Türk milli eğitim sisteminde bilgi okuryazarlığı gereksinimlerinin karşılanması
Meeting information literacy needs in Turkish national education system
- Tez No: 510509
- Danışmanlar: PROF. DR. HATİCE İNCİ ÖNAL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Bilgi ve Belge Yönetimi, Information and Records Management
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Bilgi ve Belge Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 282
Özet
21. yüzyıl temel becerileri arasında yer alan bilgi okuryazarlığı ülkelerin eğitim hedefleri arasında yerini almıştır. Bilgi okuryazarlığını, gereksinimler doğrultusunda bilgiyi elde etmede kullanılan yol, yöntem ve bu süreçte gerekli tüm araç ve teknolojileri kullanma becerisi olarak tanımlayabiliriz. Eğitim sistemi içerisinde öğrencilere kazandırılmak istenen bilgi okuryazarlığı becerileri öğrencilerin sadece eğitimleri boyunca değil, günlük yaşamlarında da iyi birer bilgi kullanıcısı olarak hayat boyu başarılı olmalarını amaçlamaktadır. Bilgi okuryazarlığı becerilerinin öğrencilere aktarılması ve deneyimler kazandırılması öğretim programlarıyla mümkündür. Türkiye'de bugüne değin yapılan çalışmalarda daha çok öğrencilerin ve öğretmenlerin bilgi okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesi, değişen teknolojik gelişmeler ve okul kütüphaneleri üzerinde durulurken, öğretim programlarının bilgi okuryazarlığıyla bağlantısını ayrıntılarıyla gösteren çalışma bulunmamaktadır. Araştırmanın temel amacı, Türk Milli Eğitim Sistemini etkileyen unsurlar çerçevesinde öğretim programlarıyla öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerini kazandırma yolunda yapılanları ortaya çıkarmak ve çözüm önerileri sunmaktır. Temel hipotezimiz, ortaöğretim öğrencilerine bilgi okuryazarlığı becerilerinin yeterince kazandırılamamasının nedenlerini Milli Eğitim politikalarının, öğretim programlarının, öğretmenlerin öğrencilere yönelik sınıf içi uygulamalarının ve okul kütüphanelerinin yetersizliğine bağlamaktadır. Araştırma kapsamında ilk olarak Türk Milli Eğitim Sistemine yön veren Milli Eğitim Şuraları, Milli Eğitim Bakanlığı Stratejik Planları, Milli Eğitim Bakanlığı Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi ve Eylem Planı ve Onuncu Kalkınma Planı incelenerek Milli Eğitim politikalarında bilgi okuryazarlığı becerilerinin geliştirilmesine yönelik unsurların varlığı incelenerek tespit edilmeye çalışılmıştır. İkinci olarak, 9. Sınıf ortak derslere ait 13 öğretim programı bilgi okuryazarlığı unsurları açısından değerlendirilmiştir. Son olarak, Ankara'da bulunan toplam 11 fen lisesinde 9. sınıfa devam etmekte olan 389 öğrenci ve bu dersleri veren 197 öğretmene 2-22 Mayıs 2017 tarihleri arasında anketler uygulanmıştır. Çalışmada betimleme yöntemine uygun olarak nicel ve nitel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmış olup, veri toplama aşamasında içerik analizi ve anket uygulamaları yapılmıştır. Sonuç olarak, Türk Milli Eğitim Sistemini etkileyen belgelerin içeriğinde öğrencilere bir bütün olarak bilgi okuryazarlığı becerilerini kazandırmaya yönelik düzenlemelere yer verilmediği saptanmıştır. Öğretim programlarında en çok yer verilen bilgi okuryazarlığı unsurları“bilgi probleminin tanımlanması”ve“bilgiyi seçme ve değerlendirme”olurken, en az“bilgiyi kaydetme”ve“bilgi merkezlerini kullanmaya yönlendirme”olarak tespit edilmiştir. Öğretmenlere yönelik anket sonuçlarında, öğretmenler derslerine ait öğretim programında «öğrenmeye ve bilgilenmeye yönlendirme» konusunu yeterli bulurken, «bilimsel bilgi üretme becerisi kazandırma» konusunu yetersiz bulmuşlardır. Öğretmenler öğrenci araştırmalarında en çok «içeriğin doğruluğuna» dikkat ederken, en az «kullanılan kaynak sayısına» dikkat etmektedir. Öğretmenler en çok kendilerini «veri tabanı kullanımı» konusunda yeterli hissederken, en az «atıf yapma ve kaynakça yazma» konularında yeterli bulmuşlardır. Öğretmenler öğretim sürecinde büyük oranda kütüphane desteğine gereksinim duymaktadırlar. Ayrıca, öğrencilerin araştırma becerilerini genellikle «iyi» olarak nitelendirseler de «orta» ve «zayıf» bulanların oranları birbirine çok yakındır. Öğrenci anketlerinin sonuçlarına göre, derslerin işlenişinde en çok «basılı kaynaklar» kullanılmakta, en az“ödev araştırmalarının nasıl yapılacağı”anlatılmaktadır. Öğrenciler ödev araştırma konularını seçerken en çok konunun“merak ve ilgi uyandırmasına”, en az“bilgi ve beceriyi artırmasına”dikkat etmektedirler. Öğrenciler ödev ve araştırmalarını yaparken bilgi kaynağı olarak en çok“kitap ve ders kitaplarını”kullanmaktadır. Öğrencilerin en çok kullandığı bilgi kanalı“internet”olurken, en az kullanılan bilgi kanalı“kütüphane”olmuştur. Öğrenciler kendilerini en çok“internette arama motorlarını kullanma ve elektronik bilgi kaynaklarını kullanma”konularında yeterli görürken, en yetersiz gördükleri alanların başında“kütüphane kullanma”olduğu ortaya çıkarılmıştır. Öğrenciler araştırma yaparken buldukları bilginin en çok «doğruluğuna» dikkat etmektedirler. Araştırmamızda elde edilen tüm sonuçlar doğrultusunda hipotezimiz kanıtlanmıştır. Sorunların çözümüne ilişkin mevcut durumu gösteren ve geleceğe yönelik planlamaları kapsayan model önerisi ve çeşitli öneriler geliştirilmiştir. Geleceğin nesillerini yetiştirmede önem kazanan bilgi okuryazarlığı ve öğretim programları ilişkilerini çok yönlü inceleyen araştırmalara gereksinim duyulmaktadır.
