Üç seviyeli NPC ara devreli DC/DC dönüştürücünün kontrolü ve MMA kaynak makinesi uygulaması
Control of three level NPC DC/DC converter and application of MMA welding machine
- Tez No: 455409
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MURAT YILMAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Elektrik ve Elektronik Mühendisliği, Mekatronik Mühendisliği, Electrical and Electronics Engineering, Mechatronics Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mekatronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 147
Özet
Kaynak, benzer alaşımlı iki malzemenin ısı ya da basınç altında birleştirilmesi işlemidir. Kaynak uygulamalarının tarihteki ilk örneklerine bronz çağından itibaren rastlanılmıştır. Bu dönemde insanlar altın malzemeleri birbiri ile kaynak etmeyi keşfetmişlerdir. Birinci Dünya Savaşı'nda ise artan silah ihtiyacının karşılanabilmesi için kaynak uygulamalarında hızla gelişmeler ortaya çıkmıştır. Günümüzde ise endüstriyel alanda meydana gelen gelişmeler ve yeni malzemelerin buluşu, kaynak yöntemlerinde de yeni gelişmelerin hızla oluşmasına imkan vermektedir. Aynı zamanda yeni kaynak metodlarının gelişmesi, kaynak güç üniteleri ve kontrollerinde de yeni gelişmelerin önünü açmaktadır. Kaynak makinelerinin gelişimine bakıldığında, çıkış özelliklerine göre sabit akım ya da sabit gerilim karakteristiği gösteren AC ya da DC tipte pek çok kaynak makinesi olduğu görülmektedir. Bilinen en basit yöntem transformatörlü kaynak makineleridir. Bu kaynak makineleri girişteki yüksek gerilimi düşürerek çıkışta kaynak için gereken yüksek akım düşük gerilime dönüştürmektedir. Sekonder tarafında kademeli olarak ya da hareketli şönt, sargı gibi yöntemlerle kesintisiz olarak kaynak akımı kontrolü sağlanmaktadır. Sekonder tarafı kontrolsüz diyotlarla doğrultularak DC bir çıkış elde edilebilir. Bu tip makineler hantal olmasının yanısıra verimleri düşüktür. Ayrıca şebeke dalgalanmalarına karşı çıkışın regülasyonu sağlanamaz. Bu nedenle SCR olarak bilinen kontrollü doğrultucular kullanılarak giriş gerilimine karşı çıkışın regülasyonu sağlanmaya çalışılmıştır. Elektriğin olmadığı alanlarda kullanım amacı ile jeneratörler ve alternatörler üretilmiştir. Bu kaynak makineleri benzin ya da dizel motorlar kullanılarak kaynak akımı üretebilmektedir. Bütün bu kaynak makinesi güç kaynakları arasında en gelişmiş teknolojilerden birisi evirici teknolojisidir. Eviricili kaynak makinelerinde şebeke frekansındaki AC gerilim doğrultulup filtrelenerek temiz bir DC gerilim elde edilir. Daha sonra yüksek frekanslarda anahtarlanarak AC gerilime dönüştürülür, transformatör sekonderinde gerilim düşürülerek kontrolsüz doğrultucularda doğrultulur ve filtrelenerek kaynak akımı elde edilir. Bu tip makineler dışarıdan gelecek gerilim dalgalanmaları gibi olaylara karşı çıkışı regüleli tutar. Kaynak makinelerinde yarım köprü, ileri yönlü ve tam köprü gibi topolojiler yaygın kullanılan izoleli evirici ara devreli DC/DC dönüştürücülerdir. Bu tip dönüştürücülerde transformatör, endüktans gibi manyetik sargılı elemanlar ile kondansatör gibi elemanların boyutları frekans arttıkça küçülür. Böylelikle hacim ve maliyet azalır, güç yoğunluğu artar. Ancak frekans artışı da başka sorunları beraberinde getirir. Bunlar anahtarlama kayıplarının artışı ve EMI gürültüleridir. Anahtarlama kayıpları, anahtarların iletim ve kesime girme durumlarında akımın ve gerilimin çakışmasıyla meydana gelen kayıplardır. Anahtar kayıpları nedeniyle verim düşer ve, gereken soğutucu boyutları artar. Bunun yanısıra diyotların ters toparlanması ve anahtarların kaçak kondansatörlerinin deşarjı da anahtarlama kayıplarına ek kayıplardır. EMI gürültüleri ise anahtarlama anlarında akımın ve gerilimin yükselme hızlarından dolayı oluşan gürültülerdir. Bu problemler sert anahtarlama yapılan devrelerde büyük problemlere neden olduğundan yumuşak anahtarlama teknikleri ortaya çıkmıştır. Bu teknikler, sıfır akımda anahtarlama (ZCS), sıfır gerilimde anahtarlama (ZVS), sıfır akımda geçiş (ZCT) ve sıfır gerilimde geçiş (ZVT) olarak sıralanabilir. ZCS tekniği, iletime girme işleminde uygulanan ve seri bir endüktans yardımıyla akımın yükselme hızının sınırlandığı bir tekniktir. ZVS tekniğinde ise elemana paralel bir kondansatör yardımıyla kesime girme anında eleman uçlarındaki gerilimin yükselme hızı sınırlandırılır. Her iki teknikte de enerji kaybı tamamen yok edilmeyip sınırlandırılmaktadır. Anahtarlama enerjisi bazı bastırma hücrelerinde harcanırken bazılarında geri kazanılabilir. ZVT