İbn Hişam el-Ensâri'nin dilsel istişhadlarında kırâatlerin yeri
The role of qiraahs in Ibn Hisham Al-Ansari's language istishhads
- Tez No: 486193
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MUZAFFER ÖZLİ
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Din, Religion
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Fırat Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Temel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Arap Dili ve Belagatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 219
Özet
Bu çalışmada İbn Hişâm el-Ensârî'nin dilsel istişhâdlarında Kur'ân-ı Kerîm kırâatlerini kullanma yöntemi, Muğni'l-lebîb 'an kutubi'l-e'ârib adlı eseri özelinde incelenmiştir. Çoğunluğu nahiv alanında olmak üzere birçok eseri olan müellifin bu başarısında, kişisel gayretlerinin yanı sıra yaşamış oldukları dönemdeki dini, sosyo- kültürel, ekonomik ve siyasi hayatın da etkili olduğu söylenebilir. Doğuda Moğol istilasının baş göstermesi, batıda ise Endülüs'teki iç çekişme ve toplumsal çatışmaların ortaya çıkması, müellifin yaşamış olduğu Kahire'yi kültür ve kalkınma merkezi haline getirmiştir. Bölgede hüküm süren siyasi istikrar sebebiyle de verimli ilmî ortamların oluştuğu ve birçok ilim adamının yetiştiği görülmektedir. İbn Hişâm da bu ilmî atmosferin etkisiyle birçok eser kaleme almıştır. Müellif, dilsel istişhâdlarında nakli delilleri kullanmaya önem vermiştir. Onun, Muğni'l-lebîb'de kullandığı ayet sayısı mükerrer olanlarla beraber üç bine ulaşmaktadır. Hadislerin dilsel istişhâdda kullanılması konusunda ihtilaflar olmasına rağmen İbn Hişâm, eserlerinde hadisleri şâhid olarak getirmiş ve onların kullanımını teşvik etmiştir. Ayrıca müellifin, Arap kelâmına büyük önem verdiği ve nahvî kâidelerle istişhâd etmede onları sıklıkla kullandığı görülmektedir. İbn Hişâm'ın dilsel kâideleri tespitte kullandığı en önemli argümanlardan biri de kırâatlerdir. İlk dönemlerden itibaren kırâatler, Arap dili alanında yazılan eserlerde şâhid olarak kullanılmış, aynı zamanda kırâat alanında yazılan eserlerde de bir kırâatin sıhhati, Arap dili kâideleri delil getirilerek ispatlanmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte dilcilerin, kırâatleri kendi metot ve yöntemlerine uygun olarak ele aldıkları,“kırâatlerin uyulması gereken birer sünnet”olduğunu kabul etmekle beraber çeşitli gerekçelerle onları dilsel tahlile tabi tuttukları görülmüştür. Çalışma neticesinde müellifin, naklî delillere ve özellikle Kur'ân ayetleri ve kırâatlerine sıklıkla başvurduğu, hem kırâat-ı seb'a, hem de onlar dışındaki okumaları birçok dil kâidesinde şâhid olarak kullandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte İbn Hişâm'ın, dilci kimliğinin etkisinde kalarak kırâat-ı seb'a arasındaki bazı okumalarda tercihte bulunduğu ve bazılarını da dilsel tahlile tabi tuttuğu müşahede edilmiştir. Onun bazı kırâatleri, imamına nispet etmede ve bazı kırâatlerin de okunuşunda yalnız kaldığı görülmüştür. İbn Hişâm, sadece belli bir bölgeye gönderilen Mushaf'tan delil getirmek manasında olan yerel Mushaf hüccetiyle de istişhâd etmiş, bazen de dilciler tarafından“kullanımdan uzak, zayıf ve dayanağı bulunmayan”şeklinde nitelenen kırâatleri de delil getirmekten çekinmemiştir. Ayrıca müellifin, Mushaf hattı ile uyuşmayan okumalardan da şâhid getirdiği tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
