Geri Dön

Determination of water characteristics for domestic washing of delicate textiles

Narin tekstillerin evsel yıkama için su karakteristiklerinin belirlenmesi

PDF İndir

  1. Tez No: 467265
  2. Yazar: NİLÜFER ÇAKMAKÇI
  3. Danışmanlar: PROF. DR. CEVZA CANDAN
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Tekstil ve Tekstil Mühendisliği, Textile and Textile Engineering
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2017
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
  10. Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Tekstil Mühendisliği Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 153

Özet

Günümüzde tekstil endüstrisi, gerek ekonomik gerekse teknolojik olarak gelişim göstermektedir. Tekstil ürünleri, insanlar için sadece günlük hayatta vücutlarını dış etkilerden korumak için kullanılmaktan çıkıp kendilerini ifade etmek ve modaya ayak uydurmak için kullandıkları ürünler olmuşlardır. Neredeyse günün her zamanında kullanılan tekstil ürünleri, dış ortam ve insan vücudu gibi ortamlarla etkileşim halindedir. Bu durumdan ötürü, günlük kullanım sırasında tekstiller üzerinde kir ve leke birikimi olabilmektedir. Özellikle insan vücudu, lekeler ve etraftaki kir kaynaklarından dolayı tekstiller temizliğini kaybederler. Tekstil ürünlerinin tekrar temiz olmalarını sağlamak için yıkama işlemine gereksinim vardır. Bu işlem günümüzde en kolay ve hızlı bir biçimde, evsel çamaşır makinelerinde yapılabilmektedir. Belirli aralıklarla yıkanan tekstil ürünleri tüketicinin aradığı temizlik hissini vermek için yapılır. Temizleme işleminin gerçekleştirilmesinde, tekstil yüzeyi ile kir arasındaki yüzey gerilimi, yüzey aktif maddelerin yardımıyla azaltılarak kirin tekstil yüzeyinden uzaklaştırılması sağlanır. Genel olarak tekstil temizliğinde kullanılan yüzey aktif maddeler, deterjan olarak adlandırılan kimyasallardır. Bu kimyasallar ile çamaşır makinesinde muamele edilen tekstillerin yıkanarak temiz olması elde edilmektedir. Başlıca temizleme yöntemleri olarak tekstilin elde yıkanması, kuru temizlemeye verilmesi veya ev tipi çamaşır makinesinde yıkanması gösterilebilmektedir. Bu yöntemlerden en çok rağbet gören, birçok ankette de belirtildiği üzere, ev tipi çamaşır makinelerinde tekstilin yıkanmasıdır. Ev tipi çamaşır makinesinde, tekstil ürünleri tekli veya çoklu olarak makine içinde bulunan özel bölmede su ve kimyasal ile harmanlanarak zamana bağlı mekanik etkiye tabi tutulur. Bu yöntem, kuru temizlemeye göre daha ucuz bir yöntemdir ve müşteriye zaman kazandırır. Elde yıkama yöntemiyle karşılaştırıldığında ise daha az gayret gerektirdiği ve daha az su kullanımına sebep olduğu için evsel çamaşır makinesinde tekstil yıkamanın daha avantajlı olduğu söylenebilir. Tekstilin temizlenmesinde payı olan dört ana parametreye bakıldığında tüm yöntemler için geçerli olan parametreler sıcaklık, mekanik etki, kimyasal ve yıkama zamanıdır. Bu temizleme parametreleri dışında temizleme işlemi sulu ortamda olduğu için kullanılan suyun temizleme olan etkisi de önem teşkil etmektedir. Özellikle suyun kimyasal özellikleri, tekstil ürünüyle ve kullanılan kimyasallarla etkileşim içinde olduğundan istenilen sonuçlarda farklılık olmasına sebep olmaktadır. Yıkama suyunda bulunan negatif ve pozitif iyonların sudaki diğer bileşenlerle etkileşimi yıkama işleminde etkili olmaktadır. Yıkama suyunda dikkat edilmesi gereken parametreler olarak suyun iletkenliği, suyun pH değeri ve suyun sertliğidir. Yıkama suyunun gözle görülen etkileri arasında, içerdiği kimyasallardan dolayı yıkama performansını azaltması ve tekstil ürünlerinde boyutsal değişim gibi hasarlanmalara temel olması belirtilebilir. Genellikle hassas özelliklere sahip tekstil ürünlerinin ev tipi çamaşır makinesinde yıkama işlemine tabi tutulduğunda bazı tekstil hasarlanmalarına sahip olduğu bilinmektedir. Bu yapıdaki tekstil ürünlerinin çamaşır makinesindeki ana parametrelerin etkisiyle daha çabuk hasarlanarak kullanım ömrünü azalttığı tüketiciler tarafından gözlemlenmiştir. Özellikle yün ve ipek gibi narin olarak sınıflandırılabilen tekstil ürünleri, yıkama sonrası hasarlandığında