Algılanan ebeveynlik biçimleri, erken dönem uyumsuz şemalar ve kişiler arası bağımlılık eğilimi arasındaki ilişkiler: Şema terapi modeli çerçevesinde bir inceleme
The relationships between perceived parenting styles, early maladaptive schemas, and interpersonal dependency tendency: An investigation through the schema therapy model
- Tez No: 463239
- Danışmanlar: PROF. DR. ELİF BARIŞKIN
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 226
Özet
Bu çalışmada, kişiler arası bağımlılığın kökenine ilişkin olduğu düşünülen faktörlerin, erken dönem yaşantıları temel alan Şema Terapi Modeli çerçevesinde incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın örneklemi, İstanbul ilinde bulunan çeşitli üniversitelerde öğrenimine devam etmekte olan (386'sı kadın, 232'si erkek) toplam 618 üniversite öğrencisinden oluşmaktadır. Araştırmada yer alan değişkenlerin ölçülmesi amacıyla Young Ebeveynlik Ölçeği (YEBÖ), Young Şema Ölçeği- Kısa Form 3 (YŞÖ-KF3), Kişiler Arası Bağımlılık Ölçeği (KBÖ) ve Kişisel Bilgi Formu kullanılmıştır. Çalışmada yanıt aranan sorular doğrultusunda, ilk olarak kişiler arası bağımlılık eğilimi ile çeşitli sosyodemografik değişkenler arasındaki ilişkilere, ardından araştırmada yer alan değişkenlerin (algılanan ebeveynlik biçimleri, erken dönem uyumsuz şemalar, kişiler arası bağımlılık eğilimi) birbirleriyle olan ilişkilerine ve bu değişkenlerin cinsiyet açısından farklılaşıp farkılaşmadığına ilişkin bulgulara yer verilmiştir. Buna göre, araştırmada yer alan değişkenler arasında çeşitli düzeylerde anlamlı ilişkiler bulunduğu ve bu değişkenlerin cinsiyet açısından farklılaştığı görülmüştür. Son bölümde ise, algılanan ebeveynlik biçimleri ile kişiler arası bağımlılık eğilimi arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şema alanlarının aracı rolünün belirlenmesine yönelik yapılan analizler, kadın ve erkekler için ayrı ayrı yürütülmüştür. Çalışmanın sonuçları, genel olarak, Şema Terapi Modelini destekler niteliktedir. Buna göre, kadın ve erkek katılımcılarda kuralcı/kalıplayıcı, aşırı koruyucu/evhamlı, koşullu/başarı odaklı, kötümser/endişeli, cezalandırıcı ve değişimi kapalı/duyguları bastıran ebeveyn algıları ile kişiler arası bağımlılık eğilimi arasındaki ilişkide zedelenmiş otonomi ve diğeri yönelimlilik şema alanlarının aracı rolü bulunmaktadır. Öte yandan, küçümseyici/kusur bulucu ebeveyn algılarının yalnızca kadın katılımcılarda; aşırı izin verici/sınırsız ebeveyn algılarının ise yalnızca erkek katılımcılarda zedelenmiş otonomi ve diğeri yönelimlilik şema alanları aracılığıyla kişiler arası bağımlılık eğilimini yordadığı görülmüştür. Sonuç olarak, çalışma bulguları, algılanan ebeveynlik biçimleri ile kişiler arası bağımlılık eğilimi arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şema alanlarının aracı rol oynadığına işaret etmektedir. Anahtar Sözcükler Şema Terapi Modeli, erken dönem uyumsuz şemalar, algılanan ebeveynlik biçimleri, kişiler arası bağımlılık
Özet (Çeviri)
The aim of this study is to investigate the factors thought to be associated with the development of interpersonal dependency tendency in the context of Schema Therapy Model that is based on early life experiences. The sample of the study consists of 618 students (386 women, 232 men) attending different universities in Istanbul. Young Parenting Inventory (YPI), Young Schema Inventory- Short Form 3 (YSQ-SF3), Interpersonal Dependency Inventory, and Demographic Information Form were used to measure the variables investigated in the scope of this study. In line with the research questions, the relationships between sociodemographic variables and interpersonal dependency tendency were examined at first. After, the associations between the variables in the study (perceived parenting styles, early maladaptive schemas, interpersonal dependency tendency) and the gender differences in terms of these variables were investigated. The results indicated that there are significant correlations between the variables of the study at different levels. Also, there are significant gender differences in terms of these variables. In the final part, the mediating role of early maladaptive schema domains in the relationship between perceived parenting styles and interpersonal dependency tendency was examined for men and women separately. The results of the study, in general, support the Schema Therapy Model. According to the results, impared autonomy and other-directedness schema domains mediated the relationship between normative, overprotective, conditional/achievement focused, pessimistic/worried, punitive, and restricted/emotionally inhibited parenting perceptions and interpersonal dependency tendency among both men and women. Furthermore, impared autonomy and other-directedness schema domains had a mediator role in the relationship between belittling/criticizing parenting perceptions and interpersonal dependency tendency among only women; on the other hand, impared autonomy and other-directedness schema domains had a mediator role in the relationship between overpermissive/boundless parenting perceptions and interpersonal dependency tendency among only men. To conclude, the results of the current study point out that early maladaptive schema domains have a mediating role in the relationship between perceived parenting styles and interpersonal dependency tendency. Keywords Schema Therapy Model, early maladaptive schemas, perceived parenting styles, interpersonal dependency
Benzer Tezler
- Kı̇şı̇lerarası bağımlılık eğı̇lı̇mı̇ ı̇le kırılgan ve büyüklenmecı̇ narsı̇stı̇k kı̇şı̇lı̇k özellı̇klerı̇: Şema terapı̇ modelı̇nde bı̇r ı̇nceleme
Interpersonal dependency with vulnerable and grandiose narcissistic personality characteristics: An investigation in the context of schema therapy model
MELİKE BÜŞRA HACIOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Psikolojiİstanbul Şehir ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GONCA SOYGÜT PEKAK
- Şizofreni tanılı anneyle büyüyen yetişkinlerde annelik algısının kişilerarası problemler üzerine etkisi: Erken dönem uyumsuz şemalar ve kişilerarası duygu düzenleme süreçlerinin aracı rolü
The effects of maternity perception on interpersonal problems on adults growing with a diagnosed mother with schizophrenia: The mediating role of early maladaptive schemas and interpersonal emotion regulation processes
BERRU AYDIN
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
PsikolojiSağlık Bilimleri ÜniversitesiKlinik Psikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ENGİN EMREM BEŞTEPE
- The relationship between birth order, perceived parenting styles, and early maladaptive schemas
Doğum sırası, algılanan ebeveynlik biçimleri ve erken dönem uyumsuz şemalar arasındaki ilişki
GÖZDE NİLÜFER
Yüksek Lisans
İngilizce
2016
PsikolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. DENİZ CANEL ÇINARBAŞ
- İkizlerde algılanan ebeveynlik biçimlerinin erken dönem uyumsuz şema yapılanmasında ve felaketleştiren bilişler üzerindeki etkisinin incelenmesi
The study on early maladaptive schemas and catastrophic cognitions in terms of the influence of perceived parenting styles in twins
MERVE NUR TÖKEL
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEFA SAYGILI
- Algılanan ebeveynlik biçimleri ve obsesif kompulsif belirtiler arasındaki ilişki: Erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolü
The mediator role of early maladaptive schemas betweenn perceived parenting styles and obsessive compulsive symptoms
PINAR YAZICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
PsikolojiOkan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RUKİYE İREM ERDEM ATAK