Kapalı sitelere yönelik hane halkı hareketliliğinin kullanıcı memnuniyeti üzerinden değerlendirilmesi: Ataköy örneği
The examination of household satisfaction and residential mobility towards gated communities case study: Ataköy settlement
- Tez No: 518033
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA AHSEN ÖZSOY
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Mimarlık, Architecture
- Anahtar Kelimeler: Kapalı Siteler, Konut Tercihleri, Memnuniyet, Kent İçi Hareketlilik, Gated Communities, Housing Preferences, Residential Satisfaction, Residential Mobility
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Kentsel Tasarım Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 160
Özet
Konut olgusu tarih boyunca iç mekân organizasyonundan, kent ölçeğine kadar, insan yaşayışını, davranış biçimlerini ve toplumsal dengeleri sosyo-ekonomik anlamda etkilemekle beraber, 1980'lerden beri etkisi artan neo-liberal politikaların ve küreselleşmenin etkisi ile günümüzde toplumsal bir sembol niteliği kazanmıştır. Toplumun ve bireylerin yaşam biçimini ifade eden ev, günümüzde barınmanın ötesinde bir anlam kazanmış, tüketim kültürünün bir parçası haline gelmiştir. Hızla gelişen kentlerde giderek nüfus artışına bağlı olarak yapılaşmakta olan yeni konut yerleşimlerinin belirli bir toplumsal tabakayı hedefliyor olması, son yıllarda konut pazarında görülen en yaygın durumdur. Neo-liberal politikaların ve tüketim ideolojilerinin etkisi ile değişen kent, küreselleşmenin hüküm sürdüğü bir dönüşüm içerisinde olup, bu dönüşümün en belirgin iz düşümü olan kapalı site olgusu ile karşı karşıyadır. Kullanıcının, ihtiyaçlarına cevap verebilen nitelikli konutlar yerine, lüks, pahalı, kapalı, güvenlikli, çok büyük metrekarelerde daireleri ve siteleri tercih ediyor olması, ev imgesinin tüketim kültürünün bir parçası haline geldiğini göstermektedir. Bu durum, kent içerisindeki farklı gelir gurupları arasında yeni hayat tarzları doğurmuş ve hane halkının kentleşme deneyimlerini birbirinden farklılaştırmıştır. Toplumun ekonomik olarak güçlenen yeni üst ve üst-orta gelir gurubunun, özel yaşamlarına önem vermeye başlaması ile beraber, konutun fiziksel özelliklerinden çok kullanıcının sosyo-kültürel isteklerine cevap verebiliyor olması ön plana geçmektedir. Bu yeni toplumsal tabaka, gelir artışına bağlı olarak sosyal statülerini gösterebileceği bir konut mekânında yaşama isteğine girmiş ve yaşamakta oldukları konut alanlarını terk etmeye ve değiştirmeye başlamıştır. Bu hareketlilik, kenti yeniden biçimlendirmekle beraber kent içerisinde sosyal, mekânsal değişimlere sebep olmakta aynı zamanda sosyal ve mekânsal kutuplaşmaları da beraberinde getirmektedir. Günümüzde dünyada birçok metropolde olduğu gibi İstanbul'da da bu dönüşümün etkilerini görmek mümkündür. İstanbul'un Osmanlı dönemine ait bazı yapılarını içerisinde barındıran, sahil semti Ataköy, bu değişim ve dönüşümün kentsel yaşam üzerindeki en güncel izlerini taşımaktadır. 1950'lerde Adnan Menderes hükümeti döneminde temellerinin atıldığı ilk uydu kent projesi olan Ataköy, ilk olarak 2005'de kapalı site tipolojisi ile öne çıkan Ataköy Konakları ve şimdilerde hem sahilde hem de E-5 aksında yapılaşmakta olan kapalı sitelerce baskı altındadır. Bu çalışma Ataköy Konakları'nın yapılması ile Ataköy yerleşiminde başlayan hane halkı hareketliliğini, konut ve çevresinden memnuniyetle ilişkili olarak irdelemekte, konut tecrübelerini hane halkı demografik yapısı ile birlikte ele almaktadır. Ataköy'ün insan ölçeğine yakın, düzenli, planlı bir yerleşim alanı olmasına karşın, ikamet etmekte olan hane halkının burada yapılaşan kapalı sitelere doğru hareketliliği ve bu tercihin sebeplerini etkileyen faktörlerin araştırılması çalışmanın ana kapsamını oluşturmaktadır. Öncelikli olarak konut olgusunu ele alan bu çalışma literatür araştırması ve alan çalışmasına dayanmaktadır. Araştırmanın ilk bölümü tezin kuramsal çerçevesini oluşturan konut memnuniyeti ve hareketlilik yaklaşımları hakkında geniş bir literatür taramasını içermektedir. Hane halkı hareketliliğine ilişkin konut ve çevresinden duyulan memnuniyet, kent içi hareketlilik yaklaşımları üzerinden interdisiplinler bir bakış açısı ile ele alınmıştır. Alan çalışması anket, derinlemesine görüşme, gözlem ve tespitlerden oluşmaktadır. Ataköy yerleşiminde ve Ataköy Konakları bölgesinde, hane halkı hareketliliği eğilimi ve nedenlerine yönelik olarak toplam 88 katılımcının görüşmelerine dayanan bir anket çalışması yapılmıştır. Aynı zamanda dernek ve kuruluş üyeleri ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yapılan derinlemesine görüşmelerden ve anketlerden elde edilen veriler, SPSS programı yardımı ile analiz edilmiş, anlamlı bir biçimde gruplandırılmış ve kavramsal olarak değerlendirilmiştir. Literatür taraması, anket verileri ve derinlemesine görüşmeler sonucunda elde edilen bulgular araştırmanın temel hipotezlerini test etmiş ve doğrulamıştır. Bu çalışma, ikametgâh hareketliliği bağlamında, konut tercihlerini irdelemekte olan nadir ampirik çalışmalardan biri olma özelliğine sahiptir. Tez çalışması sonucunda Ataköy hane halkının konut tercihleri hakkında veri sağlamış olup günümüze dair genel bir kullanıcı profili tariflemeye, bugüne ve geleceğe dair kullanıcının konut kariyeri üzerinden konut talebi hakkında ipuçları elde edilmeye çalışılmıştır. Ataköy'de yapılaşmakta olan yeni konut yerleşimleri ile değişen sosyal ve mekansal çevre irdelenmiş geleceğe dönük tahminlerde bulunulmuştur.