ve ZCT yöntemleri ise anahtarlama kayıplarının tamamen elimine edildiği ve geri kazanıldığı, kısmi rezonans kullanılan yöntemlerdir. Yumuşak anahtarlama teknikleri sayesinde devrenin güç yoğunluğu artar, anahtarlama kayıpları ve EMI gürültüleri azalır, yüksek frekanslara çıkılabilir, devrenin hacmi azalır, verim artar ve soğutucu boyutları küçülür. Kaynak makinelerinde kullanılan ileri yönlü dönüştürücüler basit ve kontrolü kolay dönüştürücülerdir. Bu dönüştürücülerde mıknatıslama akımı her periyotta resetlenmelidir, aksi takdirde nüve doyuma gider. Tek anahtarlı ileri yönlü dönüştürücülerde nüvenin resetlenmesi için üçüncü bir sargı yer alır, ancak üçüncü sargıdan kurtulmak ve anahtar üzerine düşen gerilim pikini azaltmak için çift anahtarlı ileri yönlü dönüştürücü kullanılır. Yarım köprü dönüştürücüler de yapısı ve uygulanabilirlik bakımından kolay, kaynak makinelerinde sık kullanılan bir topolojidir. Genellikle sert anahtarlamanın kullanıldığı bu yapıda iletim anlarında primer üzerine giriş geriliminin yarısı gelirken kesim anlarında primer gerilimi boşta kalmaktadır. Bu nedenle kesim aralığında salınımlar oluşabilmekte ve gerilim kalitesi bozulabilmektedir. Ayrıca kesim anlarında kaçak kondansatör üzerinden akan akım kesintiye uğramaktadır. Benzer durum yine kaynak makinelerinde sıkça kullanılan tam köprü DC/DC dönüştürücülerde de meydana gelmektedir. Anahtarların kesim anlarında kaçak endüktans nedeniyle akmaya devam eden akım kesintiye uğrar ve kaçak kondansatörler ile kaçak endüktans nedeniyle salınımlar meydana gelir. Bu nedenle tam köprü topolojilerinde sert anahtarlama yerine yumuşak anahtarlamanın da sağlandığı faz kaydırma yöntemi kullanılmaktadır. Böylece kesime girme anlarındaki oluşan parazitik salınımların önüne geçilir, kaçak endüktans ve kaçak kondansatörler kullanılarak elemanların yumuşak anahtarlama ile anahtarlanması sağlanır. Ayrıca tam köprü dönüştürücüde serbest dolaşım aralıklarında primer gerçek sıfır gerilimde tutulur, böylelikle hem yumuşak anahtarlama kolay sağlanır hem de gerilim kalitesi mükemmel hale gelir. Yukarıda geçen topolojilerin yanında, üç seviyeli NPC DC/DC dönüştürücülerin farklı alanlarda kullanımı da gittikçe artmıştır. Özellikle yumuşak anahtarlama tekniğinin uygulanması henüz çok yeni olan bu yöntemde iletim aralıklarında primer gerilimi üzerine giriş geriliminin yarısı gelirken, serbest dolaşım aralığında tıpkı tam köprü topolojide olduğu gibi primer kısa devre edilmektedir. Böylece primer gerilimi üzerindeki salınımların oluşması engellenir. Fotovoltaik enerji sistemleri, UPS, motor sürme gibi alanlarda kullanılan üç seviyeli dönüştürücülerin iki seviyeli dönüştürücülere göre birtakım üstünlükleri vardır. Bunlar çıkış gerilimi kalitesi, harmonik düşüşleri ve verim artışı olarak sıralanabilir. Tezin amacı, solar ve UPS gibi uygulamalarda gittikçe yaygınlaşan ve son yıllarda yumuşak anahtarlamalı kullanımı da uygulanmaya başlanan üç seviyeli DC/DC dönüştürücülerin, bir örtülü elektrod kaynak makinesinde uygulanması ve kaynak makinesinin kontrolünün sağlanmasıdır. Yapılan çalışmada faz kaydırma yöntemi kullanılarak transformatörün kaçak endüktansı sayesinde bir kısmi rezonans oluşturulmuş, anahtarların ZVT ile iletime girmesi sağlanmıştır. Kesim anlarında ise anahtarlara paralel kondansatörler sayesinde ZVS ile kesime girmesi sağlanmıştır. Ayrıca kaynak makinelerinde sıkça uygulanan ileri yönlü ve tam köprü topolojilerinin de tasarımı ve uygulaması yapılmıştır. Her üç topolojinin benzetimleri PSIM programında gerçekleştirilmiş, PCB çizimleri Altium programında yapılmış ve üç topolojinin hazırlanan prototipleri üzerinden deneysel sonuçlar elde edilmiştir. Ayrıca, yarım köprü topolojisi için de benzetimleri gerçekleştirilmi ve mevcut bir yarım köprü evirici topolojisine sahip kaynak makinesi üzerinden deneysel sonuçlar elde edilmiştir. Bir sonraki aşamada ise, topolojinin birbiri ile karşılaştırması yapılmıştır.Tezin en son aşamasında ise MMA kaynak makinesinin kaynak kontrol parametreleri incelenerek kontrol tasarımı yapılmış ve yukarıdaki kaynak makinesi prototiplerinde başarıyla uygulanmıştır.
Özet (Çeviri)
