Türkiye'deki mimari proje yarışmalarının değerlendirme süreçlerinde nesnellik/öznellik dengesi
The balance of objectivity/subjectivity in the assessment process of architectural project competitions in Turkey
- Tez No: 496388
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. İFFET HÜLYA ARI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Mimarlık Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Mimari Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 197
Özet
Mimari proje yarışmaları, geçmişten bugüne dek varlığını sürdürmüş tasarım müsabakalarıdır. Belirli bir alanda, belirli bir niyete dair tasarımların birden çok katılımcı mimar tarafından ortaya konarak, belirlenmiş yetkililer tarafından değerlendirilmesi ile kazananların seçildiği, rekabete dayalı organizasyonlardır. Eiffel Kulesi, Pompidou Merkezi, Sydney Opera Binası, Ankara Sergi Evi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yerleşkesi, Türkiye Noterler Birliği Binası gibi uluslararası ve ulusal anlamda öneme sahip birçok yapı grubu, yarışma yolu ile elde edilmiştir. Mimari proje yarışmaları, tek yapı ölçeğinden kentsel tasarıma, planlama ölçeğine değin, yapılı çevrenin oluşumunda etkili olan mimari projeleri elde etmede, inşaat sektöründe genellikle görülen doğrudan teklif ya da ihale usulü metotlarına alternatif bir yöntem olarak kabul edilebilir. Mimari açıdan nitelikli yapılar elde etmeye yönelik seçicilik sağlarken, mimarlık ortamının gelişimi ve olgunlaşması açısından da büyük önem taşımaktadır. Yarışmalar, toplum ile mimarlığı bir araya getirmede çoğulcu ve paylaşımcı bir yöntem olarak görünmektedir. Olumlu yönlerinin ortak kabulü ile birlikte mimari proje yarışmaları, 20. Yüzyılın ikinci yarısından itibaren mimarlık ortamında, özellikle değerlendirme süreçleri ile tartışma konusu haline gelmiş ve güncelliğini korumuştur. Mimari değerlendirmenin niteliği, yöntemi, kriterleri, süresi, nesnellik/öznellik dengesi gibi hususlar halen her yarışma sonrasında ulusal mimarlık gündemini meşgul eden eleştiri ve sorgulamalara ortam yaratmaktadır. Değerlendirme, kavram olarak bir özne tarafından herhangi bir nesnenin özüne, önemine, niceliğine veya niteliğine dair yargıda bulunma eylemi olarak ifade edilebilmektedir. Yargıda bulunulurken ölçüt olarak kabul edilen olgular ise değer olarak adlandırılabilir. Değer, bir nesnenin iyi olma ölçütüdür. Tarih boyunca özellikle felsefe temelinde değer kavramı irdelenmiş, Platon, Kant, Scheler, Hartmann gibi farklı dönemlerin düşünce insanları bu konuda fikir ve savlar ortaya koymuşlardır. Özne – nesne ilişkisinde temelde, değer nesneyi, değerlendirme ise özneyi işaret eder. Yine de, hem öznel hem de nesnel değerlerin varlığı mümkün olduğu gibi, değerlendirme eyleminin de hem nesnel hem de öznel olabileceğini söylemek mümkündür. Çalışma, değer ve değerlendirme kavramlarının mimarlıktaki karşılıklarını irdeler. 2010 – 2017 yılları arasında Türkiye'de düzenlenen açık, tek kademeli, kültür ve sosyal merkez yapısı mimari proje yarışmalarının değerlendirme aşamalarını mercek altına alarak, değerlendirme yöntemlerini, değer kriterlerini, objektifliği ve nesnellik-öznellik dengesini analizler yardımı ile sorgulamayı hedefler. Çalışma için yapılan araştırma ve incelemeler, kuramsal okumalara, kavramsal tartışmalara, resmi geçerliliği olan dokümanlara, bireysel görüşmelere ve var olan bilimsel değerlendirme metotlarına dayanmaktadır. Bu içerik ve yaklaşımla hazırlanan çalışma 6 ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, çalışma alanının ve konusunun kısa tanımlanmasından sonra, motivasyon sebebi ve çalışma ile ulaşılması hedeflenen amaçlar, son olarak da çalışmanın kapsamı ile birlikte izlenen yol ve yöntemler belirtilmiştir. İkinci bölümde, konunun anlaşılırlığı ve sınırlarının net algılanabilmesi niyetiyle kuramsal bir çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır.“Değer”ve“değerlendirme”kavramlarının, pek çok örnek kişi ve düşünce aracılığı ile açıklanmasına,“mimari değer”ve“mimari değerlendirme”konularının ayrıntılı bir şekilde işlenmesine gayret gösterilmiştir. Nesnel-öznel değerlendirme yolları sorgulanmış ve bilimsel yapı yarar-değer analizleri örneklenmiştir. Üçüncü bölümde, mimari proje yarışmaları ve içerikleri irdelenmiştir. Dünya ve Türkiye tarihinde önemli kabul edilen yarışma örnekleri, yarışma düzenlenme biçimleri ve genel organizasyonları işlenmiştir. Dördüncü bölümde, yarışmaların değerlendirme aşamalarına yoğunlaşılmıştır. Değerlendirmenin yarışmalar içerisindeki yeri ve önemi, değerlendirmenin etkilendiği/etkilediği durumlar, değerlendirme yöntemleri, değer kriterleri, değerlendirmenin öznel-nesnel dengesi hakkında kuramsal ve güncel veriler aktarılmıştır. Beşinci bölümde yarışma analizleri ve birebir görüşmelerden kesitler yer almaktadır. Önce, görüşülmek ve incelenmek üzere seçilen mimarların ve yarışmaların tercih şekli, altyapısı ve inceleme yöntemleri aktarılmıştır. Daha sonrasında, söz konusu proje yarışmaları tek tek resmi jüri raporları ışığında çözümlenmeye çalışılmıştır. Jüri raporlarından saptamalar yapılmaya