Hilâfetin kaldırılmasının Türk basınına yansımaları
Reflections of the abolition of caliphate in Turkish press
- Tez No: 486175
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. TURGAY MURAT
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 337
Özet
Hilafet Hz. Muhammed'in vefatıyla ortaya çıkmıştır ve sonrasında Hulefa-i Raşidin devri başlamıştır. Halifelik Emevi ve Abbasiler devrinde saltanat haline dönüşmüştür. Yavuz Sultan Selim'in Mısır'ı fethiyle halifelik Osmanlı Devleti'ne geçmiştir. Özellikle halifelik II. Abdülhamid tarafından siyasi bir politika olarak kullanılmıştır. Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'nda cihad ilan etmiş fakat İslâm dünyasından beklenen karşılık gelmemiştir. Osmanlı Devleti Birinci Dünya Savaşı'nı kaybetmiş ve topraklarını İtilaf Devletleri işgal etmişlerdir. Türk halkı işgallere karşı Mustafa Kemal Paşa önderliğinde Milli Mücadele Dönemini başlatmıştır. Türk halkı Milli Mücadele Dönemini zaferle tamamlamıştır. Milli Mücadele Döneminde Sultan Vahdettin İngiltere ile işbirliği yapmıştır bu nedenle saltanat kaldırılmıştır. Bunun üzerine Sultan Vahdettin 17 Kasım 1922'de İstanbul'u İngiltere'nin yardımı ile terk etmiştir. Bu olayı takiben Sultan Vahdettin'in yerine halife unvanıyla Abdülmecid Efendi geçmiştir. Türk basını saltanatın kaldırılması ve Sultan Vahdettin'in İstanbul'u terk etmesi konusunda aynı fikirde olmuşlardır. Türk basınında Vahdettin'in İstanbul'u bir İngiliz gemisi ile terk etmesi vatana ihanet olarak yorumlanmıştır. Ayrıca Türk basını Abdülmecid Efendi'nin halife seçilmesi ile ilgili olarak memnuniyetlerini paylaşmışlardır. Saltanatın kaldırılması hilâfetin kaldırılmasının ilk basamağıdır ve bu yüzden Türk basınındaki yansımaları önemlidir. Türk basınında hilâfet konusu Cumhuriyet'in ilanı ile gündeme gelmiştir. Cumhuriyetin ilanı ile Türk basınında birçok makale yazılmıştır çünkü Cumhuriyetin ilanı ile bir Cumhurbaşkanı seçilmişti. Bazı basın mensupları bir cumhurbaşkanı seçilmesini eleştirmişlerdir çünkü onlar halifeyi devlet başkanı olarak görüyorlardı. Özellikle İstanbul basınında büyük bir muhalefet oluşmuştu. 1924 yılının başında Halife Abdülmecid hilâfet bütçesinde artış istemiştir. Bu istek hilâfetin kaldırılma sürecini hızlandırmıştır. Yeni yılla beraber bütçe görüşmeleri başlamış ve halifelik bütçesi değerlendirilmiştir. TBMM'nde Safvet Efendi'nin hilâfetin kaldırılması ve Osmanlı hanedanının yurt dışına çıkarılmasına ilişkin bir kanun teklifi vermiştir. Bu kanun teklifi TBMM'nden gerekli desteği görmüş, 3 Mart 1924'te hilâfet kaldırılmış ve Osmanlı hanedanı yurt dışına çıkarılmıştır. Böylece varlığı iki başlılığa neden olan hilâfet kurumu kaldırılmıştır ve Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları inkılapların önündeki engeli kaldırmışlardır. Hilâfetin kaldırılması hakkında gazetelerde olumsuz eleştiriler görülmemiştir. Tanin, İkdam ve Tevhid-i Efkâr gibi muhafazakâr olarak bilinen gazeteler bile olumsuz eleştiriler yapmamışlardır. İstanbul'un muhalif basını bu kararın Müslüman dünyası ile bağları koparacağı şeklinde yorumlanmıştır fakat bunun ikinci derece bir sorun olduğunu yazmışlardır. Ayrıca bu kararın memlekete hayırlı olmasını temenni etmişlerdir. Vakit, Vatan, Akşam ve İleri gazeteleri hilâfet bütçesini eleştirmişlerdir. Bu gazeteler ayrıcalıklı bir sınıfın kalktığını yazmışlardır. Ayrıca alınan kararla Türkiye'nin ilerlemesindeki engellerin kaldırıldığını ifade etmişlerdir. Hilâfetin kaldırılması kararına Ankara basınından Hâkimiyet-i Milliye ve Anadolu'da Yenigün gazeteleri destek vermişlerdir. Bu iki gazete de hükümetin aldığı kararın arkasında olmuşlardır ve hilâfet kurumunun gereksizliğine inanmışlardır. Anadolu'nun önemli gazetelerinden Açıksöz gazetesi de hilâfetin kaldırılması kararını desteklemiştir. Hilâfetin kaldırılması alem-i İslâm'da ilk başlarda şaşkınlığa eden olsa da zamanla gündemden düşmüştür.
