Eser-i Şevket: Sözlükbilimsel inceleme, metin, dizin
Eser-i Şevket: Lexicographical analysing, text, index
- Tez No: 469689
- Danışmanlar: PROF. DR. ERDOĞAN BOZ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Eser-i Şevket, Tarihî sözlük, Cinas sözlüğü, Sözlükbilim, Sözlükbilimsel inceleme, Eser-i Şevket, historical dictionary, pun dictionary, lexicography, lexicographical analysing
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 1081
Özet
Eser-i Şevket (EŞ), Mehmed Şevket es-Seyyid tarafından 1851 yılında yazılmış 744 sayfadan oluşan, Divan edebiyatı şairlerinin şiirlerinde cinas sanatını kullanmalarını sağlamaya yönelik olarak hazırlanmış kapsamlı bir cinas sözlüğüdür. Üzerinde –araştırdığımız kadarıyla- herhangi bir bilimsel çalışma yapılmamış olan bu eserin Türk sözlükbilimi tarihi açısından önemi büyüktür çünkü Türk sözlükbilimi tarihinde“cinas”konusunda hazırlanmış ilk uzmanlık sözlüğüdür. Bunun yanı sıra maddebaşı olarak Türkçe sözcüklere de geniş şekilde yer veren ilk sözlük olarak kabul edilmektedir (Yavuzarslan, 2009). Dolayısıyla bu çalışmada bu eserin çevriyazısı ve sözlükbilimsel incelemesi yapılarak Türk sözlükbilimine katkıda bulunmak amaçlanmıştır. Çalışmada metnin ortaya çıkartılmasından başka EŞ'nin çağdaş sözlükbilimi kuramlarının bakış açısıyla, kullanıcı ve sözlük ilişkisi bağlamında yapı ve işlev açısından incelemesi yapılmıştır. Türk sözlükbilimi çalışmalarında, gerek genel amaçlı gerekse özel amaçlı olsun, çağdaş ya da tarihî sözlüklere yönelik kapsamlı bir inceleme yöntemi bulunmamaktadır. Mevcut incelemeler çoğunlukla sözlüğün tarihî sözlükbilimindeki yeri ya da dil özellikleri bakımından yapılmıştır. Dolayısıyla bu çalışmalar, kullanıcı kitlesine, sözlüğün planlamasına, hazırlanışına ya da yapısına dair kapsamlı bilgi vermemektedir. Bu çalışmada tüm sözlüklere dair genel bir inceleme yöntemi önerilmemiştir çünkü her bir sözlük gerek amacı ve gerekse hedef kitlesi açısından kendine özgüdür ancak sözlükbiliminde, sözlüğe dair genel kabul görmüş, tüm sözlüklerde bulunması mümkün genel yapılardan yola çıkılarak bir yöntem oluşturulmuş ve bu yöntem EŞ üzerinde uygulanmıştır.
Özet (Çeviri)
Eser-i Şevket (EŞ) is a pun dictionary which was written by Mehmed Şevket es-Seyyid in 1851 and consist of 744 pages. EŞ was prepared to enable poets to use the art of pun in their poems. This work, which has not done any scientific work on it, is a big step in the history of Turkish lexicography because this is the first dictionary because it is the first specialised dictionary prepared for“puns”in the history of Turkish lexicography. Beside this it is accepted as the first dictionary which widely covers Turkish words as headword (Yavuzarslan 2009). Therefore in this study, it is aimed to contribute to Turkish lexicography by making transcription and lexicographical study of this work. In the study, not only the transcription of the text was made, but also the structure and the function of the EŞ in terms of the relation between the user and the dictionary were examined from the point of view of contemporary lexicographical theories of EŞ. In Turkish lexicographical studies, there is no comprehensive examination method for contemporary or historical dictionaries, whether general purpose or special purpose. Existing examinations have mostly been done in terms of the place or language characteristics of the dictionary in historical lexicography. Therefore, these studies do not provide comprehensive information on user population, planning, preparation, or structure of the dictionary. In this study, a general review method for all the glossaries was not proposed because each dictionary is unique in terms of its purpose and target group but a method has been established by means of the general structures which have been accepted as general in dictionaries and which can be found in all dictionaries, and this method is applied on the EŞ.
Benzer Tezler
- Eser-i Şevket: İnceleme- metin- dizin [572 s.-672 s.]
Eser-i Şevket: Review- text- index [572p.-672p.]
SONCAN CEYLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
DilbilimErzincan Binali Yıldırım ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BEKİR SARIKAYA
- Eser-i Şevket transkripsiyonlu metin inceleme [452 s.-572 s.]
Transcriptional text revi̇ew of Eser-i Şevket [452 p.-572 p.]
MERYEM ATEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
DilbilimErzincan ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. BEKİR SARIKAYA
- Yunus Edip - Şerh-i Divan-ı Şevket (İnceleme - metin)
Yûnus Edîp's - Sharh of the Shewket Divan
ABDULKADİR KIZILTAŞ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dünyası Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SELAMİ ECE
- Hâkim'in Şerh-i Dîvân-ı Şevket'i (İnceleme-karşılaştırmalı metin)
Hakim's work named Serh-i Divan-i Sevket (Observation-comparative text)
BİLGE KARGA GÖLLÜ
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıÇukurova ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İBRAHİM ÇETİN DERDİYOK
- Şevket-i Buhar'nin Ez Bes Ki kasidesinin şerhindeki Ehl-i Beyte ve tasavvufa ait unsurlar
The elements related to sufism and Ehl-i Beyt the family of the prophet Mohammed' in Shevket Bukhari's interpretation of the euolgy, Ez Bes Ki
ABDULLAH YİĞİT
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Türk Dili ve EdebiyatıFatih ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YUSUF ÇETİNDAĞ