çalışılan odak projeler, ödül ve mansiyon alanlar olarak belirlenmiştir. Söz konusu yarışmalarda jüri üyesi olarak bulunan mimarlar ile yapılan görüşmelerden elde edilen bilgi ve gözlemler ile bu çözümlemeler sentezlenerek, yarışmadaki proje değerlendirmelerine dair kapsamlı çıkarımlarda bulunulmaya çalışılmıştır. Değerlendirmelerdeki ortak ve ayrışan noktalar işlenerek genel bir çerçeve çizilmeye gayret edilmiştir. Son bölümde, çalışmanın içeriği ve sonuçları irdelenmiş, daha sonraki çalışmalar için bir tartışma zemini oluşturulmaya çalışılmıştır. Türkiye'de 2010 – 2017 yılları arasında düzenlenen kültür ve sosyal merkez yapısı elde etmeye yönelik tek kademeli, açık yarışmaların değerlendirme aşamalarında yargıda bulunma şekli, değerlendirme yöntemi, süresi ve kayda alma biçiminin hem nesnel hem de öznel ağırlık taşıdığı gözlemlenmiştir. Değerlendirmelerin, nesnel ve öznel faktörleri, durumları iç içe barındırdığı saptanmıştır. Değerlendirmelerin sadece fevri beğenilerin ötesinde bilinçli ve sağlıklı bir yargı mekanizması olabilmesi için, mimari değerlerin, değerlendirme yönteminin ve değerlendirme kaydının öneminin ve tutarlılığının altı çizilmiştir.
Özet (Çeviri)
Architectural project competitions are one of the design events that have been carried on through the ages. They are unique organizations in which many architects produce and present their design ideas on a chosen space with a specific intention. Particular evaluators make assessment and decide which ones would reach to the main goal and become awarded. There are plenty of buildings and designs both nationally and internationally, gained and constructed through competition processes such as Ankara Sergi Evi, Middle East Technical University Campus, Union of Turkish Public Notaries Headquarters, Sydney Opera House, Centre Pompidou and Eiffel Tower. Architectural project competitions can be an alternative way to the general norms business approaches of construction market in Turkey. They can produce different solutions to the problem of a single building or an urban planning subject. While competitions have a privilege upon choosing qualified design for future construction intentions, they are also a key factor for the development and improvement of architectural context. Competitions are pluralist and participative organizations in terms of putting architecture into touch with community. Despite all these positive effects and advantages, especially assessment process of competitions has become a unique matter of debate and criticism since the middle of 20th Century. Still today, plenty of arguments and speculations about assessment quality, method, criteria, duration and objectivity/subjectivity balance occur after every architectural competitions in Turkey. Judgment is a notion of decision by evaluating an object or case in regards to its essence, quality and quantity. Criteria of judgment are called values. Value can be described as the size of being good. The concept of value has been questioned and argued through the human history but especially in philosophy. There have been diverse ideas and thoughts about the issue by philosophers like Platon, Kant, Scheler and Hartmann. In the relationship of subject and object; while value points out the object, evaluation points out the subject. There are two different theory about values as value idealism and value realism. Value idealism claims that values are beyond the wishes, desires and tastes. They are high concepts which have absolute levels of perception. Therefore they are not dependable or changeable in different cases and manners. On the other hand, value realism justifies that values are the production of human being or unique to objects themselves. For this reason every case has its own parameters and therefore values. They are changeable and matter of debate without certainty. Values are relative concepts so that it is not logical to compare different objects or events with their possible values. Assessment is a kind of evaluation by a subject of an object with particular values. Since the values are the base of the judgment, identifying of them is crucial. This bring out the method of evaluation as a key factor of a conscious assessment. As it is possible that there are both subjective and objective values, similarly evaluation can be both subjective and objective. However, the method of evaluation might be preferred as an objective form in terms of justice, clarity and being explainable. The study questions the reflections of value and evaluation concepts in architecture. It aims to research methods of evaluation, value criteria and objectivity-subjectivity balance with the help of analysis about the specific competitions which occurred in Turkey between 2010-2017 years and organized as a single stepped, open, culture and social center building oriented. The researches and enquiries of this work rely on theoretical information, cognitive arguments, official documents and personal interviews. According to the differentiation and linkage between