Özet (Çeviri)
The Caliphate emerged with the death of the Prophed Muhammed and after that Hulefa-i Rashid period has begun. Caliphate has turned to reign in the Ummayyad and Abbasid era. Yavuz Sultan Selim conquered Egypt and caliphate was transferred to the Ottoman Empire. Especially, Caliphate was used as political policy by Abdülhamid II. Ottoman Empire has declared jihad in the World War I, but the expected response has not come from the Islamic world. Ottoman Empire has lost the World War I and Allied Powers have occupied the territory of Ottoman Empire. Mustafa Kemal Pasha under the leadership Turkish people has initiated the period of national struggle against occupation. The period of National Struggle has completed with the victory of the Turkish people. Sultan Vahdettin has collaborated with England in the period of National Struggle, therefore sultanete was abolished. Whereupon Sultan Vahdettin has left from İstanbul, with the help of England on 17 November 1922. Following this happening Abdülmecid has passed with the title of caliph instead of Sultan Vahdettin. The Turkish press has agreedon the abolition of the sultanate and the abandonment of Vahdettin in İstanbul. In the Turkish press, Vahdettin's abandon of İstanbul with an English ship was interpreted as treason. Also the newspapers have shared satisfactions, about Abdülmecid's election to the caliphate. Abolition of the sultanate is the first step the abolition of the caliphate and so it is important reflections in the Turkish press. Caliphate subject has raised with proclamation of the republic in the Turkish press. Caliphate subject about many article has written with the proclamation of the republic in the Turkish press because a president was elected with proclamation of the republic. Thus, some people in the Turkish press have criticized a election of president because they have seen the caliph as president. Especially, the press in İstanbul has formed a large opposition. Caliph Abdülmecid has wanted to increase in the caliphate budget at the beginning of 1924. The request accelerated the process of the removal of the caliphate. Budget meeting started and caliphate budget was evaluated in Grand National Assembly of Turkey with the new year. Mr. Safvet has proposed a law on the removal of caliphate and the deport of the Ottoman dynasty abroad in Grand National Assembly of Turkey. This law propasal had received the necessary support from the Grand National Assembly of Turkey. Caliphate was abolished on 3 March 1924 and Ottoman dynasty were expelled out of the country. Thus the instution of the caliphate removed the presence of which caused a state of a dual leadership, Mustafa Kemal Pasha and friends have disabled the disability in front of revolutions. In the newspapers haven't been seen negative reviews about the remoal of the caliphate. Such as Tanin, İkdâm and Tevhid-i Efkâr even known as the conservative press haven't make negative criticism. Dissident press of İstanbul has interpreted as ties will break with the muslim world but they have written that this was a second degree problem. Also they wish that this decision would be good for the country. Vakit, Vatan, İleri and Akşam newspapers have criticized caliphate budget. This newspapers have written that it has removed of the a privileged class. Thus they have expressed that removed the obstacles ahead Turkey's progress. Hâkimiyet-i Milliye and Anadolu'da Yenigün from Ankara newspapers have supported the decision to remove the caliphate. These two newspapers have been behind the goverment's decision and they have believed in unnecessary of the caliphate establishment. One of the most important newspapers of Anatolia, Açıksöz newspaper has supported the decision to remove the caliphate. The removal of the caliphate caused astonishment in the Islamic World but over time fell from the agenda.
Benzer Tezler
- Saltanatın kaldırılması ve Türk basınına yansımaları
The removel of the sultanate and its reflection on the Turkish press
ŞEVİN İNCE
- Milli Mücadele'den Cumhuriyet'e geçişte ve çok partili ilk sistemde basın-iktidar ilişkileri (1920-1927)
Başlık çevirisi yok
NURETTİN GÜZ
Doktora
Türkçe
1988
Türk İnkılap TarihiAnkara Üniversitesiİnkılap Tarihi Anabilim Dalı
PROF. DR. SÜLEYMAN ARSLAN
- İngiliz basınına göre Millî Mücadele ve Hilafet meselesi
The National Struggle and the question of the Caliphate according to the British press
ŞEYMA DİNÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Halk Bilimi (Folklor)Ege ÜniversitesiTürk Dünyası Sosyal Ekonomik ve Siyasal İlişkiler Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MEHMET FATİH SANSAR
- Türk basınında hilafet tartışmaları (Abdülmecit Efendi'nin halifeliğe seçilmesinden kaldırılmasına kadar)
Calife discussions in the Turkish media from Abdülmecid Efendi's election as caliph, until removement
OZAN EROĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Tarihİstanbul ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FATİH MEHMET SANCAKTAR
- Cumhuriyet Döneminde müzeye çevrilen İstanbul sarayları
Turned into a museum of Istanbul palaces in Rebuplican Period
HÜLYA UTKULUER
Yüksek Lisans
Türkçe
2012
MüzecilikMarmara ÜniversitesiTürk Tarihi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. A. HALÛK DURSUN