Geri Dön

An eye-tracking investigation of attachment preferences to relative clauses in Turkish

Türkçede ortaç yapılarına yönelik ekleme tercihlerinin göz izleme tekniğiyle incelenmesi

PDF İndir

  1. Tez No: 505398
  2. Yazar: CENGİZ TURAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE YARAR
  4. Tez Türü: Doktora
  5. Konular: Dilbilim, Linguistics
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: İngiliz Dilbilimi Bilim Dalı
  13. Sayfa Sayısı: 210

Özet

Bu çalışmada Türkçedeki ortaç yapılarına ilişkin ekleme tercihlerinin işlenmesi göz-izleme tekniği ve kavrama soruları ile çözümlenmiştir. Ayrıca çalışmada ortaç türlerinin (özne ortaçları ve nesne ortaçları) ekleme tercihleri (yüksek, düşük ve belirsizlik içeren düşük) üzerindeki olası etkileri ve ortaç bakışımsızlığının söz konusu olup olmadığı incelenmiştir. Çalışmada toplam altmış katılımcıdan elde edilen veriler kullanılmıştır. Çalışmada iki ortaç ve üç ekleme türüne (yüksek - düşük - belirsizlik içeren düşük) göre geliştirilen kırk iki tümce göz izleme tekniği kullanılarak incelenmiştir. Bu tümcelerin yanı sıra kırk iki adet dolgu tümce deneklerin çalışmada incelenen yapıları tanımasını önlemek amacıyla kullanılmıştır. Kolmogorow Smirnow testi sonuçları toplanan verilerin normal dağılım sergilediğini göstermiştir. Bu nedenle verilerin çözümlenmesinde ikili karşılaştırmalar için bağımsız t-testi, üçlü karşılaştırmalar için ise ANOVA (Varyans Analizi) testi kullanılmıştır. Çalışmada elde edilen bulgular yüksek ve düşük ekleme türleri arasında bazı farklar olduğunu göstermektedir. Yüksek ekleme şeklinin düşük ekleme ile karşılaştırıldığında istatistiksel olarak anlamlı olmasa da kısmen daha az bilişsel yük oluşturduğu görülmüştür Ancak yüksek ekleme tümcelerinin ortaç sonrasında gelen ikinci ad öbeğinde daha istatistiki olarak daha yüksek okuma sürelerine sahip olduğu gözlemlenmiştir. Bu da ayrıştırıcının ilk işlemede dahi verilen tümcenin anlamsal özelliklerine duyarlı olduğunu göstermektedir. Ayrıca ana eylemin işlenmesi yüksek ve düşük ekleme türlerinde istatistiksel olarak anlamlı farklılıklara neden olmaktadır. Düşük ekleme türündeki tümcelerde ana eylemin işlenmesi için harcanan sürenin istatistiki olarak daha uzun olduğu görülmüştür. Bu bulgu söz konusu tümcelerde üstü kapalı da olsa anlam belirsizliğine yol açmaktadır. Belirsizlik içeren yüksek ekleme türündeki tümcelerde ayrıştırıcının belirsizliği ortadan kaldırmada birincil yolu ana eylemin temel üye yapısını kullanmaktır. Ana eylem tümce ayrıştırmada yanılgı işareti olarak işlev görmekte ve ayrıştırıcının sözdizimsel tercihlerini düzenlemesine yardımcı olmaktadır. Ayrıca ortaç içeren bölüme ilişkin okuma zamanları tüm ekleme türlerinde nesne ortaçları içeren tümcelerde özne ortaçları içeren tümcelere oranla daha yüksektir. Ancak bu fark istatistiksel açıdan anlamlı değildir. Diğer yandan tümcelerin bütünü göz önüne alındığında ise katılımcıların nesne ortacı tümcelerini istatistiksel açıdan daha anlamlı olarak daha uzun sürelerde okudukları görülmüştür. Tek başına incelendiklerinde ise, ayrıştırıcı için istatistiki olarak anlamlı bir şekilde özne ortaçlarının daha kolay işlendiği gözlemlenmiştir. Bunun nedeni baş adının ve çıkarma alanı arasındaki yapısal mesafenin nesne ortaçlarında daha fazla olmasıdır. Ayrıca, Türkçenin dilbilimsel bir özelliği olarak nesne ortaçları kişi ekleri ve dolayısıyla uyum ekleri içermektedir ve bunlar da fazladan işleme yüküne neden olmaktadır. Kavrama sorularına verilen cevaplar incelendiğinde elde edilen sonuçlar göz izleme tekniği kullanılarak elde edilen bulguları doğrular niteliktedir. Yüksek ekleme türündeki tümcelerden sonra gelen kavrama sorularına verilen cevaplar istatistiksel olarak en yüksek doğruluk oranına sahiptir. Belirsizlik içeren tümceler için sorulan soruların ise en düşük seviyede doğru cevaplanmıştır. Özne ortaçlarına sahip tümcelerinden sonra gelen kavrama sorularına verilen cevaplar ise Nesne ortaçlarına sahip tümcelerden istatistiki olarak daha yüksektir. Ayrıştırıcı için erken işlemede sözdizimsel işlemler ağır basar ancak anlam karmaşası olduğu durumlarda ana eylemin taşıdığı sözlüksel-anlambilimsel bilgi öne geçer. Yüksek ekleme tümceleri düşük ekleme tümcelerine kıyasla daha kısa sürelerde işlenir. Bu yüzden Türkçenin bir yüksek ekleme dili olduğu öne sürülebilir. Okuma zamanları göz önüne alındığında, düşük ekleme tümcelerinde sınırlı bir anlam karmaşası olduğu söylenebilir. Son olarak nesne ortaçlarının bilişsel yükü tüm ekleme türlerine ait tümcelerde özne ortaçlarından daha yüksektir. Ekleme türlerine bakmaksızın, nesne ortacı bakışımsızlığı Yapısal Uzaklık Varsayımı (O'Grady, 2003)'da ortaya konduğu gibi tüm tümce türlerinde gözlemlenmektedir.