Özet (Çeviri)
Information literacy, one of the basic skills of the 21st century, is among the educational objectives of the countries. Information literacy can be defined as a way, method, and ability to use all the necessary tools and technologies in this path in order to retrieve information in accordance with the requirements. Information literacy skills intended to be transferred to the students within the education system aim to enable the students to be successful as information users throughout life not only during their education but also in their everyday life. Teaching information literacy skills and promoting students to gain experience will be possible with the curricula. While recent studies in Turkey have highlighted the improvement of the information skills of students and teachers more, changing technological developments and school libraries, there are no studies handling the relation of the curricula with the concept of information literacy. The main aim of this research is to put forward the activities performed with the purpose of encouraging the students to gain information literacy skills through curricula and propose solutions within the frame of the elements influencing Turkish National Educational System. Our basic hypothesis is that the reasons for the inadequacy of information literacy skills of secondary students are related to the insufficient of national education policies, curricula, classroom implementations of teachers for students and school libraries. Within the scope of the research, firstly the National Educational Councils, Strategic Plans of Ministry of National Education, Lifelong Learning Strategy Documents and Action Plans of Ministry of National Education and Tenth Development Plan were examined. Elements related to the development of information literacy skills were analyzed and tried to be identified within the National Educational Policies. Secondly, 13 curricula of 9th grade common courses were analyzed in terms of information literacy elements. Lastly, in Ankara, in 11 science high schools in total, 389 students attending the 9th grade and 197 teachers tutoring these courses were interviewed between 2 - 22nd May 2017. In the study, quantitative and qualitative research methods were used together in accordance with the descriptive method, content analysis and surveys were made in data collection phase. In conclusion, it has been found out that documents which have an impact on Turkish National Educational System do not include the necessary regulations to provide students with information literacy skills as a whole. Information literacy elements most frequently incorporated in the curricula have been determined to be“identification of information problem”, selection and evaluation of knowledge“; while, less involved elements have been identified to be ”recording information“ and ”encouraging the use of information centers“. In the results of the surveys applied to the teachers have remarked that element of ”learning and gaining knowledge“ in the curriculum is sufficient; on the other hand, they stated that ”enabling the competency to produce scientific knowledge“ is insufficient. While paying attention to the ”accuracy of the content“ in student researches mostly, teachers pay less attention to the ”number of the used sources“. Teachers state that they feel more self- confident in ”use of data base“; whereas, they feel less self-confident in ”making a citation and writing a bibliography“. In the teaching process, teachers need library support to large extent. Moreover; even though students have generally graded their research skills as ”good“, the rates of those who graded as ”average“ and low”are close. Results of the student surveys have indicated that“printed resources”are mostly used in the courses.“How to make a homework research”is the least handled topic. While choosing research topics for their homework, students are paying most attention to“stimulate curiosity and interest”, at least to“increase knowledge and skill”. When students do their homework and make a research, they use“books and textbooks”mostly as a source of information. While“Internet”has been identified to be the mostly used information channel used by the students, the least used information channel has been found out to be the“library”. Students have also asserted that they feel more self-confident in“using search engines in the Internet and using electronic information resources”; whereas, they feel less self-confident in“library use”. Students are meticulous mostly about the“accuracy of the information”while making a research. Our hypothesis has been proven in accordance with the results of the research. A model proposal and recommendations involving the current situation and future plans to resolve the problems were developed within the scope of the study. There is a need for sophisticated researches examining the relationships between information literacy and teaching programs that are of great significance in raising the future generations.
Benzer Tezler
- Uluslararası yetişkin becerilerinin (PIAAC 2015) Türk milli eğitim sistemi açısından değerlendirilmesi
Evaluation of the programme for the international assessment of adult competencies (PIAAC 2015) in terms of Turkish national education system
RAMAZAN ATASOY
Doktora
Türkçe
2018
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NEZAHAT GÜÇLÜ
- İlköğretim ve ortaöğretim fen alanları ders kitaplarının dijital okuryazarlık açısından incelenmesi
Examining primary and secondary school science textbooks in terms of digital literacy
ALİYE TUBA GÜLSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÇAKIR
- Vatandaşlık yeterlikleri bağlamında ortaokul ekonomi okuryazarlığı standartlarının belirlenmesi ve öğretim programlarındaki yerinin incelenmesi
Determination of the middle school economic literacy standards in the context of citizenship competencies and investigation of the place of these standards in curricula
GÜLTEN YILDIRIM
- Türk milli eğitim sisteminde adli ve idari soruşturma tekniklerinin işleyişi
Başlık çevirisi yok
HÜSEYİN ARIK
Yüksek Lisans
Türkçe
1990
Eğitim ve ÖğretimGazi ÜniversitesiEğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Eko. Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. ÜLKER AKKUTAY
- İlköğretim 7. sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi
Analysis of the primary school 7th grade students? levels of reading compherension in terms of various variables
ERKAN KÖSEOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Eğitim ve ÖğretimFırat ÜniversitesiTürkçe Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. HAYRETTİN AYAZ