Atsız Dönemi Harezmşahlar tarihi (1128-1156)
Hi̇story of Khwarazmshahs in the Atsız Period (1128-1156)
- Tez No: 483055
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SELİM KAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Afyon Kocatepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 148
Özet
Hârizmşâh Kutbüddîn Muhammed'in ölümü sonrası yerine oğlu Atsız, Sultan Sencer'in menşuru ile Hârizmşâh olarak atandı. Atsız veliahtlığı sırasında babasına vekil olarak iki yılda bir Merv'e, hürmetlerini arz etmek üzere Sultan Sencer'in yanına giderdi. Atsız ilk zamanlarda Sultan Sencer'e karşı tam bir sadakat ile hareket etti ve onun birçok seferine katıldı. Bu seferlerden biri olan Maveraünnehir ve Irak Selçuklu Devleti üzerine yapılan seferlerde önemli bir rol oynadı. Ancak Gazne seferinde Sultan Sencer'in kendisine karşı soğuk davranışından rahatsız oldu. Bu durumu Merv sarayındaki rakiplerinin tahriklerine bağlayan Atsız'ın metbûsuna olan sadakati sarsıldı. Gazne seferi sonrası Hârizm'e dönen Atsız, takip ettiği iç ve dış siyasette doğrudan doğruya, Büyük Selçuklu Sultanı Sencer'e karşı cephe aldı. Atsız'ın politikasındaki değişikliği fark eden Sultan Sencer onun Cend ve Mangışlak gibi önemli yerleri ele geçirmesi sebebiyle ordusuyla Hârizm üzerine sefere çıktı ve Atsız'ı mağlup etti. Sencer Hârizm'i yeğeni Melik Süleymanşah'a vererek Merv'e döndü. Sencer'in bölgeden ayrılmasını fırsat bilen Atsız, Hârizm'e yeniden hâkim olup Buhara'yı istilâ etti. Ancak Sultan Sencer'in, Mâverâünnehir'i tehdit eden Karahitaylar'a karşı sefer hazırlığı yaptığı sırada Atsız ani bir kararla Sultan Sencer'e itaatini bildirdi. Sultan Sencer'in Katavân çölünde Karahitaylar'a mağlup olmasından sonra Atsız yeniden isyan ederek Selçuklulara ait bölgeleri ele geçirmek düşüncesiyle Horasan'ı istilâ etti. Bunun üzerine Sultan Sencer ikinci defa Hârizm seferine çıkarak Atsız'ı itaatine aldı. Atsız, Sultan Sencer'i bir suikast ile öldürtmeyi planladı. Ancak bunu haber alan Sultan Sencer, üçüncü Hârizm seferine çıkarak Atsız'ı tekrar olarak mağlup etti. Hârizmşâh Atsız bağımsız olmak için tüm çabalarına rağmen Büyük Selçuklu sultanına bağlı bir vali olarak öldü. Atsız akıllı, cesur, enerjik, gayretli ve dirayetli bir şahsiyet idi. Bitmez tükenmez bir enerjiye sahip olan Atsız, katıldığı muharebelerde başarılar kazanan cesur bir komutan, halkın sevdiği bir idareci ve zeki bir siyasetçi idi. Aynı zamanda bir şair olan Atsız'ın, Farsça birçok şiiri vardı, meclislerinde her zaman şâir ve edipler bulunurdu.
Özet (Çeviri)
After the death of Qutb ad-Din Muhammad, his son Atsiz was appointed as Khwarazmshah with the firman of Sultan Sanjar. During the period of his heir to the throne, as a representative of his father, Atsiz went to Merv, to show his respect to Sultan Sanjar in every two years. Atsiz initially acted with full loyality to Sultan Sanjar and participated in many of his campaigns. Atsiz played an important role one of these campaigns; in the campaigns on the Transoxiana and the Seljuk State of Iraq. However, in the Ghaznavid campaign, Atsiz was disturbed by Sultan Sanjar' bad attitude against him. The trust of Atsiz has in his lord, which he tied this attitude to the incitement of his opponents in the court of Merv, was shaken. Atsiz who returned to Khwarazm after the expedition of Ghaznavid, took a direct front against the Sanjar, the Sultans of the Great Seljuk, in the internal and external politcs that he followed. Sultan Sanjar, who realized the change in the politics of Atsiz, defeated Atsiz by his army at Khwarazm because he got hold of important regions like jand and Manghyslaq. Sanjar returned Merv after giving the Khwarazm to his nephew Sulaimansah. Atsiz, who benefited from the absence of Sultan Sanjar, seized Merv again and invaded Bukhara. However, when Sultan Sanjar was prepairing to the battle against Qarakhitai, which threatened the Transoxiana, Atsiz announced that he had obeyed Sultan Sanjar with a sudden decision. Following Sultan Sanjar was defeated by Qarakhitai in the Qatwān Desert, Atsiz rebelled again and invaded Khurasan with the thought of seizing the territories belonging to the Seljuqs. Then Sultan Sanjar headed to Khwarazm for the second time and he took him under his obedience. Where upon Atsiz planned to kill the Sultan Sanjar with an assassination. However, the Sultan Sanjar, who received this information, defeated again Atsiz by launching the third war at Khwarazm. But in the end Atsiz died as a ruler under the Great Seljuk Sultan despite his all independence efforts. Atsiz was a smart, brave, energetic, eager and potent person. Atsiz, who has an inexhaustible energetic power, was a brave commander who succeeded in the battles he attended, a favorite administrator of the people and a clever politician. At the same time, Atsiz was a poet, he had many Persian poems, and there were always poets and litterateur in his councils.
Benzer Tezler
- Harezmşahların devletleşme süreci (1077-1200)
Stateization process of Kharezmshahs (1077-1200)
MUSTAFA KÖKSAL
- Cami'ü't-Tevarih'te Harezmşah sultanları (Çeviri ve değerlendirme)
Khwarazmian sultan's according to Jami-al Tawarikh (Translate and evaluation)
FARBOD MAZLUMI
- Hârizmşah İlarslan ve dönemi (1156-1172)
The Khwarizm shah Ilarslan and his period (1156-1172)
MAHİR SÜLÜK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
TarihKaramanoğlu Mehmetbey ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEVLÜT GÜNLER
- Hârizmşahların Moğollarla siyasi ilişkileri (Alâeddin Muhammed ve Celâleddin Mengübertî dönemi)
Political relation of kwarezhims with mongols (The era of Alaad-din Muhammad and jalal ad-din Menguberdî)
FAHRİYE ARI
- Eski Türkçe dönemi eserlerinden Tonyukuk yazıtları, Irk Bitig ve Aç Bars hikâyesi'nin morfolojik ve sentaktik özellikleri
Morphological and syntactic features of Tonyukuk inscriptions, Irk Bitig and the story of aç Bars from old Turkic works
MAHSUN ATSIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FİKRET TURAN