tüketicilerin hoşuna gitmeyen durumlar ortaya çıkmaktadır. Yün ve ipek lifleri, doğal lifler sınıfına dahil olan ve hayvanlardan elde edilen liflerdendir. İki lif tipi de amino asit tabanlı bir yapıya sahiptir. Yün lifi farklı hayvanların kıllarından elde edilirken ipek lifi ipek böceği kozasından elde edilmektedir. Yün lifini diğer liflerden ayıran özellikleri arasında lif yüzeyindeki pulcuklar ve üç ana katmandan oluşan lif yapısıdır. Yün lifinin iyi bir ısı yalıtımı sağlaması, yünlü kumaşların kış ayları için vazgeçilmez tekstil ürünlerinden olmasına vesile olmuştur. İpek lifi ise milattan önceye kadar dayanan geçmişi ile lüks ve şık tekstil ürünlerinin başlıca ham maddelerindendir. İpek lifi, doğadaki tek filament liftir ve pürüzsüz yüzeyi ile ışığı yansıtarak parlak bir görünüme sahip olur. Bu iki tekstil ham maddesinden yapılan ürünler de görece olarak daha pahalı ve lüks ürünler olduklarından yıkama esnasında hasarlanmaları tüketicileri üzen bir durum olarak karşımıza çıkmaktadır. Yapılan bu çalışmada temel olarak, hasarlanmanın en çok görüldüğü narin tekstillerin belirlenmesi, hasarlanmaya sebep olan parametrelerin seçilmesi ve bu parametreler ışında farklı koşullarda küçük ve büyük ölçekli testler sonucunda oluşan hasarlanmanın incelenerek minimize edilmesi amaçlanmıştır. Deneylerin tasarlanması ve parametrelerin belirlenmesinde, çalışmaya başlamadan önce yapılan literatür araştırması ve tüketiciye uygulanan anket sonuçları göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca, tüketicinin çamaşır makinesi kullanım alışkanlıkları doğrultusunda en çok hasarlanma eğilimi gösteren tekstil ürünleri belirlenmiştir. Çalışmada kullanılan %100 yün örme kumaş ile günlük hayattaki kazak, hırka gibi ürünler simüle edilmiştir. Buna ek olarak %100 yün dokuma kumaş, dokuma pantolon, etek gibi ürünleri temsil ederken, %100 dokuma ipek kumaş ise günlük hayatta en çok kullanılan ipek ürünleri yani ipek gömlek, bluz ve şalları temsil etmektedir. Çalışmanın genel amacı olarak, yıkama işlemi kaynaklı tekstilde oluşan hasarlanmanın mümkün olabildiğince azaltılmasıdır. Kullanılan yün kumaşlar standart kumaşlar olup, ev tipi çamaşır makinelerinde boyutsal çekmenin ölçülmesi için tasarlanmış özel kumaşlardır. İpek kumaş olarak yerel bir üreticiden testler için uygun olan bir kumaş tedarik edilmiştir. Yıkama deneylerinde 3 parametre göz önüne alınmıştır, bunlar sıcaklık, yıkama suyunun pH derecesi ve test kumaş numuneleridir. Bu doğrultuda, uygun görülen numuneler öncelikle çamaşır makinesini simüle edebilen Tergotometre adlı test cihazında tüm yıkama koşullarında çift tekrarlı olacak şekilde deneye tabi tutulmuştur. 10 çevrim boyunca yıkanan kumaşların boyutsal değişim, mukavemet değerleri ve renk değişimi gibi özellikleri ölçülmüştür. Ardından önceden belirlenen parametreler ile oluşturulan deney koşulları, ev tipi çamaşır makinesinde tekrar edilmiştir. Aynı şekilde tergotometre testlerinde yapılan ölçümler ev tipi çamaşır makinesi testlerinde de yapılmıştır. Böylece simülasyon cihazı olarak kullanılan tergotometre ile ev tipi çamaşır makinesi arasındaki eğilimin belirlenmesi amaçlanmıştır. Yıkama sonrası elde edilen tüm sonuçlar MiniTab® programında istatiksel olarak analiz edilmiştir. Kullanılan numunelerin analizi için kumaşlardaki boyutsal değişim ölçümleri, yırtılma mukavemet ölçümleri ve patlatma mukavemet ölçümlerinin sonuçları kullanılmıştır. Bunlara ek olarak yıkama performansına, renk ölçümlerine ve FT-IR analizleri de kontrol olması açısından incelenmiştir. Sonuçların değerlendirilmesi öncülüğünde seçilen parametreler ile en uygun yıkama ortamını belirlenmeye çalışılmıştır. Böylece yıkama işleminden ötürü tekstil ürünlerinde oluşan hasarlanma probleminin minimize edilmesi sağlanmıştır. Sonuçlara bakıldığında boyutsal değişim sonuçlarında ter iki tip kumaş için de sıcaklık artışının önemli bir parametre olduğu görülmektedir. Sıcaklık artışının kumaşlarda çekmenin artmasına sebep olduğu görülmüştür. Bir diğer parametre olan suyun pH değeri için örme test numunelerinin patlatma mukavemetinde önemli bir etkisi olduğu görülmüştür.

