Türkiye'nin 2009-2016 yılları arasındaki hava kalitesi verilerinin değerlendirilmesi
The evaluation of Turkey's air quality data between 2009 and 2016
- Tez No: 493917
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLEN GÜLLÜ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 258
Özet
Fosil kaynaklarının kullanımındaki artış, şehirleşmeyle nüfusun büyük bir oranının şehirlerde yaşamaya başlaması, topografik ve meteorolojik koşullara göre şehirlerin yanlış konumlandırılması atmosfer kompozisyonunda gittikçe artan değişikliklere neden olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü hava kirliliğini, herhangi bir fiziksel, kimyasal veya biyolojik ajan tarafından atmosferin doğal özelliklerinin değişmesi olarak tanımlamakta olup hava kirliliğini sağlığın önemli bir belirleyicisi olarak nitelendirilmektedir. İnsan, vücudunda gerçekleşen çok sayıda reaksiyon ve metabolik olayda oksijeni kullanmak için beraberinde havada bulunan diğer gazları da soluyarak bünyesine dahil etmektedir. DSÖ limitlerine göre dünya genelinde her 10 kişiden 9'u sağlık açısından zararlı kabul edilen seviyelerin çok üstünde konsantrasyonlara sahip kirleticilere uzun süre ve yüksek düzeylerde maruz kalmakta, solunum sisteminin olumsuz şekilde etkilenmesinden yaşam kalitesini ciddi oranda etkilenmesine ve ortalama yaşam süresini azalmasına kadar geniş yelpazede etkilerle karşı karşıya kalmaktadır. Dünyanın birçok ülkesinde olduğu gibi hava kirliliğinden özellikle kentlerde yaşayan insanlar daha çok etkilenmekte, Türkiye İstatistik Kurumu 2016 yılı verilerine göre %73,9'a ulaşan kentsel nüfus dikkate alındığında yaklaşık 60 milyon insanın hava kirliliğine kaçınılmaz bir şekilde maruz kaldığı anlaşılmaktadır. Hava kirliliğinin çevre ve insan sağlığı üzerindeki zararlı etkilerini önlemek veya azaltmak için hava kalitesi verileri izlenmektedir. Ulusal ve uluslararası mevzuatın odak noktasını hava kirliliğinden oluşan olumsuz etkinin en aza indirilmesi ve hava kirliliğinin halk sağlığını tehdit etmeyecek seviyelerde tutulması oluşturmaktadır. Ülkemizde hava kalitesi izleme ağı ile Marmara, Samsun, Erzurum, İzmir, Adana, Konya, Ankara, Diyarbakır olmak üzere 8 adet Temiz Hava Merkezi oluşturularak hava kalitesi verilerinin etkin ve verimli bir şekilde izlenmektedir. Çalışma kapsamında gün geçtikçe artan istasyon sayısı göz önünde bulundurularak 2009-2016 ülke genelinde kurulu bulunan 210 hava kalitesi izleme istasyonuna ait veriler baz alınmıştır. Veri setleri parametre bazında gruplandırılarak %75 doluluk oranı üzerinde olan veriler çalışmaya dahil edilmiştir. HKDY, AB ve DSÖ limitleri kapsamında hava kalitesi değerlendirilerek zaman içindeki gözlenen değişim ve bölgeler arası farklılıklar incelenerek hava kalitesinin sağlık üzerine etkisinin en yüksek olduğu bölgeler tespit edilmiştir. Hava kalitesi izleme verileri, izleme bölgesinin yakınında yaşayan hedef populasyonun geçmiş ve mevcut hava kirliliği kaynaklı maruziyetlerinin tahmininde kullanılabilmektedir. AirQ+, hava kirletici parametreleri ele alarak, ortamdaki hava kirliliğine uzun veya kısa süreli maruz kalmanın sağlık etkilerini değerlendirmeyi amaçlayan DSÖ tarafından geliştirilmiş bir yazılım aracıdır. 2009-2016 yıllarına ait Türkiye geneli hava kalitesinin değerlendirildiği çalışma ile elde edilen verilere istinaden parametre bazında kirliliğin en yüksek olduğu bölgelerde oluşması muhtemel sağlık etkileri, uluslararası kabul görmüş yazılım araçlarından biri olan AirQ+ ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Kirliliğin yüksek olduğu bölgeler arasında konsantrasyon, insidans vb. farklılıklar söz konusu olmakla birlikte uzun dönem sağlık etkileri arasında yer alan yetişkinlerde kronik bronşit sıklığının mevcut durumda %71,7 olan atfedilebilir oranın Muş istasyonu için AB limitlerine uyum halinde %60,5 azalması beklenirken bu oranın mevcut durumda Türkiye geneli için %39,4 olan atfedilebilir oranın iken AB limitlerine uyum halinde %28,2 oranında azalacağı öngörülmektedir. Uzun dönem sağlık etkileri arasında yer alan yenidoğan dönem sonrası bebek ölüm sayısının ve çocuklarda bronşitin tekrarlama sıklığının Türkiye geneli için AB limitlerine uyum halinde %31,9 ve %29,9, kısa dönem sağlık etkilerinden olan astımlı çocuklarda semptomların görülme sıklığının %32,5 oranında azalması beklenirken, DSÖ limitlerine uyum halinde mevcut atfedilebilir oranın dörtte bir oranına kadar düşmesi beklenmektedir.
