Geri Dön

İstanbul'da neoliberal kentleşme dinamikleri: Kamu yararı ve kentsel rejim analizi

Neoliberal urbanisation dynamics of Istanbul: Public interest and urban regime analysis

PDF İndir

  1. Tez No: 465472
  2. Yazar: SEÇİL ÖZALP
  3. Danışmanlar: PROF. DR. GÜLDEN ERKUT
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Şehircilik ve Bölge Planlama, Urban and Regional Planning
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Şehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 240

Özet

1970'li yılların sonunda küresel piyasalardaki durgunluk ve beraberinde kapitalist sistemde yaşanan krizin etkilerinin azaltılması ve bir yeniden yapılandırma süreci olarak tariflenen neoliberalizm, tüm dünyada olduğu gibi Türkiye'de de 1980'li yıllardan itibaren etkisini göstermektedir. Neoliberal politikalar; devletin ve kent yönetimlerinin yapısından, kentleşme/planlama politika ve yaklaşımlarına, kent mekanından toplumsal yapılara kadar yaşamın her alanında süregiden bir değişim ve dönüşüme sebep olmaktadır. Neoliberal süreçte, planlama alanı ile ilişkili çeşitli yapılarda yaşanan değişim ve dönüşümlerin anlaşılması meslek alanının geleceği açısından önemli görülmektedir. Şehir planlama, niteliği gereği kamu ve toplum yararını esas alan bir kamu hizmetidir. 1980'li yıllarla birlikte, neoliberal politikaların etkisiyle planlamanın itibarsızlaştırıldığı, kamu yararının göz ardı edildiği uygulamaların arttığı, meslek alanının daraltıldığı yönündeki görüşler özellikle eleştirel düşünürler tarafından sıklıkla dile getirilmektedir. Günümüz dünyasında kapitalist kentler yalnızca metalaştırmanın gerçekleştiği alanlar olmanın ötesinde, bizzat kendileri yoğun olarak meta haline dönüş(türül)mektedir. Sermaye bakışıyla kent mekanları üretim, dolaşım ve tüketim ilişkilerinin düzenlendiği alanlar olmanın yanı sıra sermaye birikim süreçleri açısından ve değişim değerleri bağlamında önemli bir konumda görülmektedir. Bu anlamda, şehir planlamanın temel ilkesi ve esası niteliği taşıyan kamu yararı, kentsel müdahaleler ekseninde tartışmalı bir konu haline gelmektedir. Her alanda olduğu gibi planlama alanında da yönetim yapıları ve politik karar verme süreçleri karmaşık bir yapıya sahiptir. Ulusal ve yerel politik süreçlerin daha iyi anlaşılması ve analiz edilmesine yönelik çalışmalar 1960'lı yıllardan itibaren farklı yaklaşımlara sahip araştırmacılar tarafından sürdürülmektedir. 1980'li yıllarda geliştirilen ve geçmiş yaklaşımların bir sentezi niteliğini taşıyan kentsel rejim teorisi ilerleyen dönemlerde, kentsel politikanın işleyişinin açıklanmasında sıklıkla başvurulan kuramsal yaklaşımlardan biri haline gelmiştir. Kentsel rejim analizi, yerel düzeyden yararlanılarak daha geniş ölçeklerdeki politika süreçlerinin anlaşılmasını amaçlamaktadır. Bu çalışmada amaçlanan ise, bir kırılma noktası olarak 1980 yılından itibaren kentsel politika süreçlerinde yaşanan değişimi, kamu yararı açısından tartışmalı kentsel müdahaleler üzerinden kentsel rejim analizi yöntemi yardımıyla anlamaya çalışmaktır. 24 Ocak (1980) kararları ile neoliberal politikaların etkisi altına giren Türkiye'de, söz konusu politikaların kent mekanına yansımasının nitelik ve nicelik açısından en yoğun görüldüğü yer İstanbul'dur. Türkiye'de planlama alanını ilgilendiren yasal düzenlemeler, basında geniş yer tutan, kamu yararı açısından dava konusu edilen, kamu-özel sektör işbirliği içinde yürütülen, doğal, kültürel, tarihi, sosyal vb. zararlara yol açan İstanbul'daki tartışmalı kentsel müdahale süreçleri, merkezi ve yerel seçim süreçleri ile birbirinden farklılaşan siyasi dönemlerin yapısı çalışmada ele alınan başlıca konulardır. Tüm bu araştırma süreci boyunca elde edilen veriler ve ön bulgular ışığında, Beyoğlu kent merkezinin politika süreçlerindeki önemi ortaya çıkmıştır. Bu doğrultuda çalışmada, İstanbul'daki kentsel rejim değişiklikleri Beyoğlu örneği üzerinden analiz edilmektedir. Seçim dönemleri ve seçim sonuçlarına ilişkin yapılan değerlendirmeler sonucunda, 1980 sonrası için İstanbul kentsel yönetimlerinin 3 farklı dönemde ele alınabileceği ortaya konmuştur. Söz konusu dönemler, 1980-1990 dönemi, 1990-2000 dönemi ve 2000 sonrası dönem olarak belirlenmiştir. 2010 sonrası dönem ise, planlama alanını ilgilendiren önemli yasal ve kurumsal düzenlemelerin gerçekleştirilmesi ve özellikle İstanbul'da büyük ölçekli, tartışmalı kentsel müdahalelerin açıklanması/başlatılması açısından diğer dönemlerden ayrı bir özellik göstermektedir. Buna göre, Beyoğlu kentsel sit alanından, başlangıç yılları dikkate alınarak, dört dönem için sırasıyla Park Otel, Cercle d'Orient, Tarlabaşı Kentsel Yenileme, Taksim Meydanı Yayalaştırma ve Topçu Kışlası tartışmalı kentsel müdahaleleri seçilmiştir. Söz konusu kentsel müdahale süreçleri, yerel yönetişim modelinin bileşenleri olan gündem, koalisyon, kaynakların mobilizasyonu ve işbirliği şeması çerçevesinde analiz edilmektedir. Çalışmada, 1980-2016 yılları arasında yaşanan İstanbul'daki kentsel rejim değişiklikleri ortaya konmaktadır. Bunun yanında, tartışmalı kentsel müdahaleler üzerinden kamu yararı kavramının içeriğine ilişkin değerlendirmelere yer verilmektedir.

