Türkiye'de demokrasiye geçiş süreci üzerine bir inceleme
A Study on democratization process in Turkey
- Tez No: 92476
- Danışmanlar: PROF. DR. ZEKERİYA BEYAZ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sosyoloji, Sociology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1999
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sosyal Yapı - Sosyal Değişme Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 191
Özet
ÖZET VE SONUÇ Çalışma, araştırmanın konusunun ve problematiğinin ifade edildiği, amacının ve araştırmada kullanılan yöntem ve kaynakların açıklandığı bir girişle başlıyor. Burada araştırma konusunun neredeyse bir inanç alanı haline dönüştürüldüğü ifade edilip, tarafların iddiaları ve öne sürdükleri deliller dile getirildikten sonra, bu çalışmada konunun olabildiğince objektif olarak inceleneceği ifade ediliyor. Ayrıca araştırmada kullanılan metot ve kaynakların niteliği hakkında kısa bilgi verildikten sonra, araştırma planı hakkında bilgi verilerek hangi bölümde hangi konunun üzerinde durulacağı dile getiriliyor. Türk demokrasisinin tarihi temelleri olarak ifade edilen Osmanlı dönemi modernleşme ve yenileşme çabalarına ayrılan ikinci bölümde genel olarak bu dönemde yapılan yeniliklerin Türkiye'de çok partili hayata geçişle sonuçlanan sürecin başlangıcı ve temeli olduğu ifade edilmektedir. Demokrasinin kısa bir tanımının ve tarihsel sürecinin de dile getirildiği bu bölümde, ilk olarak Osmanlı Devleti'ni batılılaşmaya iten nedenler üzerinde durularak, bu nedenin büyük ölçüde savaş alanlarında batılı ülkeler karşısında alman yenilgilerin geçici olmadığının ve Avrupa ülkelerinin daha ileri bir düzeyde olduklarının anlaşılması olduğu belirtilmektedir. Bu bölümde, Lale Devri'yle Türk yöneticilerin ilk kez reform için yüzlerini batıya döndürdüklerinin, dar bir çevreyle sınırlı da kalsa Türk halkının Avrupa hayat tarzıyla tanıştığının altı çiziliyor, matbaanın bu dönemde ülkeye getirilmesinin yenileşme, demokratikleşme ve Modern Türkiye'nin oluşumu açısından ne denli önemeli önemli bir gelişme olduğu ifade ediliyor. 111. Selim ve II Mahmut reformlarının da üzerinde durularak bunların kendilerinden sonraki reformların hazırlayıcısı olduğu ve onların altyapısını oluşturduğu dile getiriliyor. Tanzimat dönemi modernleşme çabalarının da üzerinde durulmuş ve bu dönemin, yönetim ve hukuk alanında yapılan yeniliklerle, modern bir devletin temellerinin atıldığı bir dönem olduğu belirtilmiştir. Bu dönemde kurulan meclislerin meşrutiyet dönemi için bir hazırlık ve deneme niteliği taşıdığı, ilk Meclis-i Mebusan üyelerinin bu meclislerden yetiştiği ortaya konmuştur. 170Birinci bölümün son kısmı, Osmanlı dönemi demokrasi denemeleri olarak adlandırılan Meşrutiyet dönemine ayrıldı. Yeni Osmanlılar hareketinin doğuşu, düşünceleri, ilk örgütlü muhalefeti oluşturmaları ve Türk toplumunu muhalefet olgusuyla tanıştırmaları üzerinde duruldu. Basını amaçlarına ulaşmak üzere önemli bir araç olarak kullandıkları belirtildi. Yeni Osmanlıların meşruti bir yönetim hedefledikleri ancak bunu devletin kurtarılması için bir araç olarak gördükleri için istedikleri ifade edildi. Meşrutiyetin ve Kanun-u Esasi 'nin ilan edilişine de değinilerek, bunların - özellikle Kanun-u Esasi'nin- demokratik gelişmeye yaptıkları etkiler üzerinde duruldu. 1876 Anayasasıyla geleneksel hükümdarlık şeklinin biçimsel olarak da olsa ortadan kalktığı ve anayasal meşruti bir yönetimin kurulduğu belirtildi. Yapılan anayasanın bütün vatandaşlara klasik hak özgürlükler sağlamakla birlikte meşrutiyet yönetiminin sürdürülmesi açısından son derece yetersiz olduğu ifade edildi. Birinci bölümün bu son kısmında son olarak Jön Türkler ve II. Meşrutiyet üzerinde duruldu. Jön Türkler'in Yeni Osmanlıların fikirlerinden beslendikleri, II. Abdulhamit'in hürriyetleri birer birer yok etmeye başlaması üzerine örgütlenerek istibdata karşı mücadeleye başladıkları ve sonuçta meşrutiyeti ikinci kez ilan etmeye muvaffak oldukları ifade edildi. 