Özet (Çeviri)

Generally, textile garments might come across some damage problems due to washing process especially some clothes which have delicate behavior. Also, customers observe some kinds of textiles damages like dimensional change, loss of strength, color change after washing process. Especially some type of garments such as woolen, silk and other delicate garments are troublesome textile materials due to their structures and raw materials. Because of this, the desired customer satisfaction could not achieve with domestic washing machine. The aim of this master thesis is to minimize textile damage such as dimensional change, mechanical damage at fabric samples which are 100% woven silk fiber, 100% wool knitted and woven fabric after washing process. Before starting the experiment of this study, the effective parameters of textile damage during washing process determined from literature research. Adding to this, customer survey conducted to analyze washing machine using habits. In this survey, the usage achieves and observed textile damages determined from participants' answers. The most selected washing temperature and using domestic washing frequency were learned. Besides that, survey results gave an idea about customers need and want for domestic washing machine. Considering survey results and literature research, three parameters were chosen which are temperature, pH level of water and sample type for all washing experiments in this study. The suitable fabric was subjected to different washing conditions to determine an effect of selected washing parameters in Tergotometer, washing machine simulator. After that, all test conditions were repeated at domestic washing machine to understand the correlation between Tergotometer and domestic washing machine. Examined parameters were dimensional change, tear strength change, bursting strength change and washing water properties such as pH, conductivity, and hardness. The results from washing experiments were analyzed statistically at MiniTab® and used for integrating relation between tergotometer and domestic washing machine. The discussion was done by considering all result from every washing experiment both tergotometer and domestic washing machine condition according to dimensional change measurement and strength measurement results to understand textile damage onto garments for not just wool but also silk. With the help of analysis and interaction results, the most proper washing program was designed considering selected parameters in terms of wool and silk garments. By doing this, it is achieved to minimize the textile damage due to washing process for selected fabric samples. Also, the washing water characteristics on delicate textiles were discovered.

Benzer Tezler

  1. Tez No

    789804

    Konut binalarında su tüketiminin azaltılmasına yönelik bir yaklaşım: İstanbul örneği

    An approach to reduce water consumption in residential buildings: A case study of i̇stanbul

    NAZLI İPEK ŞAHİN

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜLTEN MANİOĞLU

  2. Tez No

    56818

    Characterization of domestic commercial and industrial starchos

    Yurdumuzda üretilen endüstriyel ve ticari nitelikli nişastaların karakterizasyonu

    AYLİN SEYLAM

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    1996

    Gıda MühendisliğiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Gıda Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. ZEYNEP KATNAŞ (HİÇŞAŞMAZ)

  3. Tez No

    767359

    Gri su ile ilgili standart uygulamaları, yasal/idari düzenleme örnekleri ve Türkiye için bir öneri

    Guideline/standard practices and examples of legal/administrative framework for gray water and a suggestion for Turkey

    SİMAY CAVKAŞ AKSOY

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. AYŞE BİLSEN BAYKAL

  4. Tez No

    609796

    Atıksu arıtma tesislerinde oluşan koku bileşenlerinin karakterizasyonu

    Characterization of odor emmissions in waste water treatment plants

    SAADET ETLİ

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Çevre Mühendisliğiİstanbul Teknik Üniversitesi

    Çevre Bilimleri Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. KADİR ALP

  5. Tez No

    555923

    İnşa edilmiş geminin yerli katkı oranının belirlenmesi ve milli ürün kavramı

    Determination of domestic contribution rate in builded ship and national product concept

    CENGİZ GÖRKEM AKIN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2019

    Denizcilikİstanbul Teknik Üniversitesi

    Deniz Ulaştırma Mühendisliği Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ İSMAİL ÇİÇEK

Geri Dön