Diwanê Melayê Cebexçuri (Metn u tehlil)
Molla Abdulaziz Beki'nin divanı (Metin ve tahlil)
- Tez No: 458716
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ABDULNASIR SÜT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Doğu Dilleri ve Edebiyatı, Eastern Linguistics and Literature
- Anahtar Kelimeler: Zazaca, Divan, Klasik Edebiyat, Zaza Edebiyatı, Zazaki, Diwan, Classical Literature, The Zazaki Literature
- Yıl: 2016
- Dil: Zazaca
- Üniversite: Bingöl Üniversitesi
- Enstitü: Yaşayan Diller Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Zaza Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 171
Özet
Klasik edebiyat, muhteva ve şekil özellikleri bakımından dinî eserlerdir. Özellikle Allah sevgisi veya korkusu, Peygamberlere duyulan sevgi, manevi aşk, kutsal yerler, dinî ve ahlakî öğeler bu eserlerin temel konuları arasındadır. Zaza edebiyatındaki klasik metinler çoğunlukla mevlitler şeklinde yazılmıştır, mevlitler dışında bir siyer kitabı, bir de divançe bulunmaktadır. Molla Abdulaziz Beki'nin divanı, yayımlanan Zazaca klasik eserler arasında şekil ve içerik bakımından en zengin eserdir. Eser zengin içeriğinin yanı sıra, yalın ve akıcı dili ile dikkat çekmektedir. Abdulaziz Beki'nin divanı,“Diwon Cebexçuri”adıyla bilinmektedir. Divanda Zazaca, Türkçe ve Arapça şiirler yer almaktadır; ancak divan ağırlıklı olarak Zazaca içeriktedir. Divanda toplam 133 şiir bulunmaktadır. Bunların içerisinde 2 Arapça şiir yer almaktadır, divanın 9. bölümünün tamamı Türkçe şiirlerden oluşmakta ve 11 şiir barındırmaktadır. Divanın 6. bölümünde ilk üç şiir ise tercümedir. Bunların dışında divanda bulunan bütün şiirler Zazaca ile yazılmıştır. Türkçe, Arapça ve tercüme şiirleri çıkarttığımızda geriye 117 Zazaca şiir kalmaktadır. Divanda toplam 1064 beyit, 164 dörtlük, 19 beşlik, bir de serbest vezinli bir şiir bulunmaktadır. Divanda 9 Arapça beyit, 115 Türkçe beyit, 7 Türkçe dörtlük, 20 de tercüme beyit yer almaktadır. Türkçe, Arapça ve tercüme beyitlerin dışında kalan; 920 beyit, 157 dörtlük, 19 beşlik ise Zazaca'dır. Abdulaziz Beki'nin divanı 10 bölümden oluşmaktadır. Bu bölümler,“1.Xeritê Baweri, 2.Sadê Hicaz, 3.Nasihat/İrşad, 4.Keşkûl, 5.Ğezêl/Dêr/Kelom, 6.Yenê İlhom, 7.Feslon Hayat, 8.Gêmiyê Vaton, 9.Rewaqê Şi'ron Tırki, 10.Helqê Pêyin”şeklindedir. Bunların dışında divanın başında ve sonunda bölümlerden bağımsız olarak birkaç beyit bulunmaktadır.
Özet (Çeviri)
The classical Zazaki literary products are religious works in terms of form and content. The love and submission to the God, the love to the prophet, spiritual love, holy places, religious and moral elements are the basic themes of these works. The classical products in the Zazaki literature has principally been written as mawlids but there is also a seerah. The diwan of Molla Abdulaziz Beki may be ranked as the first piece in terms of its form and content. The diwan of Abdulaziz Beki is known as“Diwon Cebexçuri”. There are Turkish, Arabic and Zazaki poems in the diwan; but the poems are predominantly in Zazaki. There are totally 133 poems in the diwan. Two of them are Arabic poems; the ninth section of the diwan is completely comprised of Turkish poems, and there are eleven poems in this part. The first three poems in section six are translated poems. Apart from these, all the other poems in the diwan are written in Zazaki. After removing Turkish, Arabic and translated poems, we have 117 Zazaki poems left. Besides, there are totally 1064 couplets, 164 quadrants, 19 pentads and a poem with free prosody. 9 couplets are in Arabic, 115 couplets in Turkish, 7 quadrants in Turkish, and 20 of them are translated couplets; and apart from the translated poems,-there are 920 couplets, 157 quadrants and 19 pentads in Zazaki. The diwan of Abdulaziz Beki is comprised of 10 sections (parts). These sections are;“1.Xêritê Baweri, 2.Sadê Hicaz, 3.Nasihat/İrşad, 4.Keşkûl, 5.Ğezel/Dêr/Kelom, 6.Yenê İlhom, 7.Faslon Hayat, 8.Gêmiyê Vaton, 9.Rewaqê Şiiron Tırki, 10.Helqê Pêyin”. Apart from these parts, there are a few free couplets at the beginning and at the end of the diwan. In the free part at the beginning of the diwan, the significance of Zazaki, the divinity of languages and the beauty of the diwan is mentioned. And, at the end of the diwan, there are 4 couplets which may be commented as salutation.
Benzer Tezler
- Ajal û nebat di dîwana Melayê Cizîrî de
Melayê Cızîrî divanında bitki ve hayvanlar / Plants and animals in the Divan of Melayê Cizîrî
NİHAT OĞURTAY
Yüksek Lisans
Kürtçe
2023
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA ÖZTÜRK
- Çavkaniyên Hizrî yên Dîwana Melayê Cizîrî
Melay-i Cizîrî Divanı'nın fikrî kaynakları
MÜSLİH SEZER
Doktora
Kürtçe
2024
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M. ZAHİR ERTEKİN
- Di edebîyata Kurdî de têgiha meyê û hêmanên girêdayî wê -mînak dîwana Melayê Cizîrî, helbestên Feqîyê Teyran, Mem û Zîna Ehmedê Xanî-
Kürt edebiyatında mey kavramı ve ona bağlı unsurlar -Melayê Cizîrî'nin divanı, Feqîyê Teyran'ın şiirleri ve Ehmedê Xanî'nin Mem û Zîn'in örneğinde- / The concept of mey in Kurdish literature and its related elements -in Melayê Cîzîrî's divan, Feqîyê Teyran's poems and Ehmedê Xanî's Mem û Xîn example
ROZERİN AYDIN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. KENAN BULUT
- Hêmanên İranî yên dîrokî û mîtolojîk di Mem û Zîn'a Xanî û Dîwana Melayê Cizîrî de
Ehmedê Xanî'nin Mem û Zîn'i ve Melayê Cızîrî'nin Divanında tarihi ve mitolojik İran ögelerı
MORAD BEROUKI MILAN
Yüksek Lisans
Kürtçe
2019
Doğu Dilleri ve EdebiyatıMardin Artuklu ÜniversitesiKürt Dili ve Kültürü Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SHAHAB VALI
- Unsûrên dînî-tesewifî di dîwana Hafizê Şîrazî û Melayê Cizîrî da
Hâfız-ı Şîrâzî ve Melâyê Cızîrî'nin divanlarında dini-tasavvufi unsurlar
NURETTİN ERTEKİN
Doktora
Kürtçe
2022
Doğu Dilleri ve EdebiyatıBingöl ÜniversitesiKürt Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HASAN ÇİFTCİ