Özet (Çeviri)

Neo-liberalism, described as the period of reconstruction after the recession of global economy leading to a crisis in late 1970s, has started to take effect in Turkey in early 1980s, as it is all over the world. The implementation of neoliberal policies has brought an ongoing conversion and transition in all fields of life, from state and city governance structures to urbanization and planning policies and approaches, from city space to social structures. Regarding the future of the urban planning profession, it is crucial to understand the transformations occurred during the neo-liberal period, on various structures related to the urban development. Since Second World War in Western World, real estate market was regulated through urban planning, whose legitimization is based on the idea of limiting the private ownership rights to maintain public interest. Public interest has always been a debatable concept for philosophers and political science theoreticians. Definition of public interest is ambiguous due to differing views about political, ethical and ideological dimensions of it. Even so, it is not possible to ignore the concept. Urban planning, by its nature, is a public service for the benefit of the society. Therefore, public interest is considered as a practical tool to evaluate and legitimize the planning decisions. It is an ethical reference point to maintain equity and justice in urban interventions. Controversy around the concept of public interest in planning practice continue regarding urban interventions shaped by neoliberal economy. The difference between the public interest perceptions of decision makers, practitioners and users forms the basis of the debate. In today's world, capitalist cities are not only the spaces of commodification but also, they are the object of it. In terms of capital, urban space is not only the place where relations of production, circulation and consumption take place, but also bearer of exchange value. Because of the discrepancies between use and exchange values of urban space, neoliberal urban policies result in contradictions and conflicts in all cities around the world. Since 1980s, it has been frequently spoke out particularly by critical thinkers, that the planning act has been discredited with the effect of neo-liberal policies, that the practices tending to ignore the public interest have risen and that the profession field has been reduced. Therefore, public interest, as a principle and basis of urban planning, became a controversial issue considering urban interventions. Management structures are complex in urban planning, as it is in many other fields. Studies for better understanding of national and local political processes have been conducted by researchers of different school of thoughts since 1960s. Urban Regime Theory, which was developed in 1980s and which is based on previous theories, has become one of the most frequently referenced theories explaining the mechanisms of urban politics. Urban Regime Analysis aims to define general political processes through analyzing the behavior of local actors on urban decision making processes. In this respect, urban regime analysis is considered as an appropriate method to examine the controversial urban interventions in terms of public interest. Within this framework, this thesis is a critical reading of the“planning”as a public action whose primary concern should be (or assumed to be) to maintain public interest. Framed by the public interest perspective, this study examines the behaviors of the actors of the urban interventions. The conceptual framework of the study consists of two main components:“public interest”and“urban regime analysis”. In accordance with urban regime analysis, four components of local governance model – agenda setting, coalition building, resource mobilization and devising schemes of cooperation- are incorporated into the research. 1980 is defined as the breaking point in transition to neoliberal political economy. Owing to 24 January 1980 Regulations, Istanbul as the most industrialized city of Turkey, became subjected to the new urban practices under the policies shaped by Turkey's economic transformation. Since then, Istanbul has gradually become the major focus for capital owners and central government because of its high number of voters compared to the other cities, economic dominance and pioneering role in the integration to global capital. Therefore, Istanbul continues to be the arena of differing interests resulting in changing controversial urban practices. What is aimed in this study is to understand the changes in urban political processes in Istanbul since 1980 until present day, through historically analyzing controversial urban interventions with the help of urban regime analysis. The study has six main chapters. The first chapter is the introduction, consisting of the research problematic and questions, methods and the scope of work. In second chapter, neoliberal processes of capitalism, including transformations in the structure of state, urbanism and urban planning policies and urban governance together with the impacts of these on space and society has been defined. In addition to these, in this chapter, public interest concept in urban planning and urban regime theory and analysis clarified in order to piece together the theoretical framework of the research. Third chapter, includes the assessment of neoliberal urban policies in Turkey and urban interventions in İstanbul through the perspective of public interest since 1980s. Planning legislations and amendments and controversial urban interventions operated by public and private sector leading to natural, cultural and social hazards, which are largely covered in media and sued for public interest, are reviewed. In fourth chapter, Turkish general elections and municipal elections in İstanbul is examined, to differentiate the structure of political periods in the framework of urban regime theory. The fifth chapter is the presentation of original research. The data found throughout the study and preliminary findings demonstrated the importance of Beyoğlu City Center in terms of urban interventions. Thus, analysis of the urban regime changes about Beyoğlu case, forms the basis of the study. By reviewing and interpreting documents and reports on election periods and election results, it has been concluded that Istanbul city management can be examined in 3 major periods since 1980. The periods are defined as 1980-1990,1990-2000 and period after 2000. The period after 2000 divided into two, because of the unique characteristics of the legal and institutional changes and urban interventions after 2010, the period in which controversial policies and projects are presented and implemented. Accordingly, these four controversial urban intervention processes, Park Hotel, Cercle d'Orient, Tarlabaşı Kentsel Yenileme (Tarlabaşı Urban Renewal) and Taksim Meydanı Yayalaştırma ve Topçu Kışlası (Taksim Square Pedestrianization and Topçu Kışlası) have been selected chronologically for each period. In this chapter given urban intervention processes are examined in the context of local governance model's constituents which are agenda setting, coalition building, resource mobilization and devising schemes of cooperation. In addition to this, the concept of public interest is elaborated based on urban interventions. The last chapter, which is the conclusion, includes the results derived from the findings of the original research. According to the results, İstanbul is the primary area of interest and implementation of urban policies and practices for all central governments in each period. Findings show that, the role of the central governments is primary in each component of the local governance model in İstanbul. It is not possible to speak of an urban regime without central government actors, which makes it sensitive to the changes in the government. 1980s represents the rise of a neoliberal urban regime established after the coup d'état. 1990s is a period of conflict and development, in which this new urban regime is questioned and new approaches are mapped out. Finally, after the transition period of 1990s, through the assertive role of central government, neoliberal urban regime is institutionalized after 2000.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    352269

