Les images mouvantes, le temps et la technique

Hareketli görüntüler, zaman ve teknik

PDF İndir

Tez No: 509371
Yazar: MERVE KAPTAN
Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. MICHEL BOURSE
Tez Türü: Doktora
Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
Yıl: 2018
Dil: Fransızca
Üniversite: Galatasaray Üniversitesi
Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ana Bilim Dalı: Radyo Televizyon ve Sinema Ana Bilim Dalı
Bilim Dalı: Sinema Televizyon Sanat Dalı
Sayfa Sayısı: 173

Özet

Bu çalışma literatürde hareketli görüntüler olarak adlandırılan ve bu görüntüler üzerinden zaman temsilini kurgulamak için kullanılan teknik arasındaki olası bir ilişkinin analizini içermektedir. Ele alınan araştırma kapsamında hareketli görüntüler video sanatı üzerinden okunacaktır. Araştırmada 2000'li yıllardan itibaren Türkiye'deki çağdaş video çalışmalarının yer almaktadır. Videografik görüntüler ve bu görüntüleri kaydetme/yaratma teknikleri arasındaki olası ilişkiyi düşünmek bizi zaman kavramı üzerinde bir çalışma yapmaya yönlendirmiştir. Bu yönelimin temel ve en basit nedeni, bu tür görüntüleri oluşturmak için kullanılan tekniğin görüntülerin içerisinde ve görüntüler aracılığıyla zamansallıklar, süreler ve ritimler üretmesidir. Zamansallık üzerine kurulan bu ilişkiden birbirini tamamlayan iki olguyu öngörebiliriz: Bunlardan ilki, video sanatına özgü estetik formlardan kaynağını bulan teknik parametreler aracılığıyla sentetik zamansallığın oluşturulmasıdır. Bu çerçevede video sanatçılarının görüntüler aracılığıyla seyircide zamansallık deneyimini yaratmak için hangi estetik araçlara başvurduklarını sorguladık. İkincisi ise hafıza üzerine eleştirel bir düşünce etrafında şekillendi. Aby Warburg'un tanımı doğrultusunda (bkz. L'Atlas mnémosyne) ortak hafızayı, yan yana getirilen görüntüleri yeni bir biçimde anlamlandırmaya yarayan yasaların aracılığıyla düşünsel arşivde yer bulan hisler/uyarılar bütünü olarak ele aldık. Videografik görüntüler kapsamında, yan yana getirme eylemi görüntüleri birbirine bağlayan zamansallık yaratımından geçmektedir. Bunun sonucunda, videografik görüntülerin ortak hafızada bıraktığı izleri deşifre edebilmek için zamansallık özelliğini inceledik. Zamansallık ilişkisinden kaynaklanan bu iki fikri takip ettiğimizde araştırmamızda birbirini tamamlayan iki sorunsal ile karşılaşıyoruz: Bunlardan ilki videoya özgü teknik parametrelerin sentetik zamansallıkları nasıl yarattığı sorunsalıdır. Bu sorunsal ise bir diğerini akla getirir: Yaratılan sentetik zamansallık hafıza ve tarih üzerinde nasıl bir sorgulamaya yol açmaktadır? Tezimiz şudur: Teknik ve kavramsal bir form olarak videografik görüntüler aynı zamanda ortak hafıza ve tarihi yeniden düşünmemizi sağlayan, kendine özgü bir zaman inşa modeline sahiptir. Hareketli görüntüler medyumu için ele aldığımız araştırma alanımız Türkiyeli video sanatçılarının işlerini kapsamaktadır. Türkiye'de yayılma imkanı, üretim ve sergileme araçlarının iyileştirilmesiyle 2000'li yıllardan itibaren gerçekleşir. Bunun sonucunda araştırma alanımız 2000 yılından itibaren sergilenen işleri kapsamaktadır. Türkiye'deki sanatsal sahneyi genel bir şekilde yansıtabilmesi adına on sanatçı seçtik: Kutluğ Ataman, Ömer Ali Kazma, Halil Altındere, Erkan Özgen, Ergin Çavuşoğlu, Seza Paker, Emre Hüner, Didem Pekün, Zeyno Pekünlü ve Yasemin Özcan. Analizini yapabilmek için her sanatçıdan bir video işi seçildi. Sorunsalımız zaman temsili üzerine kurulduğu için, sanatçının çocukluğu, hayatındaki önemli ya da ilginç bir anısı veya tarih, gelenek aktarımı, sosyopolitik bir mesele yahut kamusal alanla ilişkili bir konuyu ele alan video işlerini seçmeye özen gösterdik. İlk aşamada video işlerinin hem içerik hem de yapısını tasvir ettik. İkinci aşamada zaman temsili formlarını tanımlamaya çalıştık: süre olarak zaman, sonsuz şimdi olarak zaman ve hız olarak zaman. Bu formların tekrar, sürenin uzatılması/kısaltılması ve miksaj gibi estetik araçlar aracılığıyla oluşturulduğunu savunduk. Son aşamada ise enkarnasyon (vücut bulma) ve memento mori'ye karşı koyma motifleri üzerinden hafıza sorunu üzerine eğildik. Bunu yaparken incelediğimiz her eserin ortak hafıza inşasına nasıl katkıda bulunduğunu sorgulamayı da ekledik. Böylelikle, tekrar