II. Mahmud'un Beyaz üzerine Hatt-ı Hümayunları
Mahmud II's Beyaz üzerine Hatt-ı Hümayuns
- Tez No: 51530
- Danışmanlar: PROF. DR. YÜCEL ÖZKAYA
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 125
Özet
Osmanlı devlet yazışmalarında üç türlü Hatt-ı Hamâyun kullanılmaktaydı.Telhis(padişaha özet halinde sunulan yazılar ), takrir (inerke vb taşradan padişahın onaylaması için gönderilen yazılar) vb. belgeler üzerindeki Hatt-ı Hümâyunlar. P-Hatt- ı Hümayunla Müveşşeh Ferman ( taşraya giden ferman ve baratların önemli olanlarında, belgenin muhatabını teşvik için ferman ya da berattaki yazılar) 3- Beyaz üzerine Hatt- ı Hümâyûn ise, padişahın çoğunlukla devlet görevlilerinin verdiği bilgilere cevap niteliği taşıyan ancak bu bilgilerin yanı sıra herhangi bir konuda şahsi fikirlerini de içeren veya bizzat gördüğü ve duyduğu olaylarla da şekillenen ve genellikle padişah tarafından kaleme alman yazılara denir. Araştırmaların hatt- ı hümâyunların yaygın olarak kullanılmaya başladığı tarih olarak 16. yüzyılı gösterirler.Hatt -ı hümayunların yaygınlaşmasını 5 devletin içinde bulunduğu mali sıkıntı lar, uzun süren savaşlar ve klasik sistemdeki çözülmelere baCJÎı olarak, padişahın merkezileşmeyi sağlamak için başvurduğu bir araç olarak görülebileceği gibi, temelde Divan ı humayunun etkinliğini kaybederek B3b-ı alîye taşınmasında aramak gerekir. Tüm bunların dışında Hatt-ı hümayun uygulaması, bürokraside uygulanan yeni bir yazışma yöntemini de ifade etmektedir. Padişahların telhis ve takrir türündeki belgeler üzerindeki görüşleri yine fermanlar yoluyla taşraya ulaştırılmakta ise de, söylemek istediğimiz şey kararların ferman 1 aşma sürecindeki genel uygulamaya artık padişahların belgeler üzerindeki oldukça uzun sayılabilecek görüşleri doğrultusunda yön verilmeye başlanmasıdır. I.Mahumut ( 1730-1745) döneminde çok yaygın olarak kullanılan hatt-ı hümâyunlar daha sonraki padişahlar tarafından da kul lanılmış, irade uygulamasına geçildiği tarih olan 1832 yılına kadar bu yoğunluklarını kaybetmişlerdir. önceleri Divan kalemince düzenlenen Hatt-ı hümâyunlar AmedT kaleminin kurulmasından sonra bu kalem tarafından düzenlenmiştir. Hatt-ı hümâyunlar tıpkı ferman ve beratlar gibi hak, yetki, görev ve imtiyaz sağlayan belgelerden olması nedeniyle çok iyi korunmuşlardır. Dil ve ve kaligrafi açısından kullanılmaya başladığı tarihten yoğunluklarını kaybettikleri tarihe kadar önemli bir değişiklik geçirmemişlerdir. Tarihçiler için olumlu bu özelliklerinin yanında Hatt-ı hümâyunların üzerinde tarih bulunmaması ciddi sıkıntılara sebep olmaktadır -Ancak bu belgeler, padişahın fikirlerini kendi kaleminden öğrenme imkanı verdiği için araştırmacıların vazgeçilmez bilgi kaynaklarındandır.
Özet (Çeviri)
Three kinds of Imperial rescripts were used in the correspondances of the Ottoman State. 1- TelhTs: (which was submitted to the sultan in a summerized form) Takrîr (which was sent either from the provinces, or from the capital, to be given the approval of the sultan), and imperial rescripts on some documents. 2. Hatt-ı hümayunla müvesseh ferman: (the writing of the sultan on the important imperial decrees - ferman and berat-that were sent to the provinces, aimed at encouraging or inciting the addressed person). 3- Beyaz üzerine hatt-ı hümayun : This document, most ly written by the sultan himself, consisted of the answers to the issues put forward by higher bureaucrats and statesmen, together with the personal opinions of the sultan on any issue that he considered worthy of mentioning, depending on his uwn observations. Generally, researchers have pointed at the 16th Century as the beginning date for the prevalent using of imperial rescripts-The widespread usage of imperial rescripts can be percieved to be a result of finantial difficulties of the state, long- lasting wars, or as an effort of the sultan to re-establish the centralized order as opposed to the decentralization in the classical system. However, the basic reason should be sought behind the movement away from the no longer efficient Divân-ı Hümayun towards Bab~ı 31 i. Moreover, the using of imperial rescripts was also a new method of correspondance employed by the bureaucracy. The opinions of the sultan were carried to the provinces via imperial decrees on the types of documents such as telhis and takrîr. However, what we are aiming to put forward were, is that in this era, the general process of issuing fermans came to be manipulated by the considerably lengthy opinions of the sultans written on documents. Beyaz üzerine hatt-ı hümayun is the type of document on which the above- mentioned opinions are most frequently seen. The imperial rescripts were widely used during the reign of Mahmut I. (1730-1745) and did not loose their popularity during the reign of succeeding sultans, until 183E when the irade procedure began to be applied. The imperial rescripts that were formerly prepared by the court secretary, began to be realized by the amedx kalemi. From linguistic and cal 1 igraph ical respects, imperial rescripts have not undergone serious changes beginning from the date they were started to be used, uptu the date they were replaced by irSdes.Al though there are many useful qualities of imperial rescripts, the fact that they do not have the date of issue creates serious problems for the historian. Dispite this difficulty, since these documents contain the personal opinions of sultans written by themselves, the hatt-ı hümSyGns make up an indispensible source for the researcher.
Benzer Tezler
- Türkiye'de demokrasiye geçiş süreci üzerine bir inceleme
A Study on democratization process in Turkey
OSMAN İÇER
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Sosyolojiİstanbul ÜniversitesiSosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ZEKERİYA BEYAZ
- Türk dünyasında inanç turizmi: Ahmed Yesevi Türbesi ve Türkistan örneği
Faith tourism in the Turkish world: The tomb of Ahmed Yesevi and the case of Türkistan
GULDANA BOLAT
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
TurizmEge ÜniversitesiTurizm Rehberliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERAP ÖZDÖL KUTLU
- التحركات العشائرية في جنوب ووسط العراق تجاه الدولة العثمانية في الفترة 1808-1872م
1808-1872 döneminde Güney ve Orta Irak'ta Osmanlı Devleti'ne karşı aşiret hareketleri / Tribal movements in Southern and Central Iraq towards the Ottoman Empire in the period 1808-1872
MOHAMMED SAAD KADHIM
Yüksek Lisans
Arapça
2023
TarihKarabük ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MOHAMAD ALI ALAHMAD
- Osmanlı jurnal teşkilatı ve 19. yy Aydın Sancağı Jurnal Defterleri
Ottoman jurnal organization and Jurnal Registers of the Sandjak of Aydin 19th century
HATİCE ŞENTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihAydın Adnan Menderes ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. TANJU DEMİR