Altı şapkalı düşünme tekniklerinin ve hızın beyin fırtınasında yaratıcılığa etkisi
The effects of the six thinking hats and velocity on creativity in the brainstorming
- Tez No: 461309
- Danışmanlar: PROF. DR. HAMİT COŞKUN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Abant İzzet Baysal Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Genel Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 117
Özet
Literatürde Edward De Bono (1956) tarafından geliştirilen Altı Şapkalı Düşünme Tekniği'nin yaratıcılığı geliştirmede yararlı olduğu önerilmesine rağmen, bu tekniğin yaratıcılık üzerinde nasıl ve ne derece bir etkiye sahip olduğu bilinmemektedir. Ayrıca literatürde henüz Altı Şapkalı Düşünme Tekniği'nin beyin fırtınasında yaratıcılığa etkisini inceleyen herhangi bir çalışmaya da rastlanmamıştır. Bu tezde yer alan çalışmaların söz konusu etkiyi inceleyen ilk araştırma olması literatüre önemli bir katkı sağlamaktadır. Ayrıca daha önce yapılan çalışmalarda paket olarak verilen altı şapkalı düşünme tekniklerinin, bu çalışmada tek tek incelenmesi çalışmanın özgün bir yönü olarak görülmektedir. Bu çalışmanın ilk deneyinde, Altı Şapkalı Düşünme Tekniği şapkalarının yaratıcılığa etkisi incelenmiş ve sarı şapkanın kırmızı şapkaya göre beyin fırtınasında üretilen özgün düşünce sayısını anlamlı biçimde arttırdığı tespit edilmiştir. Esnek ve derin düşünme açısından şapka türleri arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır ancak yaratıcı olma yönergesi içeren yeşil şapka, kırmızı şapkaya göre derin düşünmeyi daha fazla arttırma eğilimi göstermiştir. Bu sonuçların geçerliliğini sınamak ve ilgili mekanizmaları anlamak için bir araştırmaya daha ihtiyaç duyulmuştur. İkinci deneyde; yeşil şapkanın rolünü daha iyi aydınlatmak ve birinci deneyde en yüksek düşünce üretim performansına yol açan sarı şapka ile en düşük düşünce üretim performansına yol açan kırmızı şapkanın etkilerini incelemek amaçlanmıştır. Bunun yanında, ikinci deneyde hız yönergesinin beyin fırtınasında yaratıcılığa etkisi ve şapka türleri ile hız yönergesinin ortak bir etkiye sahip olup olmadığı incelenmiştir. Literatürde hızlı olma durumunun yaratıcılığı arttırdığına dair öneriler vardır ancak bu önerilerin sınanmasına ve hızın rolünün aydınlatılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Dolayısıyla bu deney, hız yönergesinin ve yeşil şapkanın yaratıcılığı arttırma yollarını aydınlatması açısından literatüre önemli bir katkı sağlamaktadır. Yeşil şapkanın, sarı şapka ve kırmızı şapkaya göre beyin fırtınasında özgün düşünce üretim performansını anlamlı şekilde arttırdığı bulunmuştur. Yeşil şapkanın esnek düşünmeye etkisi anlamlı bulunmasa da, sarı şapka ve kırmızı şapkaya göre esnek düşünmeyi daha fazla arttırma eğilimindedir. Ayrıca hız yönergesi, esnek düşünmeyi ve yaratıcılık performansını arttırmıştır. Öte yandan şapka koşullarının ve hızın ortak etkisi anlamlı değildir. Buna rağmen, hız özellikle yeşil şapka koşulunda performansı artırma eğilimi göstermektedir. Bulgular ilgili literatür ışığında tartışılmaktadır.
Özet (Çeviri)
In the literature six thinking hats developed by Edward De Bono (1956) have been suggested to be beneficial for creativity, it is still unknown how these thinking hats are effective for and in which ways they are related to creativity. Also, there has been no reported research that examined the role of these six thinking hats on creativity in brainstorming. These two experiments in this thesis, which investigated for the first time such issues, make great contribution to the literature. Unfortunately, previous studies have investigated the total role of six thinking hats on creativity and ignored the role of each one. This thesis, therefore, is a unique in a way that it investigated the role of each thinking hat and compared with each other for the first time. In Experiment 1, the effectiveness of each thinking hats was investigated separately on creative performance in brainstorming. It was found that the participants in the yellow thinking hat outperformed those in the red one. However, there were no significant differences among thinking hats in terms of flexible and deep ideas. Despite this, there was a trend for the higher performance of participants in the green thinking hat over those in the red one in terms of flexibility scores. A future experiment is needed for testing validity of these findings and clarifying underlying mechanism behind such effects. Experiment 2 was conducted to clarify the role of green thinking hat as well as the role of yellow hat that produced the highest performance and that of red one that produced the lowest performance in Experiment 1. In addition, the main effect of velocity or being faster at idea generation and an interaction effect between velocity and type of thinking hats were tested and investigated in Experiment 2. In the literature there is evidence for the beneficial effect of velocity on creativity but this evidence should be tested and underlying mechanism behind this effect should be illuminated. Thus, Experiment 2 was a unique in a sense that an interaction effect between these variables and underlying mechanisms behind the effects of these variables would be clarified. Findings showed that green thinking hat enhanced the generation of more unique ideas than yellow hat and red one. However, a marginal effect was found for the higher performance of participants in green hat over those in yellow and red one. The instruction of being faster also enhanced the number of unique and flexible ideas of participants more than control condition. A weak but nonsignificant interaction effect between velocity and type of hats was detected. Despite this weak effect, the participants in velocity condition had the highest number of unique ideas with green hat over yellow and red ones. These findings were discussed under light of current literature.
Benzer Tezler
- Yaratıcılık, yaratıcı düşünme teknikleri ve yaratıcı düşünme teknikleri üzerine bir uygulama
Creativity, creative thinking techniques and an application on creative thinking techniques
BETÜL ÇAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Endüstri ve Endüstri Mühendisliğiİstanbul Teknik ÜniversitesiEndüstri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEZİ ÇEVİK ONAR
- Yaratıcılık teorileri ve dramatik yazarlık eğitiminde kullanılabilirliği
Usability of the creativity theories on dramatic writing education
YUNUS EMRE GÜMÜŞ
Doktora
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimDokuz Eylül ÜniversitesiSahne Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ÖZLEM BELKIS
- On birinci sınıf öğrencilerinde yanal (lateral) düşünme ve uygulama tekniklerinin kullanımı eğitiminin problem çözme becerileri üzerindeki etkisi
The effect of education of using application techniques and lateral thinking of eleventh grade students on problem solving studing skills
ŞEYMA AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
Eğitim ve ÖğretimAtatürk ÜniversitesiRehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. BİROL ALVER
- İlköğretim okullarında görevli fen ve teknoloji öğretmenlerinin öğrenme-öğretme sürecinde drama yöntemini kullanma düzeylerinin belirlenmesi: Kırşehir ili örneği
The examination of levels of using drama in instructional activities on science and technology teachers at elementary schools: Sample of Kırşehir
AHMET KIDAM
Yüksek Lisans
Türkçe
2013
Eğitim ve ÖğretimAhi Evran ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. NİHAT ÇALIŞKAN
- Resim-iş öğretmenliği sanat atölye derslerinde aktif öğrenme tekniklerinin sanatsal öğrenmeye katkısı
The contribution of the active learning techniques within art studio courses in the art education program to artistic learning
SÜNDÜZ GÖZLÜKAYA IŞIK
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
Eğitim ve ÖğretimPamukkale ÜniversitesiGüzel Sanatlar Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. NURAY MAMUR