Özet (Çeviri)
The increase in the use of fossil resources, urbanization and large proportion of the population live in cities and also topographical and meteorological conditions of the cities according to the incorrect positioning are causing increasing changes in the composition of the atmosphere. WHO defines air pollution as a change in the natural properties of the atmosphere by any physical, chemical or biological agent and is described as an important determinant of health. Large number of reactions and metabolic events occurs in the body because of these reactions in order to use oxygen the person also inhales other gases in the air. According to WHO limits, 9/10 in the world are exposed to high levels of pollutants with concentrations above the levels considered harmful to health. The adverse effects of the air pollution have wide range of effects. Many countries around the world, people living in urban areas are particularly affected by the problems same as in our country. It is understood that about 60 million people are inevitably exposed to air pollution when considering the urban population which reaches to 73.9% according to TURKSTAT 2016 data. Air quality data is monitored to prevent, reduce the harmful effects of air pollution on the environment and human health. National and international legislation focus on minimize the negative impact of air pollution. In our country, air quality data is monitoring with network in an efficient manner by establishing 8 Clean Air Centers. Considering the increasing number of stations in the scope of the study, the data of 210 air quality monitoring stations were taken as basis. The data sets were grouped by parameters and included in the study with a 75% occupancy rate. Air quality was assessed according to the HKDY, EU and WHO limits, and the changes observed over time and the differences between regions were examined to determine the regions where the air quality had the highest effect on health. Air quality monitoring data can be used to estimate past and present air pollution-induced exposures of the target population living near the monitoring site. AirQ+ is a software tool developed by WHO, aims to assess health impacts of long or short exposure to air pollution in the environment by addressing air pollutant parameters. In this study, possible health effects that may occur in the polluted regions in the parameter basis based on the obtained data are tried to be revealed with AirQ+, one of the internationally accepted software tools. It is expected that the incidence of chronic bronchitis in the current situation will be reduced 60.5% with adaptation to the EU limits for Mus station and 28.2% for Turkey. The number of infant mortality after the newborn period and the frequency of recurrent bronchitis in children among are long-term health effects that will decrease 31.9% and 29.9%, as an short term effect asthmatic symptoms of children will be decrease 32,5%, if it comply with the WHO limits, it will decrease to ratio of four times the existing attributable rate.
Benzer Tezler
- Dalga enerjisi potansiyelinin makro ve mikro ölçekte çıkarılması
Macro and micro scale modeling of wave energy potential
YASIN ABDOLLAHZADEHMORADI
Doktora
Türkçe
2018
Enerjiİstanbul Teknik Üniversitesiİnşaat Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET ÖZGER
- Hava kalitesinin çocuk yaş grubundaki solunum sistemi hastalıkları ile ilişkisi
Relationship of air quality with respiratory system diseases in chi̇ldren's age group
ZEYNEP ÖZKAN
Tıpta Uzmanlık
Türkçe
2021
Halk SağlığıZonguldak Bülent Ecevit ÜniversitesiHalk Sağlığı Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BİLGEHAN AÇIKGÖZ
- Atmosferik engellemenin türkiye üzerine etkileri: Klimatolojik analiz
Influences of atmospheric blocking over turkey: Climatological analysis
BAHTİYAR EFE
Doktora
İngilizce
2019
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ DENİZ
- Tornadoes, severe hail, and their environments in Turkey
Türkiye'de hortumlar, şiddetli dolu hadiseleri, ve oluştukları çevre koşulları
ABDULLAH KAHRAMAN
Doktora
İngilizce
2016
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİKDAT KADIOĞLU
- Storms and meteorological parameters affecting the aviation
Fırtınalar ve havacılığı etkileyen meteorolojik parametreler
EMRAH TUNCAY ÖZDEMİR
Doktora
İngilizce
2016
Meteorolojiİstanbul Teknik ÜniversitesiMeteoroloji Mühendisliği Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ALİ DENİZ