Tatar-Başkurt sihirli masalları üzerine karşılaştırmalı motif çalışması - (Aktarma – motif tespiti (Motif-ındex of folk literature'ye göre) – Motif dizini)
Comparative motif study on Tatar-Bashkir magic tales - Translation - motif determining (According to motif-index of folk literature) - Motif index
- Tez No: 462124
- Danışmanlar: PROF. DR. NACİYE YILDIZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Halk Bilimi (Folklor), Folklore
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2016
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 979
Özet
Masal bütün dünya milletlerinin eser verdiği en eski ve ortak sözlü edebiyat türlerinden birisidir. Bir millet olarak oluşumunun en eski çağlarından son yüzyıla kadar atlı göçebe yaşam kültürünü benimseyen ve oldukça geniş bir coğrafyaya yayılan Türkler sözlü edebiyatın bu türünde oldukça zengin bir hazineye sahiptir. Bu çalışma için İdil Ural Bölgesinde yaşayan Tatar Türklerinden 58 ve Başkurt Türklerinden 57 sihirli masal seçilmiş ve Türkiye Türkçesine aktarılmıştır. Bu masallarda görülen olağanüstü motifler (aklın ve hayalin alamayacağı kara büyülerle uğraşan vampir cadılar, kendilerine ait dünyalarında hüküm süren ve insan yiyen çok başlı devler, ağızlarından ateş saçıp insan yiyen çok başlı ejderhalar, göz açıp kapayıncaya kadar insanı dilediği yere ileten / götüren veya akıl vererek kahramana yardım eden efsanevî kuşlar, atlar veya vahşi hayvanlar; kısa sürede yapılması mümkün olmayan işleri bir gecede yerine getiren periler; insana musallat olan kötü cinler ve bunlara benzer varlıklarla uçarak seyahat etmeyi sağlayan uçan halı, her şeyi gösteren sihirli ayna, ölen bir kişiyi dirilten elma veya hayat suyu, bitmek tükenmek bilmeyen para sağlayan kese görünmezlik sağlayan şapka, yendiğinde fiziksel değişiklik yapan meyve, içinden bir ordunun çıktığı boynuz, çeşitli sihirli nesneler ya da düşünce gücüyle şekilden şekle dönüşmeler gibi) Stith Thompson'un Motif-Index of Folk-Literature isimli çalışmasında kullandığı metot esas alınarak tespit edilmiştir. Bu çalışmada motifler ilk defa bizim tarafımızdan uygulanan motifleri masal metninin içerisinde geçtiği yerde gösterme yöntemi ile tespit edilmiştir. Tespit edilen motifler her masal metninin altında toplu olarak gösterilmiştir. Ayrıca masallarda tespit edilen motiflerin hepsi bir dizin içerisinde toplu olarak da verilmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında Tatar ve Başkurt olağanüstü masallarında tespit edilen olağanüstü motiflerin bir değerlendirmesi yapılmıştır. Ayrıca, Stith Thompson'un Motif Index of Folk-Literature isimli çalışmasında yer almayan motiflerin varlığı belirlenerek bu motifler tarafımızdan indekse dâhil edilmiş ve böylece bundan sonraki çalışmalarda da daha kapsamlı sonuçlar elde edilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler : Tatar, Başkurt, Masal, Peri Masalı, Motif, Olağanüstü, Sihirli, Büyülü,Stith Thompson, Motif-Index of Folk-Literature
Özet (Çeviri)
Tales are one of the oldest common oral literary types among whole people of the world. Turkic peoples, who adopted nomadic culture since the time immemorial up to last century and expanded to very large territory, possess a quite rich treasure on this oral literary type. For this study, 58 Tatar tales and 57 Bashkir tales have been selected and they have been translated into Turkish. Extraordinary motifs (vampire witches being busy with dark magic; multiple headed ogres who eat humans; blazing multiple headed dragons; legendary birds, horses or wild animals being able to take peoples to anywhere in a glimpse of time and help them; fairies which can manage to do impossible deeds overnight; haunting evil jinns and flying carpet which transports people through those existences; mirrors reflecting everything; water of life or apple juice reviving the dead; purse giving inconsumable money; hats providing invisibility; fruits causing physical change; several magic objects; transformation through mind power and so on) in these tales have been detected according to the study of Stith Thompson, i.e. Motif-Index of Folk-Literature. In this study, the motifs have been detected through the method, applied firstly by ourselves, in which motifs are indicated in the text. The detected motifs are also presented at the end of each tale. In addition, these motifs have been listed altogether within the index. In the conclusion there is an assessment of the motifs found in extraordinary tales of Tatar and Bashkir literatures. Moreover, the detected motifs having never seen before in Stith Thompson's Motif Index of Folk-Literature have included in the index, so that in future studies there will be acquired more comprehensive outputs. Key Words : Tatar, Bashkir, Tale, Fairy Tale, Motif, Extraordinary, Magic,Enchanted, Stith Thompson, Motif-Index of Folk-Literature
Benzer Tezler
- Türk dünyası masallarında bağışçı
Donor in Turkish world tales
PERİHAN KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Gaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA GÜLTEKİN
- Tatar ve Başkurt destanlarında kadın
Women in Tatar and Bashkir epics
ÜMMÜGÜLSÜM ALUÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Afyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN
- Tatar-Başkurt-Çuvaş destanlarında hayvanların işlevlerinin incelenmesi
The study of the functions of animals in the tatar-Bashkir-Chuvash epics
GİZEM KESKİNSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MURAT ÖZŞAHİN
- İdil-Ural ülkesinde Rus kolonizasyonu ve Tatar -Başkurt ayaklanmaları
Russian colonization in Idil-Ural state and Tatar-Bashkurd rebellions
HAKAN COŞKUNARSLAN