Özet (Çeviri)

In this study, the processing of attachment preferences to relative clauses (RC) in Turkish was analyzed through an eye-tracking technique and comprehension questions presented following each experimental sentence. Within this general framework, the possible effects of the RC types (subject - object) on the processing of attachment types (low – high – high with ambiguity) and whether there was any RC asymmetry were examined. The data obtained from a total of sixty participants were analyzed in the study. Forty-two experimental sentences were developed based on two RC types and three attachment types as low, high and high with ambiguity. Therefore, in the study six conditions were tested along with forty-two filler sentences which were employed to distract the participants' attention away from the investigated structures. The Kolmogorow Smirnow test showed that the data exhibited a normal distribution. For two-way comparisons, an independent t-test was used and for three-way comparisons, the ANOVA (Analysis Of Variance) was employed. Certain differences between the two attachment types were observed. General direction of processing seemed to be that the High Attachment configuration caused slightly less cognitive load than the Low Attachment. However, the High Attachment sentences exhibited statistically significant longer reading durations on NP2 (the second noun phrase following the RC area). Therefore, it was assumed that the parser was sensitive to lexical/semantic properties of the incoming words of the given sentences during the initial processing. The processing of the main verb was another point of divergence. Significantly longer fixation durations on main verbs were observed in Low Attachment sentences, which also suggest that they included an implicit ambiguity. It was revealed that the main strategy of the parser to repair an ambiguity in High Attachment sentences was using the argument structure of the main verb. It acted as an error signal prompting the parser to adjust its syntactic preferences. It was found out that for all attachment types, on the RC Area of Interest (AoI) the object RCs are read with longer durations. However, statistically significant differences were not found. Considering the whole sentences, on the other hand, statistically significant results were found where participants spent longer durations for the processing of the object RCs. When analyzed alone, the subject RCs was comparatively easier for the parser to process than the object RCs. This is attributed to longer structural distance between the head noun and the extraction site besides linguistic-specific properties of Turkish in which the ORCs were inflected for person agreement, which caused extra processing load. Regarding the answers to the comprehension questions, the data complements the findings from online processing. The answers to the comprehension questions following High Attachment sentences had statistically the highest accuracy level. On the other hand, the comprehension questions following the High Attachment with Ambiguity sentences had statistically the lowest accuracy rate. Considering the answers to the comprehension questions concerning the subject and object RC sentences, it was observed that the comprehension questions concerning the subject RC sentences were statistically answered more successfully. It is suggested that For Turkish parser, the early processing is dominated by syntactic operations. However, it is overridden by lexical-semantic information of the main verb when it is led into a Garden-path situation. High Attachment sentences take the parser shorter to process compared to the Low Attachment sentences. Therefore, it is suggested that Turkish is a High Attachment language. Considering the reading times, Low Attachment sentences also include a local ambiguity as in High Attachment with Ambiguity. Finally, Cognitive load of ORCs is heavier than SRCs in all attachment types except for RC AoI. ORC asymmetry is also observed across all the experimental items regardless of attachment types, which is predicted by Structural Distance Hypothesis (SDH) (O'Grady, 2003).

Benzer Tezler

  1. Tez No

    516635

    Resolution of structural ambiguities during real-time l2 sentence processing: Evidence from online and offline measures

    İkinci dilin gerçek zamanlı olarak işlemlenmesi sırasında yapısal belirsizliklerin çözümlenmesi: Çevrimiçi ve çevrimdışı yöntemlerden edinilen bulgular

    ONUR ULUDAĞ

    Doktora

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    Eğitim ve ÖğretimÇukurova Üniversitesi

    İngiliz Dili Eğitimi Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HATİCE SOFU

  2. Tez No

    752649

    Bağlanma türlerinin gastronomide yenilikten korkma (neofobi) ve yenilik arama (neofili) davranışına etkisi: Geleneksel yöntemler ve nöropazarlama araçlarıyla incelenmesi

    An inventigation of the influence of attachment styles on food neophobia and neophilia by using traditional methods and neuromarketing tools

    BURÇİN BOZ

    Doktora

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    TurizmBalıkesir Üniversitesi

    Turizm İşletmeciliği Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. BAYRAM ŞAHİN

    PROF. DR. ERDOĞAN KOÇ

  3. Tez No

    712662

    Agramatik afazide sözdizimsel işlemleme sürecinin göz izleme tekniği kullanılarak incelenmesi

    An eye-tracking investigation of syntactic processing in agramatic aphasia

    VOLKAN YAMAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2022

    Dilbilimİstanbul Medipol Üniversitesi

    Dil ve Konuşma Terapisi Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ TALAT BULUT

  4. Tez No

    685071

    An investigation of Turkish static spatial semantics in terms of expression variety: An eye tracking study

    Türkçede statik uzamsal dil semantiğinin kelime çeşitliliği açısından incelenmesi: Bir göz hareketleri takip çalışması

    ŞEYMA NUR ERTEKİN

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2021

    DilbilimOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Bilişsel Bilim Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. CENGİZ ACARTÜRK

  5. Tez No

    507278

    An experimental investigation of change blindness by group eye tracking paradigm

    Değişim körlüğünün grup göz izleme paradigmasında deneysel araştırması

    AYSEL YASEMİN GÖL BALTACIOĞLU

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2018

    PsikolojiOrta Doğu Teknik Üniversitesi

    Bilişsel Bilim Ana Bilim Dalı

    DR. ÖĞR. ÜYESİ CENGİZ ACARTÜRK

Geri Dön