Bor minerali kritikliğinin dinamik değerlendirilmesi
Dynamic assessment of criticality of boron mineral
- Tez No: 521286
- Danışmanlar: DR. ÖĞR. ÜYESİ HATİCE ŞENGÜL
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Çevre Mühendisliği, Environmental Engineering
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çevre Mühendisliği Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 118
Özet
Doğal kaynak yönetimi çevre sorunlarının başında gelmesine rağmen diğer konulara göre daha az çalışmalar yapılan ve mevcut çalışmaların doğru yönetime yönlendirmekte yetersiz kaldığı bir çalışma alanı olarak göze çarpmaktadır. Doğal kaynakların sürdürülebilirliği kaynağın başta çevre kirliliği, piyasa dinamikleri, arz-talep dengesi, maden borsası, ulusal kaynak yönetimi politikaları, teknoloji dalgalarının seyri, maden tetkik ve arama olmak üzere birçok önemli ekonomik, sosyal, politik, teknolojik ve çevresel boyutlara sahiptir. Mevcut bilgi birikimi, simülasyon modellerinin ve araçlarının yetersizliği ve entegrasyon ihtiyacı nedeniyle tüm bu boyutların doğru bir şekilde bir arada değerlendirilememesi doğal kaynakların gelecekteki durumunun tahminini zorlaştırmaktadır. Bor minerali diğer birçok doğal kaynak gibi sürdürülebilirliği tartışmalı bir mineraldir. Bu tartışmanın temelinde; farklı kurumlarca yapılan rezervlerin yeterliliği üzerine farklı tahminler, değişen piyasa şartları ve Ar-Ge çalışmaları sonucunda bor minerali için yeni kullanım alanlarının oluşmasıyla tüketim eğrisinin nasıl gelişeceğinin daha fazla belirsizlik kazanması bulunmaktadır. Bor rezervlerinin etkin şekilde kullanılabilmesi ve maksimum fayda sağlanabilmesi için bor piyasasının dinamiklerini iyi anlamak önem arz etmektedir. Bu dinamikliği etkileyen parametreler arasından hangilerinin daha önemli olduğunun tespiti diğer türlü karmaşık olan bu problemin çözümünü kolaylaştırabilir. Bu amaçla, bor mineralinin sürdürülebilirliğini etkileyen sistemler bütününü oluşturan bor minerali madenciliği ve endüstrisine ait alt sistemleri iyi tanımlamak ve sistemi en iyi şekilde tanımlayacak bir model geliştirilmesi gereklidir. Bu tez çalışması kapsamında ülkemiz için stratejik bir kaynak olan bor mineralinin gelecekte Dünya ölçeğinde içeriğinde bor bulunan ürünlerin kullanım miktarlarının nasıl değişebileceği ve bu doğrultuda bor rezervlerinin ne kadar süre toplum ihtiyaçlarını karşılamak amaçlı kullanılabileceği araştırılmıştır. Bu amaçla, nüfus, pazarlama etkinliği, küresel gayrisafi milli hasıla, bor mineralinin piyasadaki difüzyonu, pazardaki rekabet parametrelerine dayalı sistem dinamikleri yaklaşımıyla oluşturulan bir bor minerali sürdürülebilirlik projeksiyon modeli geliştirilerek bor minerali fiyatındaki zamanla değişim ve bor rezervinin tükenme süresi hesaplanmıştır. 100 yılı kapsayacak şekilde oluşturulan projeksiyon modeli 3 farklı difüzyon hızı senaryosunda çalıştırılmıştır. Yavaş difüzyon senaryosunda rezervler 100 yıllık süreçte tükenmemiş ancak bilinmeyen rezervler yaklaşık %93'lük bir azalma gösterirken, rezervler hızlı difüzyon senaryosunda 2061 yılında ve çok hızlı difüzyon senaryosunda 2051 yılında tükeneceği nicel olarak belirlenmiştir. Modelin geliştirilmesi için sistem dinamiği yazılımı olarak STELLA kullanılmıştır. Bir kaynağın“kritik”olup olmadığı o kaynağın bir bölgedeki ekonomik önemi ve arz riski temel alınmaktadır. Dinamikliğin kritiklik çalışmasına entegre edilmesiyle borun sürdürülebilirliğini etkileyen en önemli parametrelerin değişiminin tükenme süresini nasıl etkileyeceği irdelenmiştir. Simülasyon sonuçları bor mineralinin gelecek 100 yıllık projeksiyonuna ait yavaş difüzyon senaryosunda rezervin tükenmediği, yıllık tüketim 2017 yılında 1.755 kiloton B2O3 seviyesinden 2117 yılında 12.192 kiloton B2O3 seviyesine çıkarken, bilinen rezervin 2117 yılında 458.998 kiloton B2O3 seviyesine çıktığı gözlenmiştir. Yavaş difüzyon senaryosunda 2017 yılında bor fiyatı 1620 dolar/ton B2O3 iken uzak gelecekte bor fiyatların üçte bir oranında azalma olacağı görülmüştür. Bunda bilinen rezervlerin 2078 yılına kadar artış trendinde olması ve tüketimi karşılayabilecek güçte olması etkilidir. Hızlı difüzyon senaryosunun gerçekleştiği senaryo 2 rezervlerin 2061 yılında tükeneceğini ve fiyatların 17.432 dolar/ton B2O3 seviyesine kadar yükselerek bu noktadan sonra düşüş trendine gireceğini ortaya koymuştur. Uygun piyasa şartları oluştuğunda kritik olmayan element konumundan yüksek kritiklik sınıfına geçeceği gözlenmiştir.
