feature of such theories is the way in which they try to find replies to the questions about the nature and func tion of art and literature with the help of theories elabo rated in fields remaining outside art. Sociological, expressionist and psycholgical criticism based on such theories, are reviewed in order to point out that when critics approach single works of literature, their view of evaluation is aimed not at showing certain particularities that can be found in the work, but at testing whether this- 103 - work is in conformity with the affirmations of the theory of theV choice on the function of art or literature. There fore, their conclusions on the“value”of the works are in divergence. In the first part of the second main section of the study we revt-ew the various schools of criticism that applied themselves to the evaluation of literary works, in Turkey, from 1840 on; and try to show that some of these were adopted from the West and some others had a composite character based again on some of the aforesaid. In the second part of the same section we present in its main lines Ioanna Kuçuradi's view of evaluating li terary works, another view developed in Turkey and based on a valVe philosophy. Bearing the name of“antropological approach”this view, after an anallysis of literary work evaluation acti vities, shows how one of these activities can attain the aim of evaluating a literary work and how an evaluation which may be provted right or wrong can be made. In the third and last main section an example is used to illustrate what is said in the first section*. After a- 104 - brief summary of Yusuf Atılgan's novel, Anayurt Oteli, various criticisms of the book are presented, these being se^lected from among the Turkish representatives of the views mentioned in the first section. Speaking of the eva luations of Bedrettin Cömert, HLlmi Yavuz, Ertuğrul Özkök and Sevinç Özer, we try to explain why these efforts to evalxiatethe book are unable to formulate correct evaluations. In In order to show that a correct evaluation can be made, we study the same text from the“anthropological”point of view and try to show its valve, i.e. Its particu larities in comparison with works of the same genre and the importance of such particularities. If evaluation is to mean seeing and showing the value of a work, in the sense mentioned above, it can be observed that eur evaluation can attain this goal. v*J Vs e_rcâ"âiS '?' * -; evaluations made on the basris of theories res^t- in being acceptable or unacceptable, our evaluation becomes one that can be proved right or wrong.
Benzer Tezler
- Else Günther als Kinderbuchautorin und ihr Beitrag zur interkulturellen Erziehung
Çocuk kitabı yazarı olarak Else Günther ve onun kültürlerarası eğitime katkısı (Else Günther as a children's book autor and hercontribution to intercultural education)
HALİME YEŞİLYURT
Doktora
Almanca
2020
Alman Dili ve EdebiyatıNecmettin Erbakan ÜniversitesiYabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN ÖZTÜRK
- La problématique de l'espace et du temps dans l'écriture d'Assia Djebar et de Nedim Gürsel
Assia Djebar'ın ve Nedim Gürsel'in yazınında zaman ve mekan sorunsalı
CANSU GÜMÜŞTAŞ ŞEN
Yüksek Lisans
Fransızca
2014
Fransız Dili ve EdebiyatıGalatasaray ÜniversitesiFransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SIDIKA SEZA YILANCIOĞLU
- Queering contemporary British theatre: Coming out in Zodwa Nyoni's Nine Lives and Rob Madge's My Son's a Queer (But What Can You Do?)
Çağdaş İngiliz tiyatrosunda bir kuir okuma: Zodwa Nyoni'nin Nine Lives ve Rob Madge'in My Son's a Queer (But What Can You Do?) oyunlarında açılma
YUNUS EMRE ÖZMEN
Yüksek Lisans
İngilizce
2022
İngiliz Dili ve EdebiyatıAtatürk Üniversitesiİngiliz Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TUĞBA AYGAN
- Dolâb dergisinin çeviri yazısı ve edebiyatla ilgili metinlerin incelenmesi
The transcription of dolâb journal and analysis of literary texts
ESMA TAPAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıNevşehir Hacı Bektaş Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HACİ ABDULLAH ŞENGÜL
- Başlangıçtan İkinci Meşrutiyet'e kadar çocuk şiirleri
Turkish child poems from the beginning util the second Constitutional Monarchy
BEKİR HERGÜNER
Yüksek Lisans
Türkçe
2004
Türk Dili ve EdebiyatıSelçuk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET TEKİN