main subjects and issues focused on, the study consists of 6 main chapters: First chapter is the introduction part of the thesis. After a brief description of the field of study and subjects, main motivation and goals of thesis are pointed out. Context of the study and methods of research are explained in this section. In the second chapter, for the sake of a better understanding the subject and its boundaries, a theoretical background is tried to be formed. Value and evaluation terms are tried to be explained by various aspects and theories from different disciplines. Concepts of architectural value and architectural assessment are clarified on a detailed ground with the help of those other disciplines and approaches. Subjective and objective assessment methods are argued and discussed in the field of architecture. Third chapter focuses on architectural competitions in general sense. After mentioning nationally and internationally important competitions process and their winning designs story of construction and later period, the importance and contributions of competitions are referred. Types of competitions in relation with regulations are explained and inner organization and steps of different competition types are examined. In the fourth chapter, the assessment in architectural competitions is screened. The importance of evaluation and then the general process of assessment period of competitions mentioned. Cause and effects of assessment, possible methods of assessment, value criteria and logic of objectivity/subjectivity balance are tried to be argued and underlined. Fifth chapter of the study includes case studies and personal interviews. Firstly, selection method and eligibility of particular competition cases are explained. After determining the single stepped and open competitions organized in Turkey between 2010-2017 which are subjected as culture and social center, assessment processes of them are analyzed according to jury reports as a formal source. Comments on awarded designs are decoded, therefore architectural values as criteria, assessment method, difference on judgment and balance of objectivity/subjectivity issues are tried to be obtained. Additively, personal interviews are organized with particular architects who were jury members in chosen competitions. Information and observations coming from both case study analysis and interviews are combined and synthesized. Therefore, comprehensive inferences are presented about methods of assessment, value criteria timespan of evaluations and balance of objectivity/subjectivity. In the final chapter, context and findings of the study are questioned and come to a conclusion. It has been found that there are differences between the assessment process of competitions which occurred in Turkey between 2010-2017 years and organized as a single stepped, open, culture and social center building oriented. Revealed in evaluations, there are repeating values in different competitions and there are unique single values in specific competitions. Therefore it is reasonable to declare that there are both subjective and objective architectural values in general sense. As for the methods, there is a general realization that the way of evaluation is subjective. However, with a deeper search and information, it could be seen that the assessment processed as a criticism and tried to be justified as objective norms. It is possible to claim that subjective way of act is preferred mostly on timespan and record of the evaluation process. Most of the jury members insists on a more objective record sessions. However, the balance of subjectivity/objectivity on method and record is crucial from the point of being a conscious judgment process, not a impulsive tastes and discriminations rely on personal approaches.
Benzer Tezler
- 1930-2010 yılları arasında bir proje elde etme yöntemi olarak Türkiye'deki mimari tasarım yarışmalarının irdelenmesi
Başlık çevirisi yok
İLHAN AYDIN MELTEM
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MimarlıkYıldız Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. YASEMEN SAY ÖZER
- 1980 sonrası Türk mimarlığında yaşanan dönüşümlerin yarışma projeleri üzerinden incelenmesi
The examination of transformation, realized in turkish architecture after 1980 through project competitions
PINAR AY
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
MimarlıkDokuz Eylül ÜniversitesiBina Bilgisi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. ÖZLEM ARITAN
- Türkiye'deki İslam tapınma mekanı tasarımları ve mimari tasarım paradigmalarının mimari proje yarışmaları üzerinden değerlendirilmesi
Islamic worship space design in Turkey and architectural design paradigms evaluation on the architectural design competition
İBRAHİM TÜRKERİ
- Türkiye'de 1930-1950 dönemindeki mimari yarışmalar ve ideoloji
The architectural competitions between 1930-1950 and ideology in Turkey
ERDİNÇ KOLCU
Yüksek Lisans
Türkçe
2005
MimarlıkEskişehir Osmangazi ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. AYŞEN ÇELEN ÖZTÜRK