Özet (Çeviri)
Although natural resources management is at the forefront of environmental problems, it is seen as a study area where less studies are conducted than other subjects and current studies are insufficient to direct the management. Sustainability of natural resources has many important economic, social, political, technological and environmental dimensions, including environmental pollution, market dynamics, supply-demand balance, mining stock, national resource management policies, technology trends, mineral exploration and exploration. The accumulation of available knowledge, the inadequacy of simulation models and tools, and the inability to integrate all these dimensions correctly due to the need for integration make it difficult to predict the future state of natural resources. Boron mineral sustainability is a controversial mineral like many other natural sources. At the base of this discussion; different estimates on the adequacy of reserves made by different institutions, changing market conditions and R & D studies have made it more uncertain how the consumption curve will evolve due to the creation of new areas for boron minerals. It is important to understand the dynamics of the boron market in order to ensure effective use of the boron reserves and maximum benefit. Determining which of the parameters affecting this dynamic is more important can facilitate the solution of this otherwise complicated problem. For this purpose, it is necessary to develop a model that will best describe the sub-systems of the boron mineral and mining industry that constitute the whole system that affect the sustainability of the boron mineral and describe the system in the best way. Within the scope of this thesis, it has been investigated how boron mineral, which is a strategic resource for our country, can change the usage amounts of boron-containing products in the world scale in the future and how long the boron reserves can be used to meet community needs. For this purpose, a boron mineral sustainability projection model was developed by using the population, marketing efficiency, global gross national product, diffusion of boron on the market dynamics based system dynamics approach and the change in the price of boron mineral with time and the depletion time of the boron reservoir were calculated. The projection model, which was constructed over a period of 100 years, was run in 3 different diffusion speed scenarios. Reserves were quantitatively estimated to be consumed in 2061 in the fast diffusion scenario and in 2051 in the very fast diffusion scenario, while reservoirs in the slow diffusion scenario showed a decrease of about 93% in the unused but unknown reserves over a 100 year period. STELLA was used as the system dynamics software for model development. Whether a source is“critical”is based on the economic risk and and supply risk in a region. By integrating dynamics into the criticality study, it is examined how the change of the most important parameters affecting the sustainability of the borrowing will affect the depletion time. Simulation results show that the reserve does not run out in the slow diffusion scenario of the boron mineral for the next 100 years projection and the annual consumption is increased from 1,755 kilotons of B2O3 in 2017 to 12,192 kilotons of B2O3 in 2117 and 458,998 kilotons of B2O3 in 2117. In the scenario of slow diffusion, the price of boron will be 1,620 dollars / ton B2O3 in 2017, while boron prices will decrease by one third in the distant future. This is because the known reserves are in a rising trend until 2078 and effective that it is able to meet consumption. Scenario 2, which is a scenario of fast diffusion scenario, shows that the reserves will be consumed in 2061 and the prices will rise to 17,432 dollars / ton B2O3 level and then decrease trend after this point. It has been observed that when appropriate market conditions occur, it shifts from non-critical element position to high criticality class.
Benzer Tezler
- Bor minerali atığı katkılı polipropilen kompozit malzemelerin mekanik ve tribolojik özelliklerinin incelenmesi
Investigation of the mechanical and tribological properties of polypropylene composites with bor mineral waste additives
MURAT ÖZTÜRK
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Metalurji MühendisliğiSakarya ÜniversitesiMetal Eğitimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HÜSEYİN ÜNAL
- Farklı bor kaynağı kullanılarak soğuk şekillendirme sacının borlama özelliğine etkisinin araştırılması
Investigation of the effects of cold forming plate on boronizing property by using a different source of boron
ZÜLFİKAR AYSAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Makine MühendisliğiSüleyman Demirel ÜniversitesiMakine Eğitimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ADNAN ÇALIK
- Bor minerali esaslı faz değiştiren madde kompozitlerinin hazırlanması ve ısıl enerji depolama özelliklerinin belirlenmesi
Preparation of boron mineral based phase change materials composites and determination of thermal energy storage properties
ABDUL MALIK TURAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
KimyaNiğde Ömer Halisdemir ÜniversitesiKimya Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. YELİZ KONUKLU
- Bor mineralinin cephe temizliğinde küfeki taşı üzerinde kullanılabilirliğinin araştırılması
Investigation of the usage of boron minerals on kufeki stone in facade cleaning
KADİR BİLGİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
MimarlıkMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiMimarlık Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ÇİĞDEM TEKİN
- Bor türevi kimyasallarla çeşitli bileşiklerin sentezi ve uygulamaları
Synthesis and various applications of boron derivative compounds
SALİH PAŞA