Çok yönlü bir kişilik: Ressam Hüseyin Zekâî Paşa
A multifaceted character: Painter Hüseyin Zekâî Pasha
- Tez No: 530126
- Danışmanlar: PROF. DR. FATMA BANU MAHİR
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Sanat Tarihi, Art History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk İslam Sanatları Tarihi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Sanat Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 515
Özet
Türkiye'de Batılı anlamda tuval resminin gelişiminde önemli bir yeri olan“Asker Ressamlar”kuşağının güçlü temsilcilerinden olan Hüseyin Zekâî Paşa, resimlerinin yanı sıra, arşiv, belgeleme, fotoğrafçılık, müzecilik, koleksiyonculuk, resim öğretmenliği ve sanat yazarlığı gibi farklı alanlardaki çalışmalarıyla sanat tarihimizde öncü bir rol oynamış ve dönemin kültür sanat hayatına önemli katkılarda bulunmuştur. Hüseyin Zekâî Paşa'nın yaşamı ve eserleriyle ilgili yeni bilgi ve belgelerin ortaya çıkarılmasını amaçlayan bu tezde, Osmanlı Arşivi'nde yer alan belgeler, dönemin yayınları ve Hüseyin Zekâî Paşa'nın 1913 yılında yayımladığı Mübeccel Hazineler isimli kitabı üzerinde durularak, sanatçının çok yönlü kişiliğine değinilmiş, kendi dönemi sonrasını etkileyen sanatsal görüş ve faaliyetleri ele alınmıştır. Yapılan görüşme ve araştırmalar neticesinde Hüseyin Zekâî Paşa'nın ulaşılabilen tüm resimleri, çektiği fotoğraflar ve sanatçı hakkındaki belgeler bu çalışmaya dahil edilerek bir katalog çalışması yapılmış, sanatçının eserleri elde edilen yeni bilgi ve bulgular üzerinden değerlendirilmiştir. Hüseyin Zekâî Paşa, Harbiye Mektebi'nde öğrenciyken yaptığı bir resim ile II. Abdülhamid'in dikkatini çekmiş, henüz öğrenciyken Yıldız Sarayı'na yaver olarak alınmıştır. Yaşamının yaklaşık otuz yılını sarayda geçiren sanatçının bu görevi esnasındaki faaliyetleri sadece yaptığı resimlerle sınırlı kalmamış, padişah için fotoğraf albümleri hazırlamasında görev alması ve fotoğraf çekmesi, Yıldız Porselen Fabrikası'nda üretilen porselenlerin resimlemesi, Yıldız Sarayı'nda bir askerî müze kurulması, Alman İmparatoru II. Wilhelm ve İran Şahı Muzaffereddin gibi saraya gelen önemli yabancı konukların ağırlanması, Bursa ve çevresindeki şehirlerde eski eserlerin araştırılmasında görev alması, saray kompleksinde yer alan bazı köşklerin duvar resimlerinin hazırlanması gibi görevleri de kapsamıştır. Zekâî Paşa, uzun yıllar boyunca birlikte çalıştığı Şeker Ahmet Paşa'nın 1907 yılında vefat etmesi üzerine saray başressamı olmuştur. II. Abdülhamid'in 1909 yılında tahttan indirilmesinin ardından emekli olan sanatçı, bu tarihten sonra kendini tamamen resim, sanat yazarlığı, koleksiyonculuk ve sanat danışmanlığı gibi çalışmalara adamıştır. Zekâî Paşa, 1913 yılında matbu anlamda sanat tarihi yazımındaki ilkler arasında değerlendirilen Mübeccel Hazineler isimli kitabını yayımlamış, 1917 yılında Maarif Nezareti tarafından Sanayi-i Nefise Encümeni üyeliğine tayin edilmiş ve bu komisyonun başkanlığını yapmış, 1916, 1917 ve 1919 tarihinde dönemin en önemli sanat etkinliklerinden biri olan Galatasaray Sergileri'ne katılmıştır. Özellikle natürmort ve peyzaj türündeki çalışmalarıyla tanınan Hüseyin Zekâî Paşa, emekliliğinin ardından resimsel anlamda en başarılı çalışmalarını üretmiştir.