    İstanbul'da 1987-2007 dönemi için bir konut tarihi anlatısı

    A narrative for housing history in Istanbul between 1987-2007

    ZEYNEP ATAŞ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2013

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ARDA İNCEOĞLU

  2. Tez No

    391745

    Urban problematic of cultural management in historical fragments in Istanbul: A case study in Fener-Balat and Süleymani̇ye

    İstanbul'da tarihi mekanlardaki kültürel yönetimin kent problematiği: Fener-Balat ve Süleymaniye'de vaka çalışması

    CANAN GÜLSEREN İNAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2015

    AntropolojiYeditepe Üniversitesi

    Antropoloji Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. BANU KOÇER REISMAN

  3. Tez No

    331144

    Internationalization of loacal governments and their contribution in making foreign policy

    Yerel yönetimlerin uluslararasılaşması ve dış politika yapımına katkıları

    ÜMİT ASLAN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2012

    Kamu Yönetimiİstanbul Aydın Üniversitesi

    Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı

    YRD. DOÇ. DR. RAMAZAN KURTOĞLU

  4. Tez No

    291639

    Organize sanayi bölgelerinin kentsel gelişimdeki yeri: Dilovası örneği

    The position of organized industrial zones in urban development: Dilovasi case

    AYŞEGÜL KANBAK

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2011

    Kamu Yönetimiİstanbul Üniversitesi

    Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. HATİCE KURTULUŞ

  5. Tez No

    217775

    Impacts of urban renewal policies: The case of Tarlabaşı-İstanbul

    Kentsel yenileme politikalarının etkileri: Tarlabaşı -İstanbul örnek olay incelemesi

    NUR BAHAR SAKIZLIOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2007

    SosyolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Sosyoloji Ana Bilim Dalı

    DOÇ.DR. HELGA RİTTERSBERGER-TILIÇ

Geri Dön