tekniğinin sonsuz şimdi olarak zaman, sürenin uzatılması/kısaltılması tekniğinin hız olarak zaman, miksajın ise süre olarak zaman inşasına yol açabileceğini gösterdik. Üçüncü bölümde tanıttığımız on video işi arasında en çok kullanılan tekniğin tekrar olduğunu gördük. Tekrar eden görüntülerin sıklıkla insan bedenine ait jestler olduğunu not düşmek gerekir. Örneğin Ali Kazma'da saat tamir eden eller, Erkan Özgen'de top oynayan ayaklar, Didem Pekün'de zar atan eller ya da Zeyno Pekünlü'de saç tarayan elleri gösterebiliriz. Bunun yanında, memento mori imgesine ait görüntülerin çoğunlukla bedenin ölümlülüğü ile ilişkilendirildiğini ve akan zaman karşısında insanın biçarelik/yetersizlik hissini ortaya çıkardığını açıkladık. İkinci sırada ise miksaj kullanımı yer almaktadır. İncelediğimiz üç videoda, yani Kutluğ Ataman, Halil Altındere ve Seza Paker'e ait videolarda, miksaj tekniği heterojen görüntüleri bir araya getirmek için sık başvurulan bir teknik olarak karşımıza çıkmakta. Bu teknikle bir araya getirilen görüntüler ayrı tarihsel anlatıları yaklaştırarak aynı süre içerisinde birleşmesini sağlıyor. Son olarak, sürenin kısaltılması/uzatılması Ergin Çavuşoğlu, Didem Pekün ve Yasemin Özcan'ın videolarında karşımıza çıkan üçüncü estetik teknik. Bu tekniğin bize hız olarak zaman kavramını çağrıştırdığını söylemiştik. Sanatçı, zaman akışını kontrol etmekte, görüntüyü dondurma noktasına getirerek zamanı yavaşlatabilmekte ya da 30 dakikayı 30 saniyeye sığdırabilecek şekilde hızlandırabilmektedir. Böylelikle, zaman üzerindeki bu kontrol hissi ölüm üzerinde de aynı hissin yaratılmasına yol açmaktadır. Yavaşlatılan görüntülerin her zaman insan bedenine ait görüntüler olduğu fark etmek de bu bağlamda ilginçtir. Video işlerinin analizinden sonra karşımıza çıkan bu öğeler doğrultusunda video sanatının kendine özgü bir zaman inşa modeline sahip olduğunu iddia edebiliriz. Bu model kapsamında, Türkiyeli video sanatçılarının çoğunlukla miksaj, tekrar ve sürenin kısaltılması/uzatılması tekniklerini kullandığını gördük. Bu model aynı zamanda, egemen politik ve sosyal söylemlere alternatif bir arşiv yaratarak, ortak hafızanın yeniden yaratılma sürecinde gözden geçirilmesini de olanak sağlamaktadır. Böylelikle, araştırmamızın genel sorusunu da yanıtlamış bulunmaktayız. Değinmemiz gereken bir başka konu ise, araştırmamızın Gilles Deleuze ve Bernard Stiegler'in (zaman ve hafıza üzerine oluşturduğumuz tezlerde faydalandığımız görüşlerin sahipleri olan bu iki düşünürün) temel iddialarına uygun düştüğü ve bu iddiaları tamamlayıcı nitelikte olduğudur. Adı geçen düşünürlerin kuramsal bakış açılarını takip ederek zaman, teknik ve hafıza başlıkları üzerinde yeterince temsili bir örneklem oluşturduğumuza inanıyoruz. Deleuze'ün zaman-imge kavramının videografik görüntülerin temelinde yer aldığını ve bahsi geçen tekniklerin (tekrar, miksaj, sürenin uzatılması/kısatılması) de bizi bu kavrama yönelttiğini gösterdik. Bu teknikler videografik görüntülerin imge-zaman yönünü, hareketin ve hareketin içeriğinin önemini kaybettiği oranda vurgulamaktadır. İzleyicinin bakışı eylem/hareket üzerinde yoğunlaşmaktansa doğrudan düşünce ile ilişkiye girmektedir. Ayrıca, anlatım önemini kaybederken zaman saf olarak kendini ortaya çıkarır. Böylelikle görüntü zaman içerisinde sürekli olarak dönüşür. Dönüşümün daha belirgin olduğu bir şekilde, düşünceye hitap edecek biçimde sunulur. Benzer biçimde, videografik görüntünün zaman üzerine kurulu bir medyum olduğunu göz önünde bulundurursak, Stiegler'in sinema örneğini gösterdiği gibi,video sanatını da ikincil hatırlama (rétention secondaire) kavramının özelliklerini barındıran bir başka örnek olarak öne sürebiliriz. İkincil hatırlama'yı hatıralarımızı kaydeden nesneler, yani zamansal nesneler olarak tanımlamıştık. Stiegler'e göre insan tarafından yapılmış bütün nesneler üçüncül hatırlamalar (rétention tertiaire) için zemin teşkil etmektedir. Bu durumda, video da, sinema kadar güçlü (belki daha da güçlü) bir üçüncül hatırlama zemini olarak, farklı kişisel hafızalara ait görüntüleri ve zamansallıkları bir araya getirerek ortak hafızaya yeni bir bakış açısı kazandırmakta en uygun medyum olabilir. Miksaj tekniğinin ortak hafızaya katkısını anlatırken de savunduğumuz duruş budur.