Özet (Çeviri)
A prominent representative of the tradition of soldier-painters, who played an important part in the development of canvas painting in the Western sense in Turkey, Hüseyin Zekâî Pasha also took on a pioneering role within our history of art with his work in terms of archiving, documentation, photography, museology, collecting, teaching painting and art writing, making important contributions to the cultural-artistic life of his period. In this thesis, aiming to reveal new information and documents on the life and works of Hüseyin Zekâî Pasha, which have remained largely obscure up to present, documents from the Ottoman Archive, period publications and Hüseyin Zekâî Pasha's book Mübeccel Hazineler (Holy Treasures) have been studied, highlighting his multifaceted character and discussing his artistic views and activities affecting both his own era and posterity at large. All paintings of, photographs taken by, and documents relating to the artist obtained as a result of interviews and research conducted were included in this study, hence both cataloguing his work and evaluating these based on this new data and findings. Catching the attention of Abdulhamid II with a painting of his during his time studying at the Harbiye School, Hüseyin Zekâî Pasha was brought to serve as an aide in the Yıldız Palace while yet a mere student. Spending approximately thirty years of his life at the palace, the artist's activities throughout this period did not remain limited to producing paintings, but also came to encompass photography and taking part in the preparation of albums for the sultan, painting and illustrating porcelain at the Yıldız Porcelain Factory, establishing a military museum at the Yıldız Palace, hosting foreign guests visiting the palace such as German Emperor Wilhelm II and Shah of Iran Muzaffaruddin, undertaking the research of ancient and heritage works in Bursa and surrounding towns, as well as preparing the wall paintings of various mansions in the palace complex. Zekâî Pasha became head painter of the palace in 1907 upon the death of Şeker Ahmed Pasha, with whom he worked together for many long years. Retiring after Abdulhamid II's dethronement in 1909, Zekâî Pasha dedicated himself entirely to work in areas such as painting, art writing, collecting and artistic consultancy. In 1913, he published what is considered one of the vanguard examples of printed art historiography – namely, Mübeccel Hazineler (Holy Treasures). In 1917 he was appointed to membership in the Fine Arts Council (Sanayi-i Nefise Encümeni) by the Ministry of Education, and served as head of this committee; whereas in 1916, 1917 and 1919 he participated in the Galatasaray Exhibits, which were considered among the most important artistic events of the time. Known especially for his work in the genres of still life and landscape painting, Hüseyin Zekâî Pasha produced his most successful works in the period following his retirement.
Benzer Tezler
- Tarih-i Burhaneddin-i Belhi (Lady Sheil'in anıları)
History of Burhaneddin-i Belhi (Memories of Lady Sheil)
NİHAL ÇANKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
1999
Doğu Dilleri ve Edebiyatıİstanbul ÜniversitesiFars Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET KANAR
- Eğitimci kimliğiyle Bedri Rahmi Eyüboğlu
Başlık çevirisi yok
SEMRA ALDOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2003
Biyografiİstanbul Teknik ÜniversitesiSanat Tarihi Ana Bilim Dalı
PROF.DR. AYLA ÖDEKAN
- Ekspresyonizm'de; doğa ve insan ikilemine koşut olarak sanatçının öz ve biçim oluşumuna bakış tarzı
Başlık çevirisi yok
İHSAN DOĞRUSÖZ
Yüksek Lisans
Türkçe
1993
Güzel SanatlarMimar Sinan Güzel Sanatlar ÜniversitesiResim Ana Sanat Dalı
PROF. NEŞE ERDOK
- Los Personajes y los temas en las novelas de unamuno
Başlık çevirisi yok
HALE GÖKNAR
Doktora
İspanyolca
1989
DilbilimAnkara Üniversitesiİspanyol Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MUZAFFER ARIKAN
- XVIII. yüzyıl Osmanlısında bir eğitimci olan Dâvûd-i Karsî ve eğitimci kişiliği
XVIII. Dâvûd-i Karssi, an educator in the century Ottoman and its educational personality
MÜJDE DURSUN AKSOY
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Eğitim ve ÖğretimIğdır ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ SEVDİ