Geri Dön

II. Bâyezid Dönemi sultanî külliyelerindeki revak ölçüleri üzerine oran araştırması

A research on the proportions on the measurements of the stoae of the külliyes in the period of Bayezid II's Reign

PDF İndir

  1. Tez No: 465866
  2. Yazar: ARİF ERDOĞAN
  3. Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. ŞÜKRÜ SÖNMEZER
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Mimarlık, Sanat Tarihi, Architecture, Art History
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: Türkçe
  9. Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 557

Özet

Osmanlı mimarisinde tasarım ilkelerinin mevcudiyeti ile ilgili yapılan çalışmalarda ciddi bir eksiklik vardır. Dolayısıyla bu alanda yapılacak olan çalışmaların ihtiyacına binaen, tez çalışmasının konusu oran araştırması olarak belirlenmiş ve bu eksikliğe bir nebze de olsa katkıda bulunulmak istenmiştir. Çalışmamız ilk olarak Osmanlı mimarisinde oran ilkelerinin varlığını saptama gayesi taşımaktadır. Öte yandan mevcudiyeti ortaya konan oran düzeninin uygulanmasında, boyutsal özellikleri, plan tasarımı, yapı tipleri, yerel etkiler, mimarlar, incelenen mekân birimlerinin geometrik formu, kullanılan mimari elemanların birbirleri ile oran ilişkisi gibi faktörlerin etkileri de araştırılmıştır. Çalışmanın kapsamını, II. Bâyezid devrine ait sultanî küllliye yapılarının revak birimleri teşkil etmektedir. Bu konuya yönelik analizlerin daha sağlıklı bir temele oturması amacı ile II. Bâyezid devrinin sonrası ve öncesine ait Edirne Üç Şerefeli, Şehzade Mehmed, Süleymaniye ve Selimiye Camilerinin revak birimleri de aynı yöntem ile ele alınmış ve karşılaştırılmıştır. Çalışmanın yönteminde revak birimleri, düşey yükseklikler, genişlik ve derinlik ölçüleri detaylı bir şekilde alınmıştır. Elde edilen verilerde; tek ve iki boyut üzerinde oran değerleri saptanmış, ayrıca üç boyut üzerindeki hacimsel formlar da ifade edilmiştir. Ayrıca çalışma boyunca kullanılan ölçü ve oran değerlerinin yanı sıra elde edilen bulgularda çizim ve tablolarla desteklenmiştir. Sonuç bölümünde; revak birimleri ele alınan hususlardaki oranlamasında, öncelikle yapı tipolojisine ve ardından tüm yapı tiplerinde benzerlik gösteren oran değerlerine göre gruplandırılmıştır. Revak birimlerinin mimari öğelerindeki tek boyutlu oran araştırmasında, revak zemininden alınan düşey yüksekliklerin birbirleriyle oran ilişkisinde üç farklı oran düzeninin varlığı tespit edilmiştir. Bu oran düzenleri; revaklardaki sütun, kemer ve kubbe salt yüksekliklerinin, revak yüksekliği içindeki oranlarına göre belirlenmektedir. Revak birimlerindeki mimari öğelerin hem salt yükseklikler hem de zeminden alınan yüksekliklerdeki oran ilişkisinde ortaya çıkan değerler, belli bir oran düzenini ifade etmektedirler. Öte yandan yine tek boyut üzerindeki oran araştırmasında, sütunun toplam yüksekliğinin belirlenmesinde de salt gövde boyutlarına bağlı bir oran ilkesinin uygulandığı tespit edilmiştir. İki boyut üzerindeki oran araştırmasında da yine üç farklı oran düzeninin varlığı tespit edilmiş ve bu değerler tek boyut üzerindeki oran değerlerinden farklılık göstermektedir. Dolayısıyla revak birimlerinin mimari öğeleri arasındaki boyut ilişkisinin ayrı, mimari öğelerdeki geometrik formların ayrı oran düzeni ile tasarlandığını göstermekle birlikte tek tip bir oran düzeni değil, farklı oran düzenlerinin uygulandığını da ortaya koymaktadır. Çalışmanın bir diğer hususu ise revak mekânlarının hacimleri açısından incelenmesi olup, çoğunlukla kare prizmatik bir formun uygulandığı ve bazı hususlarda küp formlarının da uygulandığı tespit edilmiştir. Ayrıca II. Bâyezid devri revaklarında görülen tek ve iki boyut üzerinde ortaya çıkan oran değerlerinin, mukayese amacı ile incelenen yapıların revaklarında da görülmesi, Osmanlı mimarisinde norm halini almış oran ilkelerinin mevcudiyetini desteklemektedir. Bu çalışma sonucunda, Osmanlı mimarisinin II. Bâyezid devri sultanî külliyelerdeki yapıların revaklarında uygulanan oran düzeninin mevcudiyeti delilleri ile birlikte ortaya konulmuştur. ANAHTAR KELİMELER: Tokat, Amasya, Edirne, İstanbul, Osmanlı, Mimari,Külliye, Revak, Oran, II. Bâyezid, Mimar Sinan

