İlköğretim ve ortaöğretim fen alanları ders kitaplarının dijital okuryazarlık açısından incelenmesi
Examining primary and secondary school science textbooks in terms of digital literacy
- Tez No: 823434
- Danışmanlar: PROF. DR. MUSTAFA ÇAKIR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Eğitim ve Öğretim, Education and Training
- Anahtar Kelimeler: Dijital Okuryazarlık, Fen Ders Kitapları, Ders Kitap Değerlendirme Formu, Digital Literacy, science textbooks, textbook evaluation form
- Yıl: 2023
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Eğitim Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Matematik ve Fen Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Biyoloji Öğretmenliği Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 150
Özet
21. yüzyılda bilgi edinim ve kullanım süreciyle ilgili değişiklikler, farklılaşan öğrenci özellikleri, erişim, bağlantı kurma ve paylaşım ile ilgili yenilikler, öğrenmeyle ilgili değişen anlayışlar eğitim alanında geleneksel yöntemleri yeniden düşünmeye neden olmuştur. Dijital çağın getirdiği bütün karmaşıklarla başa çıkabilmeleri için, bireyleri dijital okuryazar olarak yetiştirmenin gerekliliği anlaşılmış ve bu kapsamdaki hedefler uluslararası ve ulusal eğitim belgelerine dahil edilmiştir. 21. yüzyıl gerekliliklerini dikkate alarak eğitim programında geliştirme ve güncellemeye giden Türk eğitim sistemi de 2018 öğretim programıyla öğrencilerin dijital yeterliklerini geliştirmeyi hedeflemiştir. Bu çalışma, Millî Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) dijital okuryazarlıkla ilgili hedeflerinin fen alanları ders kitaplarına yansımasını incelemektedir. Araştırmanın amacı, MEB'e bağlı okullarda kullanılan ilköğretim ve ortaöğretim fen alanları ders kitaplarını dijital okuryazarlık açısından incelemektir. Bu amaç için UNESCO Dijital Okuryazarlık Yeterlik Çerçevesi temel alınarak içerik değerlendirme formu geliştirilmiştir. Çalışmada doküman incelemesiyle ilköğretim 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıf fen bilimleri kitapları ile biyoloji, fizik, kimya 9, 10, 11 ve 12. sınıf ders kitapları incelenmiştir. Araştırma verileri karşılaştırmalı betimsel analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; Sınıf seviyelerinin artmasıyla dijital okuryazarlık yetkinlik alan sayısı da artmış, kitaplardaki dijital okuryazarlık kapsamı genişlemiştir.“Cihazlar ve yazılım işlemleri”yetkinlik alanı ile“bilgi ve veri okuryazarlığı”alanına ait referanslar tüm sınıf seviyelerindeki ders kitaplarında yer almaktadır.“Bilgi ve veri okuryazarlığı”yetkinlik alanı, fen bilimleri kitaplarında %54, ortaöğretim fen alanları kitaplarında %56,7 ile her iki grupta da en yüksek oranda kodlama yapılan alandır. İlköğretim kitaplarında“dijital içerik oluşturma”alanına ait referanslar (%3), ortaöğretim kitaplarında bu alanla ilgili referanslara (%1,6) nispeten yüksektir. İncelenen tüm kitaplarda“güvenlik”(%0,8) ve“problem çözme”(%0,8) yeterliklerine yer verilme düzeyi oldukça düşüktür. Ders kitaplarında“kariyerle ilgili yeterlikler”kapsamında kodlama yapılmamıştır. Fen alanları ders kitaplarında, öğrencilerin -bilişsel ve duyuşsal gelişim düzeyleri dikkate alınarak- dijital okuryazar bireyler olarak yetişmelerine yönelik referanslara daha fazla yer verilmelidir. Dijital okuryazar bireyler yetiştirme süreci sadece ders kitaplarıyla değil, eğitim sisteminin tüm bileşenleriyle desteklenmelidir.