Özet (Çeviri)
Recently, the phenomenon of housing has gained a social symbolic character with the influence of neo-liberal policies and globalization that became widespread in 1980s while affecting human life, way of behaviors and social balances socio-economically from being an interior space until reaching to the urban scale throughout the history. The house showing the life style of the society has recently gained a meaning beyond a shelter and become a part of consumption culture as it has been modernized. It is the most common situation seen in the housing market in recent years that the new residential settlements under structuring due to the population growth in rapidly developing cities, have aimed certain social classes. Cities growing and changing by the effects of neo-liberal policies and consumption ideologies are in a transformation of globalization and facing gated communities as a most notable sign. Current residential communities in metropolitan cities are increasingly urbanized as walled and gated districts segregated from its immediate surrounding and context, which has, being controlled through entrances. The development of gated communities turned into a main subject of literature with the new life-style and the new way of living by an increasing element of segregation on space. The neo-liberal urbanism, which goes together with the neo-liberal economic reformation, looks for the growth of market forces in the real estate and housing sectors to privatize of, the social and urban services for the elite groups. These new developments which are supported by the neo-liberal policies, privatized the urban environments by fortified enclaves with gates, privatized the urban services and so many other goods, created others in the public realm, in between the social classes and this exclusion of others directly created social segregation and polarization among the public (McKenzie, 2005; Webster et al., 2002). Gated communities started to develop in 1980s in Turkey by the changing of political and economic progressions under the influence of neo-liberal agenda. The overall increase on income through society have raised the potential of depletion. The new consumer culture and lifestyle, has raised with the rise of high-income groups by the influence of global consumption thus this created a new social class and social status (Erkip, 2005; Tanulku, 2012). Moreover, the neo-liberal model weakened the middleclass group. That created a huge gap in between the wealthy and the poor while the wealthy ones were enjoying the benefits of neo-liberal model. Individuality and individual benefits became more important and raised the case of gated communities, which are mainly aimed to protect lifestyles of the elites (Manzi & Smith-Bowers, 2005), (Le Goix, 2005). The fact that the residents prefer luxurious, very expensive, large houses, which are guarded and controlled instead of qualified housing that, can fulfill their needs, shows that the image of housing has become a part of consumption culture. This situation created new life styles among different income groups living in the same city and differentiated the urbanization experience of households. The fact that the new economically strengthened upper and upper-middle income groups of the society start to give importance to their private lives, responding to the socio-cultural expectations of the residents has become more significant rather than the physical properties of the housing. This new social class willing to live in residential areas where they could show their social status due to the increase in their incomes, started to abandon and change their housing areas. Intra-urban residential mobility has both reshaped the city, created some social spatial changes within the city and has brought social segregation and spatial polarization. Currently it is possible to see the effects of this transformation almost in every metropolises including İstanbul. This study examines the residential mobility and household preferences towards gated residential through a case study in İstanbul, Ataköy district. It investigates the intra-urban residential mobility, housing preferences in Ataköy region starting with the sales of the flats in Ataköy Konakları in terms of residential and neighborhood satisfaction reveals housing experiences together with demographic structure of households. Ataköy is a costal district of İstanbul having the historical heritage of Ottoman period, carries the most recent traces of this change and transformation in urban