Gaziantep mevlevihanesi vakıf müzesinde bulunan kilimlerin tahlilleri
The analysis of rugs i̇n the Gaziantep mevlevihane foundation museum
- Tez No: 497256
- Danışmanlar: DOÇ. DR. AYŞE ASLIHAN EROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Müzecilik, Sanat Tarihi, Crafts, Museology, Art History
- Anahtar Kelimeler: Gaziantep, Orta Asya, Akdeniz, Dokumacılık, Mevlevihane, Müze, Kilim, Kompozisyon, Gaziantep, Central Asia, Mediterranean, Weaving, Mevlevihane, Museum, Rug, Composition
- Yıl: 2017
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Atatürk Üniversitesi
- Enstitü: Güzel Sanatlar Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
- Bilim Dalı: Geleneksel Türk El Sanatları Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 208
Özet
Gaziantep, geçmişten günümüze kadar birçok medeniyetin yanı sıra Türk-İslam medeniyetlerine de ev sahipliği yapmıştır. Gaziantep‟in tarihi olarak mühim olmasında bulunduğu bölgenin önemi büyüktür. Mezopotamya gibi ilk uygarlıklara ev sahipliği yapan bölge; Akdeniz arasındaki konumu, aynı zamanda güneyden ve Akdeniz‟den doğuya ve kuzeye giden yolların birleştiği bölgede oluşu sebebiyle bölgenin tarihini şekillendirmiştir. Mevlevi tarikatının temeli, Hz. Mevlana‟nın ebedi aleme doğuşundan sonra, sevenleri, sözleri, vaazları ve eserlerinden yarar sağlayanların bir araya gelmesiyle oğlu Sultan Veled önderliğinde atılmıştır. Bu tarikatı“Mevlevilik”olarak isimlendirmişlerdir. Mevlevihaneler, Mevlevi tarikatlarının sahip olduğu yapılardır. Gaziantep Mevlevihanesi inşa yapısıyla zaviye görünümlü bir mevlevihanedir. 1980‟li yıllarda halı, kilim, el yazması Kur‟an-ı Kerim, şamdan gibi teberrükât eşyaları ile dolmaya başlayan Vakıflar Genel Müdürlüğü‟nün deposu, birkaç ilde Vakıf Müzeleri açma fikrini zorunlu hale getirmiştir. Tarihi çok eski zamanlara dayanan“Dokumacılık”, insanın hayvan postlarını ince deri, kiriş ve bağırsakla dikmeyi öğrenmesiyle birlikte başlamakta ve sonrasında hayvansal ve bitkisel lifleri çekip bükerek iplik yapmasıyla devam etmektedir. Düz dokuma yaygı ve halı geleneği, Orta Asya‟da Türklerin yaşadığı bölgelerde ortaya çıkmış ve gelişimini bu bölgede sürdürmüştür. Daha sonrasında Selçuklularla beraber Anadolu‟ya gelmiş ve burada gelişmeye devam etmiştir. Düz dokumalar arasında bulunan“kilim”, arkası ve önü aynı olan, çözgü ipliklerinin desen iplikleriyle kapatıldığı düz dokumalardır. Anadolu‟nun neredeyse her bölgesinde bu dokumalara rastlanmaktadır. Gaziantep Mevlevihanesi Vakıflar Müzesi‟nde bulunan kilimler 18-20. yüzyılları arasında tarihlendirilmektedir. Bu dokumalar geç dönem özelliği taşımaktadır. Kilimler müzede teşhir salonu ve depoda olmak üzere 31 adettir. Müzede bulunan kilimler Konya, Kars, Malatya, Sivrihisar ve Bulgar-Göçmen yörelerinden olup, o yörelere özgü motifleri içermektedir. Bu dokumaların incelenmesinde cinsleri, boyutları, teknikleri, motif, renk ve kompozisyon özellikleri incelenerek literatüre geçmesi amaçlanmıştır.
Özet (Çeviri)
Gaziantep has hosted many civilizations as well as Turkish-Islamic civilizations from the past to the present day. Gaziantep has significance because of the importance of its location. Gaziantep hosting the first civilizations like Mesopotamia has shaped the history of the region because it is in the crossroads between the roads from the South and Mediterranean to the East and the North. Mevlevi sect was founded by the son of Rumi, Sultan Veled after Rumi‟s passage to the eternal life by drawing together his lovers who had been benefited from his words, preaches, and works. This order was named as“Mevleviyeh”. Mevlevihanes (Mevlevi lodges) are the buildings that are owned by Mevleviyeh sects. Gaziantep Mevlevihane were built as a zawiyah. When the storehouse of General Directorate of Foundations started to be filled up with rugs, carpets, hand-written Qurans, and candlesticks in 1980s, it became necessary to found Foundation Museums in some cities. Having a long history,“weaving”has started when people learned to stitch the animal hides using thin leather and intestine, and continued by making thread by twisting animal and herbal fibers. Flat weaved rugs and carpet tradition emerged among the Turks living in Central Asia, and developed there. Then, it was brought to Anatolia by Seljuk Turks, and improved here. The rugs have the same faces where the warp threads are covered by design threads. It is possible to see these kinds of weaves in almost every corner of Anatolia. The rugs in Gaziantep Mevlevihane Foundations Museum are dated back to 18th - 20th centuries. These rugs have the late period characteristics. The total number of rugs is 31, which are both in exhibition hall and the store. The rugs in the museum are from Konya, Kars, Malatya, Sivrihisar, and the locations where the immigrants from Bulgaria lived, and the rugs have the motifs pertain to these regions. The purpose of this study was to examine these weaved rugs in terms of types, sizes, techniques, qualities, motifs, colors, and composition properties.
Benzer Tezler
- Gaziantep Mevlevihanesi Vakıf Müzesinde bulunan Kur'an-ı Kerim yazmalarının tezyinat açısından incelenmesi
Examination of the holy Quran manuscripts in the Gaziantep Mevlevi Lodge Foundation Museum in terms of decoration
ESRA TEMİRCİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Güzel SanatlarDokuz Eylül ÜniversitesiGeleneksel Türk Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. GÜL GÜNEY ZİNCİR
- Gaziantep Mevlevihanesi Vakıf Müzesi'nde bulunan halıların tahlilleri
The analysis of rugs in The Gazi̇antep Mevlevi̇hane foundation Museum
MİTHAT İZCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. AYŞE ASLİHAN EROĞLU
- Türk sanatında tarikat eşyaları: Ritüeller bağlamında sembolik okuma
Historical sect items in Turkish art: Symbolic reading in the context of rituals
ELİF CEYLAN EROL
Doktora
Türkçe
2021
Sanat TarihiÇanakkale Onsekiz Mart ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ OSMAN UYSAL
- Neyzen Emin(Dede) Efendi hayatı sanat eserleri ve musikimizdeki etkileri
Neyzen Emin(Dede) Efendi his life, art, works and influences in the music
BÜLEND ÇEVİKSEVER
- 21. yüzyılda inşâ edilmiş bir Mevlevîhâne: Gaziantep Mevlevîhânesi ve ritüelleri
A Mevlevihane built in the 21st century: Gaziantep Mevlevihane and its rituals
ERHAN AKMAN