Özet (Çeviri)

This study aims to analyze the relation between moving images and the technique used to represent the time through these images. In our case, the video as medium represents moving images. With a more detailed perspective, this research will focus on contemporary video practices since 2000 in Turkey. The relation between videographic images and its construction technique conducts us to the notion of time just because the technique to produce these images forms temporalities, durations, rhythms in and through images. This temporal correlation opens itself to two complementary ideas: The first is the construction of a synthetic temporality through specific technical parameters coming from aesthetic forms specific to video. By this question, we sought to see what kind of aesthetic gestures the video artists have used/implemented to create at the spectator an experience of temporality through images. The second question is shaped around a critical inquisition of memory. According to the definition given by Aby Warburg (see L'Atlas mnémosyne), collective memory is a collection of excitements formed in the mental archives following the laws made up from a new way of understanding images, by their juxtaposition. In the case of videographic images, one way to create a juxtaposition is to create temporalities that connect images. Therefore, these time related qualities are evaluated to decipher some possible traces that video images leave in the collective memory. When these two complementary ideas based on the time related correlation are followed, our research is faced with two complementary questions: one is to see how the specific technical parameters of video art construct synthetic temporalities. This question leads to another one: In which ways this construction contributes to a questioning about memory and history? The hypothesis of this research is that the videographic image, as a technical and conceptual form, has its own time-building model that also participates in new revisions of memory and collective history. In this study, moving images refer to videographic images produced by Turkish video artists. It is only in the late 1900s in Turkey that artists began using video to produce art. Yet from the year 2000 that the video art finds the possibility to spread, which is due to the improvement of the means of production and exhibition. Hence, the research field includes videos that are produced after 2000. Ten video artists are chosen to offer a general idea of the artistic scene in Turkey. They are: Kutluğ Ataman, Ali Kazma, Halil Altındere, Erkan Özgen, Ergin Çavuşoğlu, Seza Paker, Emre Hüner, Didem Pekün, Zeyno Pekünlü and Yasemin Özcan. One video work from each artist is chosen to be analyzed in the last chapter. Since our research problem concerns representation of time, the chosen videos are either about the artist's own memories, like his childhood, an important/interesting moment in his life or about a transmission of tradition, a reference to the collective memory through history or a socio-political problem including themes such as public spaces. First of all, both the content and structure of the videos are described. Then, forms of representation of time are defined: time as duration, as eternal present and as speed which are respectively deriving from aesthetic gestures of dilatation/contraction of durations, repetition and mixage. Finally, the question of memory is assessed through the motifs of incarnation and confrontation against memento mori, together with clarifications on how each work of art contributes to the construction of a collective memory. Following these steps, it is shown that the gesture/aesthetic technique of repetition refers to a representation of time as an eternal present while the technique of dilation/contraction of duration to a representation of time as speed, and the technique of mixage represents time as duration. When the ten video art works presented in the third chapter are analyzed, it is observed that the technique of repetition is the most used one. It is interesting to see that the repeated images in these videos are often images of gestures belonging to human bodies such as hands repairing a clock (Ali Kazma), feet playing with a ball (Erkan Özgen), hands throwing dices (Didem Pekün) or hands styling hair (Zeyno Pekünlü). In addition to that, it is explained that images related to memento mori are generally refer to the mortality of human body which gives rise to the feelings of incapacity or helplessness in the face of time. Therefore, representing time via the technique of repetition in Turkish video art often leads us to the images of human body within the concept of memento mori. This first aesthetic gesture is followed by the use of mixage. In the three video art works we analyzed, which are the works of Kutluğ Ataman, Halil Altındere and Seza Paker, the mixage is the technique chosen to combine heterogeneous images. Putting various images together connects separate stories within the same time period. The third and the last technique, namely the dilation/contraction of durations is what we find in the video art works of Ergin Çavuşoğlu, Didem Pekün and Yasemin Özcan. It is argued that this technique represents time as speed. Hence, the video artist is in control of the passage of time, s/he can slow it down to the point of freezing the image or accelerate it so that a duration of thirty minutes is spent in three seconds. Thus, this control over time also ensures a control over death. It is also interesting to see that it is again the image of human body that is dealt with. With these significant elements of analysis, it is argued that video art has its own time construction model where video artists of Turkey often makes use of the techniques of mixage, repetition and contraction/dilation of durations. This model also participates in the new revisions of the collective memory by forming an alternative archive to the dominant political and social discourses. Hence, this is the answer to the general question of our research. It should be noted here here that our research confirmed and completed the main position of Gilles Deleuze and Bernard Stiegler; two main thinkers we relied on to construct our argument about time and memory. It is possible to retain a fairly representative sample of representation of time, technique and memory while following the theoretical perspectives of these thinkers. It is argued that Deleuze's image-time concept is the key to video art images. All the aesthetic gestures/techniques that are presented (repetition, mixage, dilation/contraction of durations) refer to the concept of image-time. These gestures emphasize the image-time aspect of video images in the following sense: both the movement and its content lose their importance. The perception of spectator related directly to the thought instead of focusing on the action itself. On the other hand, the narration is set aside and the time is exposed as it is. Thus, the image is always in a state of becoming in time. The time is presented/communicated in a more mental way where becoming is made more explicit. Following these arguments, it is now possible to claim the the video art images is essentially constructed as a temporal medium. It reflects the secondary retention qualities as strong as the cinema does (Stiegler offers cinema as the strongest example to his argument). Secondary retention is defined as an intrinsic quality of temporal objects whose function is to record our memories. It is explained that for Stiegler, all man made / constructed objects are the surfaces for tertiary retentions. Hence, it follows that video art, as a tertiary retention as powerful as cinema (or perhaps more powerful) is the perfect medium for merging images belonging to different individual memories and for bringing different temporalities together in order to communicate a new perspective to form the collective memory. In fact, this is what is explained/shown with the contribution of mixage to the collective memory.