life. Ataköy, the first satellite city project in 1950s during Adnan Menderes governmental period is under the pressure of gated communities that started with Ataköy Konakları having the gated residential typology in 2005 for the first time. Nowadays Ataköy has scattered by gated communities from the coastal area and on the axis of E-5 highway. In this sense, it is very important to examine the mobility behavior of the households and to evaluate the satisfaction level about the rapid change of the neighborhood. Despite the fact that Ataköy is a regular and planned settlement close to human scale, the main scope of the study is to reveal the reasons for mobility of resident households towards the gated residential communities built in the same district. Initially dealing with the case of housing, this study is based on literature review and fieldwork study. It is a qualitative based research study. Field method contains survey and in-depth interviews, which are mostly constructed on open-ended questions with tenants, also includes participant-observation. The first part of the study includes a comprehensive literature review piled up from various resources about the approaches on residential satisfaction and mobility forming the theoretical framework of the study. The concept of residential satisfaction and its immediate surrounding with regard to residential mobility has been addressed from an interdisciplinary point of view through intra-urban residential mobility approaches. In the field study in Ataköy, a survey was conducted with 88 participants. The survey conducted between Ataköy Konakları (30 participant), which is a gated community and the first satellite city Ataköy mass housing district (58 participant), which has a structure that contains different questions within the scope of typologies. Survey questions mainly consist of four main groups. These questions are about the demographic characteristics of the households, characteristics of the old and new residence, residential satisfaction and the immediate surrounding and the residential mobility of the households in Ataköy neighborhood. In addition, in-depth interviews were held with three people, which are the members of important associations and organizations. The data obtained from in-depth interviews and surveys have been analyzed with the help of SPSS program, grouped significantly, and evaluated conceptually. The data, which were coded through interviews, divided in to themes and provides a qualitative presentation. The survey data collected on the fieldwork provides quantitative expressions like percentages, ranking and numberings. The findings obtained by literature review, survey data and in-depth interviews have been tested and confirmed the basic hypothesis of the study. This study has the feature of being one of the rare empirical studies focusing on housing preferences within the framework of limited numbers of intra-urban residential mobility. As the result of the thesis study, data have been gathered on Ataköy household housing preferences and aimed to obtain clues about the present and future housing demands of residents after making a general description of the profile of residents today. New residential settlements in Ataköy and changing social and spatial environment have been examined and some inferences have been made for the future.
Benzer Tezler
- Kent ve kentli kimliğinin günümüz konut lansmanları üzerinden okunması: İstanbul'daki son dönem kapalı konut siteleri
Reading of the city and the citizen identity on contemporary housing launches: Recent gated communities in Istanbul
HÜMEYRA KILIÇ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
Mimarlıkİstanbul Teknik ÜniversitesiKentsel Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HATİCE AYATAÇ
- Postmodern planlamanın bir yansıması olarak kapılı-güvenlikli siteler ve Konya örneğinde bir araştırma
The guard-gated condominiums which are a reflection of postmodern planning and a survey in Konya sample
DUYGU YAKIŞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Şehircilik ve Bölge PlanlamaSelçuk ÜniversitesiŞehir ve Bölge Planlama Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ERDOĞAN YAŞLICA
- Dışa kapalı sitelerde mimariye dayalı yaşam kalitesinin irdelenmesi: İstanbul örneği
Evaluation of the quality of life based on architecture in gated communities: Istanbul example
ŞENGÜL YALÇINKAYA EROL
Doktora
Türkçe
2011
MimarlıkKaradeniz Teknik ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. AYHAN KARADAYI
- Kentte sosyal ayrışma ve mekânsal dönüşüm: Kapalı sitelerde kadının konumu
Social segregation and spatial transformation in the city: Position of women in gated communities
MUKADDES GÖNÜLER
- Place attachment and gated communities: the case of Soyak Mavi̇şehi̇r, İzmi̇r
Mekan bağlılığı ve kapalı siteler: İzmir Soyak Mavişehir örneği
EBRU BENGİSU
Yüksek Lisans
İngilizce
2014
MimarlıkYaşar Üniversitesiİç Mimarlık Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÜLNUR BALLİCE