Geri Dön

The role of context on processing of Turkish subject and object relative clauses

Türkçe özne ve nesne ortaçlarının işlenmesinde bağlamın etkisi

  1. Tez No: 509714
  2. Yazar: BURCU KARADUMAN
  3. Danışmanlar: DOÇ. DR. EMİNE YARAR
  4. Tez Türü: Yüksek Lisans
  5. Konular: Dilbilim, Türk Dili ve Edebiyatı, Linguistics, Turkish Language and Literature
  6. Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
  7. Yıl: 2018
  8. Dil: İngilizce
  9. Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
  10. Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
  11. Ana Bilim Dalı: Dilbilim Ana Bilim Dalı
  12. Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
  13. Sayfa Sayısı: 162

Özet

Yapısal olarak karmaşık tümcelerin işlenmesinin nasıl gerçekleştiğinin anlaşılması psikodilbilim alanının temel hedeflerinden biridir. Bu alanda sıklıkla araştırılan konulardan biri karmaşık yapılarından olan özne ve nesne ortaçlarının işlenmesidir. (Traxler, Morris ve Seely, 2002; Chien-Jer ve Bever, 2006). Sözkonusu çalışmalarda çoğunlukla ortaçlar bağlam içinde incelenmektedir ve araştırmalarda ulaşılan genel sonuca göre pek çok dilde özne ortaçları nesne ortaçlarından daha kolay işlenmektedir (i.e., Chinese: Lin and Bever, 2006; Dutch: Frazier, 1987; German: Holmes and O'Regan, 1981; Hebrew: Arnon, 2005). Öte yandan son zamanlarda, Crain ve Steedmann tarafınden geliştirilen Göndergesel Kuram (1985) temel alınarak bazı çalışmalarda ortaç içeren tümceler bağlamda verilmekte ve tümcelerin bağlamdan uzakta verildiği çalışmalarda ulaşılan sonuçlardan farklı sonuçlara varılmaktadır (Yang, Mo ve Louwerse, 2012). Bu çalışmanın amacı, Türkçe özne ve nesne ortaçları içeren tümceleri hem bağlam olmaksızın hem de bağlamında deneklere sunarak ortaçların işlenmesinde bağlamın bir farklılığa neden olup olmadığını sınamak ve özne ve nesne ortaçlarına ilişkin olarak elde edilen sonuçların incelenmesidir. Çalışmaya ana dili Türkçe olan ve herhangi bir görme bozukluğu bulunmayan 53 denek katılmıştır. Katılımcılar elverişli örnekleme tekniği ile seçilmiştir. Çalışmanın verileri Tobii teknolojili bir göz izlemcisi kullanılarak toplanmıştır. Katılımcılara 16 adet bağlam içinde ve 16 adet de bağlam dışında olmak üzere toplam 32 adet deney tümcesi sunulmuştur. Ayrıca, ortaç içermeyen toplam 32 adet doldurma tümcesi de deneyde kullanılmıştır. Katılımcılardan deneyde bağlam olmaksızın ve bağlam içinde verilen tümceleri okumaları istenmiştir. Katılımcıların göz hareketleri, gözlerini tümceye ve tümcelere ne kadar odakladıkları ve tümceyi ve tümceleri daha iyi anlamak için birden fazla okuma yapıp yapmadıkları göz izlemcisi tarafından kaydedilmiştir. Katılımcılara ayrıca her bir tümcenin ve tümcelerin ardından kavrama soruları sorulmuştur. Çalışmada elde veriler Friedman Testi uygulanarak çözümlenmiştir. Ulaşılan bulgular bağlamdan uzak verilen tümcelerde her iki ortaç türünün de bağlam içinde verilen ortaç türlerine oranla daha kolay işlendiğini göstermektedir. Bu durum bağlamın deneklerin bilişsel iş yükünü artırdığını göstermektedir. Bulgular aynı zamanda bağlamın özne ortaçlarıyla nesne ortaçlarının bağlamdan uzak koşulda ortaya koydukları işleme farkını ortadan kaldırdığına da işaret etmektedir. Diğer bir deyişle, nesne ortaçlarının özne ortaçlarından daha güç işlenmesi tümceler bağlam içinde verildiğinde ortadan kalkmaktadır. Her iki tür de bağlam içinde verildiğinde kavrama soruları benzer oranlarda yanlış cevaplanmaktadır. Ancak bu durum nesne ortaçlarının kavranmasında kolaylık olarak değil, özne ortaçlarının kavranmasında zorluk şeklinde gerçekleşmektedir. Bu sonuçlara dayalı olarak Türkçede ortaç türlerinin işlenmesinde bağlama ilişkin bilgilerin etkisi olmadığı ileri sürülebilir.