Welding is a manufacturing process that is used to make metallurgical bond between the similar compounds. The first evidences of welding were from the bronz age. During the first World War, the need of weapons caused the start of developement of welding technologies. Nowadays, the developments in the field of industry and the discovery of new materials have forced the development of new welding processes. At the same time, the welding power units and their controllers have started to progress day by day due to new developments of welding processes. When considering the development of welding power sources, there are many welding units classified according to their constant current or constant voltage characteristics as well as AC and DC outputs. The simplest welder unit is a transformer. This type of machine alters the input high voltage-low current to low voltage-high current at the secondary side which is needed to weld. The current control can be done by using tap charger to control step-by-step or movable shunt or coils for contious control. If DC output is needed, the current can be converted to DC by using un-controlled rectifier. This types of machines are bulky and their efficiency is low. Moreover, they can not guarantee the output regulation when the mains fluctuates. For this reason, the silicon controlled rectifiers known as SCR can be used to make the output regulatation insensitive against the input fluactations. In addition, there are alternators and generators that use a gasoline or diesel engine to provide welding current in the fields that there is no electricity. Among these types of welding power sources, one of the most advanced technology is the inverter topology. In inverter welding machines, main supply voltage is rectified and filtered to obtain smooth DC voltage. Then they make square wave AC voltage in the primary side by switching the semiconductor switches at very high frequency. In secondary side, it is converted to low voltage high currents, rectified and filtered to get smooth DC welding current. They can keep the output regulated against the input fluctations. When the frequency increases, the transformer sizes become smaller. Therefore, they are light and compact. Their efficiency is high. Half bridge, forward and full bridge topologies are the most popular isolated DC/DC converters used in welding machines. In this types of convertes, when the frequency increases the sizes of the components with magnetic winding such as transformer and inductor as well as capacitors. Thus, volume and cost are reduced, power density is increased. However, frequency increase brings some problems. These are EMI noise and the increase of switching losses. Swithing losses are the losses that occur when the current and voltage crosses during turn-on and turn-off. Due to switching losses, efficiency reduces, the required heat-sink size increases. In addition to this loss, the reverse recovery of diodes and discharge of parasitic capacitances of switches are the supplementary losses. EMI noises are the noises that occur due to rising rate of current and voltage during transition. Since the hard switching causes some big problems, soft switching techniques have been developed. These techniques are zero current switching (ZCS), zero voltage switching (ZVS), zero current transition (ZCT) and zero voltage transition (ZVT). ZCS is the technique that used during turn on times to limit the current rise rate by the help of serial inductance. In ZVS technique, The rise rate of voltage can be limited during turn off bu using parallel capacitor . Both of two techniques can not eliminate the energy loss completely, can just limit the losses. Switching losses are consumed by some snubber circuits while can be recovered by other snubber circuits. ZVT and ZCT are the techniques that switching losses can be eliminated completely by using the quasi-resonant method. Thanks to these soft switching techniques, power density increases, switching losses and EMI noises are reduced, switching frequency can be increased, volume of the circuit is reduced, efficiency increases and heatsink size shrinks. Forward topologies used in welding machines are the basic and easy to control. The magnetizing current must be reset at each cycle in this converter, otherwise core goes into saturation. In single switch forward converters, there is third winding in transformer to reset the core, however two switch forward can be preferred to get rid of the third winding and reduce the voltage peak on switch. Half bridge are also basic and easy to control converters that used in welding machines commonly. In general, hard switching is used in this type converters. The voltage on primary is half of the input voltage in conduction mode while the primary voltage is stray during turn off times. Because of this