Özet (Çeviri)

There is a serious deficiency in the studies on the existence of design principals in Ottoman architecture. Therefore, regarding the needs of studies to be done in this field, the subject of this thesis was decided to be a research on proportions with the aim of helping to eliminate part of the aforementioned deficiency. My study primarily aims to determine the existence of principals of proportion in Ottoman architecture. In addition, the effects of such factors as dimensional features, layout design, structure types, local influences, architects, the geometric form of the units of space and the interrelations of utilized architectural elements on the application of the proportional order, whose existence has been determined, have been researched. The scope of the study is the stoa units of the imperial külliye structures constructed during the reign of Bayezid II. For purposes of basing the analyses on a firmer ground, the stoa units of the following structures from earlier and later periods were researched with the same method and set for comparison: Edirne Üç Şerefeli, Şehzade Mehmed, Süleymaniye and Selimiye mosques. In the method of the study; stoa units, vertical lengths, measurements of width and depth were determined in detail. The proportional values in one and two dimensions were identified as well as volumetric foms on three dimensions were determined on the acquired data. The findings were supplemented by tables and illustrations as well as the utilized measurement and proportion values. In the conclusion; the stoa units have been classified according primarily to structural typology and secondarily to the proportional values found to be similar in all structure types analysed. The existence of three different orders in the dimensional interrelation of vertical lengths measured from the stoa base have been determined in the one-dimensional proportiona examination of the architectural elements of stoa units. The aforementioned proportional orders were determined according to the ratio of the absolute height of the coloumns, arches and domes in the stoae to the height of the stoa. The values determined by both absolute heights and heights measured from the base in the stoa units reveal a certain proportional order. In addition, it has been found in the proportion research carried out on one dimension that a proportional principal dependent on the absolute mass dimensions was applied in determining the total hight of a coloumn. In the research on two dimension values three different proportional orders distinct from the one dimensional ones were found. It reveals that not one but multiple proportional orders were applied separately in the dimensional interrelations of stoa units and the geometric forms in architectural elements. Another subject of the study was the volumetric examination of stoa spaces, which revealed that while generally square prismatic forms were applied, cubic forms were also in application. The observation of the proportional values found on the Bayezid II era structures on the earlier and later edifices taken for comparison supports the existence of normative proportional principals in general Ottoman architecture. This study exhibits the existence of a proportional order in Ottoman architecture applied in the construction of the stoae of Bayezid II era imperial külliyes with evidence. KEYWORDS: Tokat, Amasya, Edirne, İstanbul, Ottoman, Architecture, Külliye,stoa, proportion, Bâyezid II, Mimar Sinan

Benzer Tezler

  1. Tez No

    499589

    Haydar Bey'in Vakıât-ı Sultan Cem adlı eseri ve Cem'in hayatı

    Haydar Bey's work Named Vakıât-ı Sultan Cem and Cem's life

    MEHMET BATUHAN ÇEKEN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2017

    TarihAnkara Üniversitesi

    Genel Türk Tarihi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HALDUN EROĞLU

  2. Tez No

    274469

    İdris-i Bitlisi'nin Heşt Behişt'ine göre Fatih Sultan Mehmed ve dönemi

    Mehmed the second and his period according to İdris-i Bitlisi's hasht behisht

    MUHAMMED İBRAHİM YILDIRIM

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2010

    TarihMimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ABDÜLKADİR ÖZCAN

  3. Tez No

    886195

    Memlük kaynaklarına göre Osmanlı Memlük ilişkileri (1514-1517)

    Ottoman-Mamluk relations according to Mamluk sources (1514-1517)

    HARUN ERZURUMLU

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2024

    TarihOndokuz Mayıs Üniversitesi

    Tarih Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ ÖZKAN ÖZER KESKİN

  4. Tez No

    261440

    II. Bâyezid Dönemi tezhip sanatı

    Art of the illumination at Bayezid II Period

    GÜLNİHÂL KÜPELİ

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2007

    El SanatlarıMarmara Üniversitesi

    Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı

    PROF. ÇİÇEK DERMAN

  5. Tez No

    419132

    Fatih Sultan Mehmet Dönemi kültür ve edebiyatı

    The Culture and literature in the era of Fatih Sultan Mehmet

    İBRAHİM AKYOL

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2012

    Türk Dili ve EdebiyatıKırıkkale Üniversitesi

    Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. MUHİTTİN ELİAÇIK

Geri Dön