Geri Dön

Sivas Tersiyer Havzası (Ulaş KB'sı) sölestin oluşumlarının kökeni, sedimantolojik ve petrografik özellikleri

The Origin of celestite occurrences in Sivas Basin (NW Ulaş) or tertiary age and their sedimentologic and petrographical properties

  1. Tez No: 45772
  2. Yazar: ERDOĞAN TEKİN
  3. Danışmanlar: PROF. DR. BAKİ VAROL
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Jeoloji Mühendisliği, Geological Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 1995
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Ankara Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 198

Özet

Ill ABSTRACT Ph.D. Thesis THE ORIGIN OF CELESTITE OCCURRENCES IN SİVAS BASIN ( NW ULAŞ) OF TERTIARY AGE AND THEIR SEDIMENTOLOGIC AND PETROGRAPHICAL PROPERTIES Erdoğan TEKİN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Prof. Dr. Baki VAROL 1995, Page: 172; 20 i Jury: Prof. Dr. Baki VAROL : Prof.Dr. Şuayip ÜŞENMEZ : Assoc. Prof. Dr. Hüseyin YALÇIN Celestite mineralizations hosted by Tertiary deposits in Sivas basin present a great areal extention bordered by Şarkışla (Sivas) in the west and Refahiye (Erzincan) in the east. This study aims at investigating the stratigraphic, petrographical, mineraiogical and geochemical properties of celestite formations located NW of the Town of Ulaş. These formations present various bedding characteristics and have an age interval ranging from Upper Eocene to Mid- Miocene. All data acquired were utilised in explaining the origin of celestite formations and the physico-chemical conditions which lead to their formations. In addition, on intensive research was conducted over the sedimentology of Tertiary units. The oldest celestite mineralization zone is of Mid/Upper Eocene age and the sedimentological findings indicate that it's depositional environment is a relatively deep sea with a flysch character. The formation shows a transitional gradation with the older Paleocene formation at the bottom while it presents a partial transition and or local angular unconformity«« 11 jipsli birimlerden ibarettir. Yer yer sığ sulu sabkha yer yerde alüvyal yelpaze düzlüğü özelliğindeki bu formasyon tabanda jipsli bir seviye içermektedir. İşte bu jipsli-killi seviyeler içerisinde yumrular şeklinde ikinci sölestin mineralleşme zonu yeralmaktadır. Üçüncü ve önemli miktardaki sölestin mineralleşmelerinin izlendiği zonda, Orta Miyosen yaşlı Hacıali formasyonunun Purtepe üyesi masif jipsleridir. Derin sulu sabkha ortamında çökelmiş yer yer kiltaşı arabandları da içeren Purtepe üyesi masif jipsleri, yeşil-gri renkli olup kalınlığı oldukça fazladır. Bunlar içerisindeki sölestin oluşumları büyük boyutlu mercekler şeklinde olup, masiv- som karakterdedir. Sivas havzasında işletilen ve ekonomik boyuttaki yataklarda bunlardır. Yapılan petrografik çalışmalarda sölestinler çubuksu-prizmatik, yarı özşekilli tabuler ve lifsi-ışınsal kristallerden ibaret olup; bunlarda mikrodokuya yönelik olarak gerçekleştirilen SEM çalışmalarında ise zonlu büyüme yapıları, yönlenmiş kapantılar, düzensiz serbest büyümeli kristaller ile geç zamanlı mikro erime-çözülmeler görülmüştür. Gerçekleştirilen mineralojik amaçlı çalışmalarda ise sölestinlerin; saf-jipsli-karbonatlı türde oldukları, oluşumlarında epitermal kökenli sıcak çözeltilerin etkisini işaretleyen önemli bazı metalik cevher mineral parajenezlerinin bulunduğu belirlenmiştir. Yine yapılan jeokimyasal amaçlı çalışmalarda da sölestinlerin epijenetik kökenli olduklarını işaretleyen bazı önemli iz elementler bulunmuştur. Bu sonuçlardan hareketle ve sölestinin oluşum koşullarını aydınlatabilmek için yapılan sıvı kapanım çalışmalarında ise, yüksek sıcaklık (200-360 °C) ve tuzluluk (% 14-23 NaCI eşdeğeri) değerleri elde edilmiştir. Sıvı kapanım çalışmalarında dikkati çeken bir sonuç; sıcaklıkların yaşlıdan gence doğru azalması, buna karşılık ise tuzlulukların sabit kalmasıdır. Sölestinlerin Sr+2 iyon kaynağının açığa çıkartılması için yapılan Sr^/86 izotop çalışmalarında; kaynağın Orta Miyosen yaşlı Purtepe üyesi masif jipsleri olduğu, ancak Sr+2 konsantrasyonuna bölgedeki Üst Miyosen- Pliyosen (?) yaşlı bazaltik volkanitler ile Purtepe üyesi masif jipslerinin anhidritleşmesinde açığa çıkan Sr'lu sularında etkili olduğu sonucu ortaya çıkmıştır.Yapılan tüm bu çalışmalar sonucu elde edilen veriler Sivas-Ulaş sölestinlerinin oluşumlarında; soğuk+sıcak su karışımlarının, jips-yan kayaç çözünmeleri ve/veya yıkanmalarının, tektonik aktivitenin ve gömülü termokarstlarm büyük rolü sözkonusudur ANAHTAR KELİMELER: Sivas havzası, Sölestin, Evaporitik kayaçlar, Sıvı kapanım, Taramalı Elektron Mikroskobu, Sr°''^6 izotopları.

