Lamiî Çelebi'nin Maktel-i Al-i Resul adlı eserinin tasvirli bir nüshası: İstanbul Türk ve İslam Eserleri Müzesi T1958
An illustrated copy of Lamii's Maqtal-i Âl-i Resûl, Turkish and Islamic Arts Museum, T1958
- Tez No: 399644
- Danışmanlar: PROF. DR. SERPİL BAĞCI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: El Sanatları, Sanat Tarihi, Crafts, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2015
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Sanat Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 139
Özet
Tezimin esas konusunu ünlü Osmanlı şairi Lamiî Çelebi'nin, Maktel-i Âl-i Resûl adlı eserinin Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ndeki T 1958'de kayıtlı yazma nüshasında bulunan resimlerin incelenmesi oluşturmaktadır. Aynı eserin Londra Biritish Library Or. 7238'de ve Polonya Krakow'da Czartoryski Kitaplığın'da Nr.2327 III'te kayıtlı nüshalarında bulunan resimlerle de karşılaştırmalı değerlendirilmesi yapılarak, ikonografi, üslup ve kompozisyon düzeniyle ilgili özellikleri anlatılmıştır. Yukarıda adı geçen üç nüsha dışında bir de parçalanarak çeşitli müzelere dağılan tek yapraklar halinde olan bir nüshadan kalan üç resim değerlendirilecektir. XVI. yüzyıl Safevi devri etkilerinin görüldüğü Maktel-i Âl-i Resûl nüshalarındaki resimlerde daha çok savaş, ölüm, ve biat sahneleri karşımıza çıkmaktadır. Maktel türünde bir eser olan bu yazmanın konularını Hz. Muhammed ve ailesinin din uğruna yaptıkları savaşlar ön plana çıkarılmakta, özellikle Kerbelâ olayında şehit edilmeleri bu eserdeki tasvirlerde karşımıza çıkmaktadır. Resimlerde Hz. Peygamberin yeğeni ve damadı olan Hz. Ali, onun oğulları Hasan ve Hüseyin'in ön plana çıkarılarak, bu kişiler kahraman ve kutsal kimlikleri vurgulanacak şekilde tasvir edilmişlerdir. İslam dünyasına damgasını vuran Kerbelâ olayı özellikle Şii çevrelerin ilgisini çekmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Maktel türünde eserler yüzyıllar boyunca Şii çevrelerce toplantılarda okunarak din büyüklerini anma amacı gütmüştür. Ehli Beyt'in bazı üyelerinin yaptığı savaşlarda çektikleri acılar ve katledilmelerinin İslam dünyasında derin üzüntü yaratması bu türdeki eserlerin yazılmasını doğurmuştur. Bu eserlerin resimlendirilmesinin XVI. yüzyılın ikinci yarısı ve XVII. yüzyılın başlarında Bağdat'ta gerçekleşmesi burada görevlendirilen Osmanlı devlet adamlarının resimli kitap üretimine maddi manevi katkılarından olmalıdır. Özellikle Sokollu Mehmet Paşa'nın oğlu Hasan Paşa'nın 1598 yılında Bağdat'a vali olarak atanmasından sonra kentteki kitap sanatı büyük hareketlilik kazanmıştır. Bazı tarikat mensuplarının da Bağdat'taki bezemeli kitap sanatının gelişmesinde etkin bir yeri olduğu ve el yazmaların resimlendirilmesinde kentteki Mevlevihanelerin aktif olarak rol aldığı kabul edilmektedir. Maktel-i Âl-i Resûl nüshaları ve örneklerinden bahsettiğim birçok resimli el yazma bir Osmanlı eyalet merkezi olan Bağdat'ta saray nakkaşhanesinden tamamen ayrı olarak, kendine has, yeni bir üslup olarak ortaya çıkmıştır. Mevlevilik, Sufilerin biyografileri, Kerbela olayı gibi dini ve mistik konuların işlendiği Bağdat Okulunda saray nakkaşhanelerinden farklı bir anlayışın mevcut olduğunu görmekteyiz. Kalabalık kompozisyonlar, hareketli ve ifadeli insan grupları Maktel-i Âl-i Resûl'ün tüm resimli nüshalarında gerçekçi bir anlayışın yansıması olarak karşımıza çıkar.