Özet (Çeviri)

Sentence processing is one of the major topics that is studied in psycholinguistics. Relative clauses due to their complex structures have offered a rich test bed to researchers studying in the psycholinguistics (Traxler, Morris and Seely, 2002; Chien-Jer and Bever, 2006). The findings obtained from psycholinguistic studies indicate that the processing of SRCs is much easier than the processing of the object relative clauses in some languages (i.e., Chinese: Lin and Bever, 2006; Dutch: Frazier, 1987; German: Holmes and O'Regan, 1981; Hebrew: Arnon, 2005). In other words, there is an asymmetry between the relative clause types in terms of processing. However, it is thought that when relative clauses are given in context, the relevant asymmetry may be eliminated (Yang, Mo ve Louwerse, 2012). This idea is based on Carl and Steedman's Referential Support Theory (1985). This study is an attempt to illustrate whether discourse has an effect on the processing of Turkish relative clauses, and whether the processing asymmetry between Turkish subject and object relative clauses disappears when the context is added. In order to test the effects of the context, the study employed an eye-tracking method. Participants were chosen with convenience sampling. During the eye-tracking experiment, sixty-four (64) sentences were presented to the fifty-three (53) native Turkish speakers who are undergraduate. Of these sentences sixteen (16) were isolated sentences while the remaining sixteen (16) were given in context. Meanwhile, thirty-two (32) filler sentences including 16 isolated sentences and 16 sentences in context were added to the materials. During the experiment the participants read all the sentences, and where and how long they fixate were recorded. In addition, following each item, a comprehension question was asked to the participants. The resulting accuracy of the questions was thought to display the discourse effect on the processing of Turkish subject and object relative clauses. The data obtained were analysed by using Friedman Test. The findings of the study indicate that discourse had an effect on the processing of Turkish subject and object relative clauses in a negative way. To clarify, the results of the total fixation time, the regressive eye movements and the comprehension questions showed that the asymmetry between the isolated relative clauses had been eradicated because SRCs became more difficult to process within context. Thus, based on these findings, it can be stated that on the processing of Turkish relative clauses the presence of discourse does not have an effective role.

Benzer Tezler

  1. Gümrük Birliği sürecinin Türk sermaye piyasasına etkileri

    The Effects of Customer Union course on Turkish capital market

    ÖNDER HALİSDEMİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    1997

    EkonomiMarmara Üniversitesi

    Sermaye Piyasası ve Borsa Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. İLHAN ULUDAĞ

  2. Ziraat bankası'nın taşradaki yüzü: şube yapıları ve bağlamları

    The face of ziraat bankasi in the periphery: branch buildings and their context

    AYŞE MERVE ÇİLİNGİR

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2020

    Mimarlıkİstanbul Teknik Üniversitesi

    Mimarlık Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. ZEYNEP KUBAN TOKGÖZ

  3. Kişisel verilerin sözleşmeye konu olması

    Başlık çevirisi yok

    MUHAMMET EMİRHAN HAVAN

    Yüksek Lisans

    Türkçe

    Türkçe

    2023

    HukukGalatasaray Üniversitesi

    Özel Hukuk Ana Bilim Dalı

    PROF. DR. HÜSEYİN MURAT DEVELİOĞLU

  4. An analysis of Turkish audiovisual translation (Subtitling) in a pun-friendly context: A relevance theoretical approach towards the American TV show modern family

    Sözcük oyunları bağlamında Türkçe görsel-işitsel çeviri (Altyazı çevirisi) incelemesi: Bağıntı kuramı çerçevesinde Amerikan dizisi modern family örneği

    GÜLŞEN KOCAEVLİ

    Yüksek Lisans

    İngilizce

    İngilizce

    2019

    Mütercim-TercümanlıkGazi Üniversitesi

    Mütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı

    DOÇ. DR. GÜVEN MENGÜ

  5. Sanatta değişen mekan algısıyla beraber nesnenin yeni rolü

    The new role of the object with the evolved space perception in art

    ENGİN SARI

    Sanatta Yeterlik

    Türkçe

    Türkçe

    2016

    Güzel SanatlarHacettepe Üniversitesi

    Heykel Ana Sanat Dalı

    PROF. MÜMTAZ DEMİRKALP