Özet (Çeviri)

Ill ABSTRACT Ph.D. Thesis THE ORIGIN OF CELESTITE OCCURRENCES IN SİVAS BASIN ( NW ULAŞ) OF TERTIARY AGE AND THEIR SEDIMENTOLOGIC AND PETROGRAPHICAL PROPERTIES Erdoğan TEKİN Ankara University Graduate School of Natural and Applied Sciences Department of Geological Engineering Supervisor: Prof. Dr. Baki VAROL 1995, Page: 172; 20 i Jury: Prof. Dr. Baki VAROL : Prof.Dr. Şuayip ÜŞENMEZ : Assoc. Prof. Dr. Hüseyin YALÇIN Celestite mineralizations hosted by Tertiary deposits in Sivas basin present a great areal extention bordered by Şarkışla (Sivas) in the west and Refahiye (Erzincan) in the east. This study aims at investigating the stratigraphic, petrographical, mineraiogical and geochemical properties of celestite formations located NW of the Town of Ulaş. These formations present various bedding characteristics and have an age interval ranging from Upper Eocene to Mid- Miocene. All data acquired were utilised in explaining the origin of celestite formations and the physico-chemical conditions which lead to their formations. In addition, on intensive research was conducted over the sedimentology of Tertiary units. The oldest celestite mineralization zone is of Mid/Upper Eocene age and the sedimentological findings indicate that it's depositional environment is a relatively deep sea with a flysch character. The formation shows a transitional gradation with the older Paleocene formation at the bottom while it presents a partial transition and or local angular unconformitywith the younger Oligocene formation at the top. The celestite formations observed as fracture or karst-fillings at the mid-portion in sandy, marly, calcareous flysch (facies: a) and the uppermost portion in gypsiferous shales (facies: c) one classified as zebroid/vug filling type. The second important celestite mineralization is hosted by Selimiye formation of Oligocene age, composed of reddish mudstone, shale and siltstone including gypsiferous levels. This formation is characterized by a shallow sabkha environment as well as alluvial fan plain. It consists of a gypsiferous level at the bottom that contains nodular celestite minerals in gypsiferous-clayey levels. The third celestite formation is found in massive gypsum of Purtepe member of Haciali formation of M id -Miocene age. The massive gypsum of Purtepe formation is relatively thick and shows alternation with interbeds of clay deposited in a deep sabkha environment. The celestite occurrences in this formation are massive-pure and make the forms of large lenses. Economical celestite deposits in Sivas area are found in this formations. Petrographical studies indicate that celestites have crystal forms of elongated-prismatic; subidiomorf, tabular and fibreous-radial shapes. SEM analyses show that celestite crystals have characteristic features such as zonal growth, oriented inclusions, irregular free-growth, and epigenetic micro-dissolution. Mineralogical findings ore such that celestites are of pure, gypsiferous and carbonaceous type; their formation was somewhat affected by some metallic ore mineral paragenesis of epithermal origin. Trace elements in celestites detected through geochemical analyses support the epigenetic origin for celestite formation. Fluid inclusion studies intended to shed light on to the origin of celestites provided results of high temperature (200-360 °C) and high salinity (%14-23 NaCI) values. Another conclusion reached by fluid inclusion studies is that the temperature decreases from older to younger formation whereas the salinity remains unchanged. Sr87/86 jsotope studies to determine the source of Sr++ suggest that Sr++ come from the gypsum of Purtepe member of Mid. Miocene age. However, the increase in Sr++ concentration may also have been affected by basaltic volcanics of Upper Miocene-Pliocene age as well as the Sr++ bearing solutions released from the anhydritization of massive gypsum of Purtepe member. In conclusion the celestites of Sivas-Ulaş basin, were formed by the joint effect of mixtures of cool/warm solutions, dissolution and/or leaching of gypsum-hostrock, tectonic activity, and buried thermokarst. KEYWORDS: Sivas basin, Celestites, Evaporitic rocks, Fluid inclusion, Scanning Electron Microscopy, Sr 87/86 isotopes.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    181727