Özet (Çeviri)
The main subject of my thesis is to analyze the illustrations of Lamii's Maqtal-i Âl-i Resûl, which is a poem book about the martyrdom of Imam Husain, in Turkish Islamic and Arts Museum registered in T1958. A second copy of the same work in London Biritish Library Or. 7238 and another copy in Polond Krakow Czartoryski Library Nr.2327 III will also be analyzed in terms of iconography, style and composition. A comparative evaluation will be made between these works while considering the features of the paintings taking place in the manuscripts. Other than the copies mentioned above, there is another dispersed copy of three leaves brought to various museums. These three separate leaves will be evaluated as well. In the paintings of Maqtal-i Âl-i Resûl copies XVI. century Safavid era effects are seen and at the same time the style is unique for Baghdad. In paintings of these type of texts usually war, death, and allegiance scenes are depicted. Illustrations of these works take their subject from the wars for the sake of religion made by the Prophet Muhammad and his family especially the martyrdom in Karbala incident. Karbala incident marked the Islamic world, particularly the Shia sect.We see that Prophet's nephew Ali and his sons Hasan and Husain brought to the foreground. These people are considered as heroes and depicted in the pictures to emphasize their sacred identity. Reading maqtals was very popular in Shiite circles to commemorate Islamic religion for centuries. Suffering of Ahl al-Bayt and the murder of some of its members in the war made profound sadness in Islamic world which led to the writing of the works in this genre. The Ottoman statemen contributed to the production of illustrated books of maqtals in Baghdad in the second half of XVI. and beginning of XVII. centuries. Especially after Hasan Pasha, the son of Sokollu Mehmed Pasha, appointed as a governer in Baghdad in 1598, book illustration gained mobility. Some members of the religious order also had an effective role in development of illustrated manuscripts in Baghdad and they thought to take an active role in the city in Mawlawi order. Maqtal-i Âl-i Resûl copies and examples of many ilustrated manuscripts mentioned above emerged as a unique new style in Baghdad completely separate from the palace nakkashhane. We see that the understanding is different in Baghdad school than of the palace. Religious and mystical subjects such as Mawlawi sect, suphi biogrophies, and Karbala event took place in the manuscripts. Crowded compositions, moving and expressive group of people appears as a reflection of reality as we see in all illustrated copies of Maqtal-i Âl-i Resûl.
Benzer Tezler
- Kitab-ı Maktel-i Al-i Resul: Giriş - metin - inceleme - sözlük - adlar dizini
Başlık çevirisi yok
HARUN ARSLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiYeni Türk Dili Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUSTAFA ÖZKAN
- Lami'î Maktel-i İmam Hüseyin inceleme-çeviri yazı-sözlük
Lâmi̇'î Maktel-i̇ iİmam Hüseyi̇n analysis-written translation dictionary
TUĞBA ERDEM AKKOYUN
Yüksek Lisans
İngilizce
2015
Türk Dili ve EdebiyatıKahramanmaraş Sütçü İmam ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. LÜTFİ ALICI
- Lamii Çelebi'nin Şerh-i Muammeyat Ala Esma-i Hüsna'sı
Başlık çevirisi yok
MÜNİRE KEVSER BAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Türk Dili ve EdebiyatıAnkara Üniversitesiİslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALİ YILMAZ
- Lâmiî Çelebi'nin Mesneviciliği
Mesnevi Poesy of Lâmiî Çelebi
BEKİR BELENKUYU
Doktora
Türkçe
2018
Türk Dili ve EdebiyatıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUHSİN MACİT
- Lami Çelebi'nin münşeatı
The münşeat of Lamii Çelebi
HÜSEYİN KARAMAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıAfyon Kocatepe ÜniversitesiOrtaöğretim Sosyal Alanlar Eğitimi Ana Bilim Dalı
Y.DOÇ.DR. H. İBRAHİM HAKSEVER