Tuva Destanlarında maddi kültür
Material culture in Tuva Epos
- Tez No: 462341
- Danışmanlar: PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Çadır, Eşya, Maddi Kültür, Ok-Yay, Tuva, Tent, Object, Material Culture, Arrow-Bow, Tuva
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ahi Evran Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 307
Özet
Sözlü kültür ürünlerinden olan destanlar, oluştukları toplum ile ilgili önemli izler taşımaktadır. Özellikle kahramanlık destanlarında, olayın merkezinde bulunan kahraman ve kahramanlıkları ile birlikte bulunduğu çevre, koşullar, günlük yaşamı gibi konulara da değinilmektedir. İşte bu noktada insanların yaşantısı, kullandıkları eşyalar, hayat görüşleri, sosyal ve ekonomik durumlarını yansıtan maddi ve manevi kültür unsurları devreye girer. Güneyinde Moğolistan, kuzeyinde Krosnoyarks ve Hakas Cumhuriyeti, doğusunda Buryat Özerk Cumhuriyeti ve batısında Altay Özerk Cumhuriyeti bulunan Tuvalar, çok zengin bir sözlü geleneğe sahiptir. Bu sözlü gelenek içerisinde kahramanlık destanlarının ayrı bir yeri vardır. Tuvaların inanışlarını, gelenek ve göreneklerini, sosyal hayatını ve geçmişte vermiş oldukları mücadeleleri efsanevi bir hava içerisinde veren çok sayıda destanları mevcuttur. 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Tuva destanları incelenmeye ve yazıya geçirilmeye başlanmıştır. Bu destanların önemli bir kısmı da Türkiye Türkçesine aktarılarak yayımlanmıştır. Bu çalışma ile Metin Ergun-Mehmet Aça, Ekrem Arıkoğlu-Buyan Borbaanay ve Salih Mehmet Arçın tarafından, Tuvaca ve Türkiye Türkçesi çevirileriyle birlikte yayımlanmış olan toplam on yedi destan (Alday-Buuçu, Boktu-Kiriş, Bora-Şeeley, Kangıvay-Mergen (2), Aldın-Çaagay (2), Aldın-Kurgulday, Erelzey-Mergen, Haragalzay-Mergen Alkışlar, Han-Şilgi Attıg Han-Hülük, Arı-Haan, Arzılan Kara Attıg Çeçen Kara Möge, Şöögün Bora Attıg Şöögün-Köögün, Mögaa Şagaan-Toolay, Tanaa-Herel, Ton-Aralçın Haan, Bayan-Toolay, Haan Tögüldür) maddi kültür unsurları bakımından incelenerek eşyanın insan hayatındaki yeri tahlil edilmeye çalışılmıştır.
Özet (Çeviri)
As a product of oral culture, epics bear crucial traces of a society which they originate from. Not only the protagonists but also the environment, circumstances and everyday life are mentioned in heroic sagas in particular. Thereby debouch material and non-material cultural elements such as people's living, the things they use, their Weltanschauung and socio-economic status. The Tuvans who border Mongolia to the south, Krasnoyarks and the Republic of Khakassia to the north, the Republic of Buryatia to the east and the Altai Republic to the west have a highly rich oral tradition. Heroic sagas have a special place in their oral tradition. There are a great number of epics/sagas which legendarily reflect the beliefs, traditions, customs, social life and previous struggles of the Tuvan people. Tuvan sagas have been construed and written down since the second half of the 19. century. A good part of these sagas have been translated and published in Turkish. This study incorporates an analysis of material cultural elements and the place of wares in human life by examining 17 sagas (Alday-Buuçu, Boktu-Kiriş, Bora-Şeeley, Kangıvay-Mergen (2), Aldın-Çaagay (2), Aldın-Kurgulday, Erelzey-Mergen, Haragalzay-Mergen Alkışlar, Han-Şilgi Attıg Han-Hülük, Arı-Haan, Arzılan Kara Attıg Çeçen Kara Möge, Şöögün Bora Attıg Şöögün-Köögün, Mögaa Şagaan-Toolay, Tanaa-Herel, Ton-Aralçın Haan, Bayan-Toolay, Haan Tögüldür) published in Tuvan and Turkish languages by Metin Ergun-Mehmet Aça, Ekrem Arıkoğlu-Buyan Borbaanay and Salih Mehmet Arçın.
Benzer Tezler
- Sibirya Sahası Türk Destanlarında hayvanlar
Animals in Turkic Epics of Siberian Region
EVREN ÇİFCİ
Doktora
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM DİLEK
- Tuva destanlarının tipolojisi
Typology of Tuva epics
HAKAN MALKOÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İHSAN KALENDEROĞLU
- Tuva Türklerinin destanlarında kadın kahramanlar
A woman character in the epics of Tuva Turkish
MELEK ORAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATMA AHSEN TURAN
- Tuva-Türk destanlarında şekil değiştirmeler
Shape changing epics of Tuva Turk
GÖKSAL METİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Halk Bilimi (Folklor)Kırşehir Ahi Evran ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SALAHADDİN BEKKİ
- Güney Sibirya Türk destanlarında gökyüzü ve yer altı ile ilgili mitolojik unsurlar
South Siberia is at the Turkish epics mythologic items about sky and underground
VEYSEL GÜRTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Halk Bilimi (Folklor)Süleyman Demirel ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL ALTAY GÖDE