Lâmiî Çelebi'nin Mesneviciliği
Mesnevi Poesy of Lâmiî Çelebi
- Tez No: 523979
- Danışmanlar: PROF. DR. MUHSİN MACİT
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 754
Özet
15. yüzyılın son çeyreğiyle 16. yüzyılın başında yaşayan Lâmiî Çelebi, Türk edebiyatının en çok eser yazan isimlerinden biridir. Lâmiî'nin mesnevi nazım şeklinde kaleme aldığı telif veya tercüme eserlerin sayısı bugüne kadar yapılan çalışmalarda kesin bir dille ortaya koyulmamıştır. Bunun yanında Lâmiî'nin mesnevileri daima birbirinden bağımsız bir şekilde ele alınıp incelenmiştir. Bu çalışmada Lâmiî'ye ait olduğu tespit edilen ve günümüze ulaşan 11 tane mesnevi bütüncül bir bakış açısıyla incelemeye tabi tutulmuştur. Öncelikle her bir mesnevinin edebî gelenekteki yeri ve genel özellikleri tespit edilmiştir. Bunu yaparken eserin yazılış sebebi ve tarihi, sunulduğu kişi, özeti ve üzerinde yapılan çalışmalar en güncel veriler ışığında sunulmuştur. Şairin mesnevileri hakkında verilen temel bilgilerden sonra eserlerin detaylı incelemesine geçilmiştir. Mesneviler öncelikle şeklî açıdan incelemeye tabi tutulmuş; eserlerin manzum yapıları, dil hususiyetleri ve ihtiva ettiği edebî unsurları örnekleriyle açıklanmıştır. Mesnevilerde karşımıza çıkan anlatımın teknik özellikleriyle ilgili geniş konuda Lâmiî'nin mesneviciliğine dair asıl hükümler ortaya koyulmuştur. Tahkiye, tasvirler, imajlar, sembolik ve alegorik anlatım, konuşmalar ve sahnelemeyle ilgili şairin tasarrufları örnekleriyle izah edilmiştir. Lâmiî'nin mesnevileri muhteva açısından da değerlendirilmiştir. Mesnevilerde geçen konular, kişiler ve tipler, mekân ve zaman şairin mesneviciliğine bakan yönleriyle ele alınmıştır. Lâmiî'nin mesneviciliğinde belirgin bir üslûp özelliği olan hikmet, mesnevilerden verilen örneklerle izah edilmiştir. Mesnevileri ve mesneviciliği açısından Lâmiî'nin kaynakları bir sonraki bölümde ele alınmıştır. Bu bölümde ayrıca Lâmiî'nin şiir hakkındaki görüşleri ve kendi şairliğine bakışı mesnevilerindeki verilere göre tespit edilmiştir. Mesnevi edebiyatı içinde yerini daha belirgin kılabilmek adına Lâmiî'nin mesnevilerinin etkileri üzerinde de durulmuştur. Lâmiî'ye ait 11 mesneviden tamamının ele alındığı bu çalışmada, şairin mesnevileri ve özellikle mesneviciliği hakkında eserlerinden tespit edilen örnekler çerçevesinde hükümler verilmiştir.
Özet (Çeviri)
Lâmiî Çelebi, who lived at the beginning of the 16th century in the last quarter of the 15th century, can be counted among the writers of Turkish literature who gave the most work. The number of copyrighted or translated works written by Lâmiî in the form of masnavi verse has not been settled definitively. In addition to this, masnavis of Lâmiî have always been studied independently. In this study, 11 masnavi, which were found to belong to Lamiî and reached to the modern days, were examined in a holistic view. First of all, the position and general characteristics of each masnavi were determined. In doing so, the reason and history of the writing, the person to whom the work was presented, the abstract, and the research done on it are presented in the light of the latest data. After the basic information about the poet's masnavis, a detailed examination of the works has been started. Masnavis were first subjected to formal examination; poetic structures, language features and literary elements of the writings were explained with examples. The main provisions regarding the masnavi poesy of Lâmiî have been put forth in the broad topic concerning the technical features of the narration which is found in the Masnavis. Poet's use of narration, depiction, images, symbolic and allegorical narratives, speeches and staging was explained by examples. The masnavis of Lâmiî have also been evaluated in terms of content. The subjects, the persons, the types and the setting in the masnavis are addressed in terms of the masnavi poesy of the poet. Wisdom, which is a distinctly stylistic feature of Lamii's masnavi poesy, is explained by examples given from the masnavis. The resources of Lâmiî in terms of his masnavis and the masnavi poesy were discussed in the next section. Also in this chapter, Lamii's views on poetry and his view on his own poetry have been determined according to the data in his masnavis. In order to make his place more prominent in the Masnavi literature, the effects of the masnavis of Lâmi were also emphasized. In this work, which deals with all 11 masnavis belonging to Lâmiî, provisions were given about the poet's masnavis and especially the masnavi poesy within the framework of the examples found in his works.
Benzer Tezler
- Lamii Çelebi'nin Şerh-i Muammeyat Ala Esma-i Hüsna'sı
Başlık çevirisi yok
MÜNİRE KEVSER BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YILMAZ
- Lamiî Çelebi'nin Maktel-i Al-i Resul adlı eserinin tasvirli bir nüshası: İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi T1958
An illustrated copy of Lamii's Maqtal-i Âl-i Resûl, Turkish and Islamic Arts Museum, T1958
OBEN LALE KALGAY
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
El SanatlarıHacettepe ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Lami Çelebi'nin münşeatı
The münşeat of Lamii Çelebi
HÜSEYİN KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. H. İBRAHİM HAKSEVER
- Bursalı Lamii Çelebi'nin Letaifi'nin Erzurum nüshasının halk edebiyatı açısından değerlendirilmesi
Başlık çevirisi yok
NURDOĞAN SAVRAN
Yüksek Lisans
Türkçe
1989
Türk Dili ve EdebiyatıAtatürk ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SAİM SAKAOĞLU
- Aklın nazari süluku 'Lâmiî Çelebi'nin Hüsn ü Dil Eseri'nde aklın konumlandırılışı'
The doctrinaire suluk of the mind 'the positioning of mind in Lamii Celebi's Husn u Dil'
EYYUP ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
Türk Dili ve EdebiyatıGaziantep ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. HALİL İBRAHİM YAKAR