reason, oscillations can occur and voltage quality can degraded. In additon, the current flows through the leakage capacitance during turn off times can be interrupted. The same situation can be observed in full bridge DC/DC converters which are frequently used in welding machines.The current that continues to flow due to leakage inductance is interrupted at turn off times, the oscillations between leakage inductance and parasitic capacitors occur. So, phase shifting method that provides the soft switching is used instead of hard switching technique. Thus, parasitic oscillations occured during turn off can be prevented. Also, the primary voltage can be kept at real zero voltage during free-wheeling intervals in full bridge converters. Thus, not only soft switching can be provided but also voltage quality becomes excellent. Among these converters mentioned above the usage of the three level npc DC/DC converters in different fields has been increased. At this method that the application of soft switching technique in this type of converter is brand new, during conduction the voltage of the primary is the half of input dc voltage while it is short circuit during freewheeling intervals. Thus, the oscillations on primary voltage can be prevented.There are some advantages of three level npc converters in comparison with 2 level converters. The aim of the this thesis is the application of soft switching three level npc DC/DC converter in coated electrode welding machine and realizing the control of welding machine. In this thesis phase shifting method is applied by using the transformer leakage inductance and realizing the quasi-resonant. Thus ZVT is provided during turn-on times of switches. During turn off times, ZVS technique can be realized bu using the parallel capacitors of switches. In addition, the forward, phase shifting full bridge topologies that frequently used in welding machines are designed and application of them are realized. The simulations of these topologies were realized in PSIM software, PCBs of them were designed in Altium Designer and experimental results were obtained. In addition of these topologies, the half bridge converter that frequently used in welding machines was also simulated, the pcb of it was designed in Altium and experimental results were obtained. At this last stage of thesis the arc control parameters of MMA welding machine was examinated and implemented in these four converters.
Benzer Tezler
- Predictive control of grid connected photovoltaic system
Kestirilebilir kontrollü şebeke bağlantılı fotovoltaik sistem
ADNAN SAMARJI
Yüksek Lisans
İngilizce
2019
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiDokuz Eylül ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ TOLGA SÜRGEVİL
- Üç seviyeli T-tipi izole iki yönlü DA-DA dönüştürücü tasarımı ve gerçek zamanlı uygulaması
Three level T-type isolated bidirectional DC-DC converter design and real-time application
ONUR DEMİREL
Doktora
Türkçe
2019
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiSakarya ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. UĞUR ARİFOĞLU
- Şebeke ile senkron çalışmada çok seviyeli güç elektroniği devreleri üzerinden okyanus dalga enerjisinin dönüştürülmesinin matematiksel modellemesine katkılar
Contributions to the mathematical modelling of the ocean wave energy conversion through multilevel power electronics converters for on-grid operation
İLKNUR ÇOLAK
Doktora
Türkçe
2021
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiElektrik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DERYA AHMET KOCABAŞ
- Dc-link capacitor sizing of three-level neutral point clamped voltage source inverters for variable speed drives
Değişken hızlı sürücülerde kullanılacak üç düzeyli nötr noktası bağlantılı gerilim kaynak eviricileri için doğru akım bağlantı sığacı boyutlandırılması
SERHAT EMİR OGAN
Yüksek Lisans
İngilizce
2021
Elektrik ve Elektronik MühendisliğiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiElektrik-Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ EMİNE BOSTANCI ÖZKAN
- Üç seviyeli şebeke bağlantılı eviricilerde anahtarlama frekansına bağlı olarak verim karşılaştırması
Efficiency comparison by switching frequency in three-level grid-tied inverters
ÖMER FARUK KOZARVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Elektrik ve Elektronik Mühendisliğiİstanbul Üniversitesi-CerrahpaşaElektrik ve Elektronik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. CENGİZ POLAT UZUNOĞLU