Benzer Tezler

Tez No
87717
Les Images des femmes dans les oeuvres de Saint Exupery
Antoine de Saint Exupery'nin eserlerinde kadın imgeleri
TÜLAY TÜTÜNCÜ
Yüksek Lisans
Fransızca
1999
Fransız Dili ve Edebiyatı Ondokuz Mayıs Üniversitesi
Yabancı Diller Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MEHMET ATALAR
Tez No
31043
Les Images Turques dans les oeuvres de Pierre Loti
Başlık çevirisi yok
MEHMET KURT
Yüksek Lisans
Fransızca
1994
Fransız Dili ve Edebiyatı Cumhuriyet Üniversitesi
Fransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DR. DURAN NEMUTLU
Tez No
17001
Les Images aquatiques dans la poesie de Valery
Başlık çevirisi yok
M. NEDİM KULA
Doktora
İngilizce
1991
Fransız Dili ve Edebiyatı Hacettepe Üniversitesi
PROF. DR. TUĞRUL İNAL
Tez No
794864
Étude sémio-linguistique sur les titres et les images des couvertures de roman de la littérature Française(Théories, méthodes et analyses)
Fransız edebiyatı roman kapaklarındaki başlık ve imgenin göstergebilim ve dilbilim açısından incelenmesi (Kuram, yöntem ve araştırma)
NEZİHE KARA
Doktora
Fransızca
2022
Dilbilim Pamukkale Üniversitesi
Fransız Dili ve Edebiyatı Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERTAN KUŞÇU
PROF. DR. SELİM YILMAZ
Tez No
666572
Les impressions de voyages en Turquie de Claude Farrère
Claude Farrère'in Türkiye'deki seyahat izlenimleri / Claude Farrère's impressions of his journey to Turkey
KIYMET AVCI
Yüksek Lisans
Fransızca
2021
Fransız Dili ve Edebiyatı Selçuk Üniversitesi
Fransız Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. GALİP BALDIRAN

Geri Dön