In this study, the way how Ibn Hisham al-Ansari uses the Koran qıraahs in his linguistic istishhads is examined specific to his Mughni al-labib 'an kutubi'l-e'ârib. It can be said that not only his personal effort but also the religious, socio-cultural, economic and political life of his time have an influence on the success of this author, who has a lot of works mostly in the field of syntax. The outbreak of the Mongolian invasion in the East and the civil strife and social conflict in Andalus in the West made Cairo, where the author lived, a center of culture and development. It is also seen that there was a productive scholarly atmosphere and many scientists grew up because of the political stability in the region. Ibn Hisham wrote a lot of works owing to this scholarly atmosphere, as well. The author puts emphasis on using conveyed evidences in his linguistic istishhads. The number of the ayahs he uses in Mughni al-labib reaches up to three thousand together with the reiterated ones. Even though there were controversies about using the hadiths in linguistic istishhads, Ibn Hisham showed the hadiths as evidence and encouraged use of them in his works. Besides, it is observed that the author gives great importance to Arabian kalam and often uses them in the syntax-based istishhads. The qıraahs are among the most important arguments that Ibn Hisham uses in the detection of linguistic bases. Since the early periods, the qıraahs have been used as evidence for the works written in the field of Arabic language, and at the same time the validity of the qıraah in the works of the field of qıraah have been tried to be proven by showing the Arabic language bases as evidence. In addition to this, it is seen that the linguists have handled with the qıraahs according to their own methods and ways, and they have subjected them to linguistic analysis for a variety of reasons in spite of accepting that“qıraahs are sunnahs to be complied with.”As a result of the study, it is found out that the author often refers to the conveyed evidences and especially to the ayahs and qıraahs of Koran, and he shows both seven recitations and other readings as evidence to many lingual bases. It is also observed that Ibn Hisham has a preference about his readings among the seven recitations under the influence of his linguistic identity and he subjects some of them to linguistic analysis. It is viewed that some of his qıraahs has become isolated in attributing to their orator, and so have some other qıraahs in their reading. Ibn Hisham also adduces evidence through local Koran hujjat, which means to show evidence from the Koran which has been sent to a certain region, and he sometimes does not abstain from showing the qıraahs that are described as“unlikely to use, weak and baseless”by some linguists as evidence. It is also identified that the author adduces evidence from the readings, which do not comply with the writing style of the Koran.
Benzer Tezler
- İbn Hişâm el-Ensârî'nin Muğni'l-lebîb adlı eseri bağlamında şiirle istişhâd
The quotation of poetries in contex of Mughn l-lab b the book of Ibn hish m (The letters section)
CELAL ÖRAL
Doktora
Türkçe
2022
DilbilimErciyes ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİM ÖZNURHAN
- الشواهد الشعرية في شرح شذور الذهب لابن هشام (دراسة أدبية)
İbn Hişam'ın 'Şerhu Şüzûri'z-Zeheb' adlı kitabındaki şiirsel şevâhidler (Edebi araştırma)
MOHAMAD ALREFAAI
Yüksek Lisans
Arapça
2023
DinFatih Sultan Mehmet Vakıf ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RAGB RAMADAN ELSAYED ABDELWHAB
- İbn Hişâm el-Ensârî'nin el-İ'râb 'an kavâ'idi'l-i'râb adlı eseri
Başlık çevirisi yok
FERHAT ARICI
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
DinDicle ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET CEVAT ERGİN
- الشواهد الشعرية التي حكم عليها ابن هشام بالضرورة في كتابه أوضح المسالك (دراسة وصفية وتحليلية)
İbn Hişâm'ın Evdahu'l-mesâlik isimli eserinde şiir zarureti (Sistematik ve analitik bir çalışma)
HİND ŞEYH SÜLEYMAN
Yüksek Lisans
Arapça
2024
DilbilimBingöl ÜniversitesiDoğu Dilleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. İBRAHİM USTA
- Mahmûd B. İsmaîl el- Harpûtî'nin Tevdîhu'l-Î'Râb 'An Kavâ'İd'il-İ'Râb adlı eserinin tahkiki
Başlık çevirisi yok
NEDİM AVCI