1908 Anayasası üzerinde de durularak bu anayasanın halka bütün klasik hak ve özgürlükler sağlamış olmasının yanında meşruti bir yönetim için gerekli olan hukuki altyapıyı da oluşturduğu dile getirildi. Çalışmanın ikinci bölümünde milli mücadele ve tek parti dönemi incelendi. İşgale karşı gösterilen tepkiler ve bu amaçla kurulan yerel ve ulusal örgütlenmeler üzerinde durularak bunların demokratik nitelikler taşıyan çoğulcu örgütlenmeler olduğu belirtildi. BMM ve Ankara hükümetinin kurulmasına giden yolda birer işaret taşı olan Amasya Genelgesi ile Erzurum ve Sivas kongrelerinin demokratik nitelikleri ortaya kondu. I.BMM'nin oluşumu ve üyelerine sağladığı demokratik tartışma imkanı belirtildi. Hukuken ve sosyolojik olarak toplumu temsil etme yeteneğinin oldukça yüksek olduğu ifade edildi. Ayrıca 1921 171Anayasası üzerinde de durularak onun aslında isim vermeden cumhuriyet rejimini kurduğu belirtildi. Bu bölümde ayrıca tek parti yönetiminin kurulma süreci üzerinde duruldu. Bu dönemde yapılan çok partili hayat denemelerine değinildi. TCF ve SCF deneyimlerinin üzerinde ayrı ayrı durularak demokratik gelişme. açısından değerlendirildi. TCF kurucularının CHF'den ayrılarak bu partiyi kurduklan- SCF'nin kuruluşunun ise tamamen Atatürk'ün teşviki ile gerçekleştiği ve CHF'den bu partiye milletvekillerinin geçmesinin sağlandığı kaydedildi. Pragmatik bir ideoloji olarak değerlendirilen Kemalizm modernleştirici bir ideoloji olduğu ifade edilerek, taşıdığı çoğulcu niteliklere değinildi. Atatürk'ün görüşlerine de atıf yapılarak Kemalizm'in özündeki çoğulcu demokratik değerlere vurgu yapıldı. Tek parti yönetiminin otoriter bir yönetim olduğu ancak bu yönetimin kendisini sürekli olarak görmediği ve demokratik bir rejimin yaşayabilmesi için gereken şartlan oluşturmakla görevli saydığı belirtildi. Otoriter dönemde yapılan sosyal ve kültürel devrimlerin bu amaca yönelik olarak yapıldığı kaydedildi. Tek parti yönetiminin en otoriter döneminde bile bünyesinde taşıdığı çoğulcu nitelikleri tamamen yitirmediği kaydedildi. Müstakil Grup'un bu amaçla kurulduğu ifade edildi. Çalışmamızın üçüncü ve son bölümü II. Dünya Savaşı sonrası çok partili hayatın kuruluş sürecine ayrıldı. Muhalefetin doğuşunu etkileyen sosyo-ekonomik faktörler üzerinde duruldu. Ayrıca dış etkenlerin bu sürece yaptığı etki ortaya konulmaya çalışıldı. Daha sonra muhalefet partilerinin kuruluşu ve 1950'ye kadar partiler arasındaki mücadele detaylı olarak anlatıldı. Çalışma, yapılan bir değerlendirme ile sonuçlandırıldı. Sonuç olarak giriş kısmında belirttiğimiz amaca ulaştığımızı ifade edebiliriz. Yaptığımız çalışma sonucunda Türkiye'de demokrasiye geçiş sürecinin oldukça uzun sayılabilecek bir geçmişinin olduğunu gördük. Bu sürecin Osmanlı modernleşme çabalarıyla başladığım Tanzimat, Meşrutiyet ve Cumhuriyet dönemlerinde beli aşamalardan geçtiğini ve nihayet II. Dünya Savaşı'ndan sonra 172çok partili demokratik hayata geçildiğini belirledik. Geçişin temel dinamiğinin iç sosyo-ekonomik faktörler olduğunu, dış etkenlerin ise geçişi teşvik edici nitelikte olduğunu gördük. TTX
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Endonezya ve Türkiye'de askeri rejim sonrası demokratik konsolidasyon: 1990-2010 arası dönem
Post military regime: The pattern of democratic consolidation in Indonesia and Turkey 1990-2010
MUHAMMAD SYARONI ROFII
Doktora
Türkçe
2017
Kamu YönetimiMarmara ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ERHAN DOĞAN
- Arjantin demokratikleşme deneyimleri ışığında; 2007 sonrası Türkiye'sinde yapılması planlanan yeni anayasalarda, temel hak ve hürriyetler, vatandaşlık, insan hakları ve hakikat komisyonu tartışmaları
Discussions fundamental rights and freedoms, citizenship, human rights and truth commission in the new constitutions planned to be adopted in post-2007 Turkey in the light of argentina's democratization experiences
YURDAĞER VAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2016
Siyasal BilimlerBahçeşehir ÜniversitesiKüresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE NİLÜFER NARLI
- Demokratik rejim inşasında siyasette aday belirleme süreçlerinin yeri: Türkiye özelinde bir gömülü kuram araştırması
The role of candidate selection processes in politics in the building of the democratic regime: A grounded theory research in the specific context of Turkey
FATİH YAMAN
Doktora
Türkçe
2022
Siyasal Bilimlerİstanbul ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. KIVANÇ ULUSOY
- Türkiye'de devlet hesap denetimi ve bağımsız denetim kültürünün tarihsel gelişim süreci: Yurtdışındaki gelişmelerle mukayeseli bir inceleme
Historical development process of the auditing of state accounting and external audit culture in Turkey: An internationally comparative investigation
RECEP ÇALIŞKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Kamu YönetimiMustafa Kemal Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET ÖZBİRECİKLİ
- 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal'ın siyasi biyografisi
8th President Turgut Özal's political biography
SAMİ ORÇUN ERSAY
Doktora
Türkçe
2024
Siyasal BilimlerGalatasaray ÜniversitesiSiyaset Bilimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÖZGÜR ADADAĞ