Özet (Çeviri)
Changes in the process of acquiring and using knowledge in the 21st century, innovations in accessing, connecting, sharing knowledge, differentiating student characteristics, and changing understandings of learning have led to rethinking traditional methods in the field of education. In order to cope with all the complexities brought by the digital age, the necessity of improving students' digital literacy has been understood and the objectives within this scope have been included in international and national education documents. Considering the requirements of the 21st century, the Turkish education system, which reformed the curriculums according to contemporary principles in 2018, also aimed to improve the digital competencies of the students. This study examines the reflection of the Ministry of National Education's (MoNE) digital literacy goals in science textbooks. The aim of the research is to examine the primary and secondary school science textbooks used in schools affiliated with the Ministry of National Education in terms of digital literacy. For this purpose, a content evaluation form was developed based on the UNESCO Digital Literacy Competence Framework. In the study, primary school 3rd, 4th, 5th, 6th, 7th, and 8th-grade science books and 9th, 10th, 11th, and 12th-grade textbooks of biology, physics, and chemistry were examined by document analysis. The research data were analyzed with the comparative descriptive analysis method. According to the research results; with the increase in class levels, the number of digital literacy competence areas has also increased, and the scope of digital literacy in the books has expanded. References to the competence area“Devices and software operations”and the area of“information and data literacy”are included in textbooks at all grade levels. The“information and data literacy”competence area is the area with the highest coding rate in both groups, with 54% in science books and 56.7% in secondary school science books. References to the field of“digital content creation”in primary school textbooks (3%) are relatively high compared to references in this field in secondary school textbooks (1.6%). The level of including“safety”(0.8%) and“problem-solving”(0.8%) competencies is quite low in all the books examined. There is no coding in the textbooks within the scope of“career-related competences”. In science course books, more references should be given to students to grow up as digitally literate individuals, considering their cognitive and affective development levels. The process of cultivating digitally literate individuals should be supported not only with textbooks but also with all components of the education system.
Benzer Tezler
- Cumhuriyetten günümüze matematik eğitiminde kullanılan terimlerdeki değişimin incelenmesi
Examination of the change in the terms used in mathematics education from the Republic to the present
NEFİSE OLTULU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan ÜniversitesiMatematik ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ AHMET CİHANGİR
DR. ÖĞR. ÜYESİ ŞABAN CAN ŞENAY
- Türk eğitim sisteminde biyolojik çeşitlilik
Biodiversity in Türkisch education
CENGİZ ÖZDEMİR
Yüksek Lisans
Türkçe
2010
BiyolojiHacettepe ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALUK SORAN
- İlköğretimin 6,7,8 sınıflarında okutulan fen bilgisi ders kitaplarının kimya konularının değerlendirilmesi
Evaluation of chemistry topics in the textbooks of 6,7,8, grades of basic education
HÜSEYİN MERDEŞE
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Eğitim ve ÖğretimHacettepe ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YILMAZ AYHAN
- İlköğretim fen bilgisi 4-7. sınıf ders programlarında biyolojik zenginliklerden hayvanlar ile ilgili kavramlar ve öğrenci bilgileri
Concepts and students knowledges about animals of biological richness for schedule of primary schools science 4-7 classes
LÜTFULLAH BALCI
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Eğitim ve ÖğretimMarmara ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEMA S. ERGEZEN
- MEB 2004 eğitim programı çerçevesinde ilköğretim I. kademede okutulan matematik kitaplarında yapılan değişikliklerin matematiğe karşı olumlu tutum geliştirmeye katkısı üzerine
It is about devoloping attidue towards maths of the implemented changes which has been done in the first level books in elementery education in the frame of 2004 education curriculum of the Ministry of Education
İSMAHAN KABAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
Eğitim ve ÖğretimSelçuk ÜniversitesiOrtaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EŞREF HATIR