    Ulaş (Sivas) kuzeyinde yeralan tersiyer yaşlı birimlerin petrol ana kaya ve organik fasiyes özellikleri

    The properties of the oil source rock and of the organic facies of the tertiary units exposed in the north of Ulaş (Sivas)

    FARUK AY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2006

    Jeoloji MühendisliğiCumhuriyet Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    Y.DOÇ. NAZAN YALÇIN ERİK

  2. Tez No

    76980

    Savcun ve Karacaören (Ulaş-Sivas) yörelerinde Sivas Tersiyer Havzasının tektonostratigrafisi, tektonik deformasyon biçimi ve sayısal görüntü işlem yöntemleriyle incelenmesi

    Başlık çevirisi yok

    KAAN ŞEVKİ KAVAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    1998

    Jeoloji MühendisliğiCumhuriyet Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. SELİM İNAN

  3. Tez No

    149934

    Ulaş (Sivas) batısında Deliler fayının tavan bloğunun tektonik deformasyon biçimi ve kinetiği

    Tectonic deformation style and kinematics of the hangingwall of Deliler fault in the western part of Ulaş (Sivas)

    AYHAN SAĞIROĞLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2004

    Jeoloji MühendisliğiCumhuriyet Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. HALUK TEMİZ

  4. Tez No

    114180

    Tecer dağı (Sivas-Ulaş) kaynaklarının hidrojeoloji incelenmesi

    Hydrogeological investigation of the Tecer mountain springs (Sivas-Ulaş)

    TÜLAY EKEMEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2001

    Jeoloji MühendisliğiCumhuriyet Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. FİKRET KAÇAROĞLU

  5. Tez No

    65195

    Sivas Tersiyer Havzası kuzey kenarının Çırçır-Hamzaşeyh köyleri (Sivas KB) arasındaki kesiminin jeolojik özellikleri

    Geological features of northern boundary of the Sivas tertiary basin between the villages of Çırçır-Hamzaseyh

    EKREM KALKAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    Jeoloji MühendisliğiCumhuriyet Üniversitesi

    Jeoloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. HALİL GÜRSOY

Geri Dön