Türk tiyatrosunda tarihsel oyunlar
Historical plays in the Turkish theatre
- Tez No: 53194
- Danışmanlar: PROF.DR. ZEHRA İPŞİROĞLU
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Sahne ve Görüntü Sanatları, Performing and Visual Arts
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 1996
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tiyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 94
Özet
ÖZET Ülkemizde yazılmış tarihsel oyunlar hakkındaki bu çalışmanın temel hedefi tarihsel oyun yazımındaki politik tavırların, oyunlarda sergilenen kişileri ele alırken uygulanan tarihsel yöntemlerin ve bu yöntemlerin hangi tarihsel ya da ideolojik görüşle örtüştüğünün tesbit edilmesidir. Bu nedenle, çok gerekmedikçe oyunların öykülerine değinmek gereği duyulmadı. Daha çok oyunlarda çizilen düşünsel atmosferin arkasında yatan toplumsal koşulların sergilenmesine, olayların dramatizasyonunda hangi tarihsel görüşlerin ve estetik biçimlerin etkili olduğunun tesbit edilmesine ve ortaya çıkan ürünlerin tiyatronun büyük ustaları Shakespeare ve Brecht'in eserleriyle, karşılaştırılmasına kafa yoruldu. Sadece teatral estetik biçimlerin değil, tarihsel kuramların da bir eleştirisini yapabilmek amaçlandı. Üç ana bölümden oluşan bu tezin“Giriş”bölümünde tarihsel olayları açıklamanın en yaygın ve egemen biçimi olan“Büyük Adamların Tarihi”anlayışının bir eleştirisi yapılmaya çalışıldı. Bu tarih anlayışının temel açmazı, her şeyi bir ya da bir kaç kişinin eylem ve kararlarına indirgeyerek açıklamak ve olayların arkasında yatan toplumsal ilişkiler sisteminin gözle görülmesini engellemektir. Tamamıyla taraflı ve tek yönlü bir tarih bilgisi sunan bu bakış açısı özellikle“resmi ideoloji”yle flört halindedir ve tarihsel gelişiminin de göstereceği gibi en temel işlevi hükümet politikalarının meşrulaştırılması olmuştur. 1Öncelikle, birtakım eleştirel noktalardan yola çıkılarak ülkemizdeki yazarların bu tarihsel bakış açısıyla girdikleri ilişkinin deşifre edilmesine uğraşıldı. Ele alman oyunların smıflandırılmasmdaki temel kriter bu ilişki biçimi oldu. Böylelikle, birincisini“resmi tarihsel oyunlar”, diğerini ise“politik tarihsel oyunlar”olarak adlandırdığımız iki tarihsel oyun yazım biçimiyle karşılaşıldı. Tezin ikinci bölümü ağırlığını Turan Oflazoğlu'nun ve Orhan Asena'nm oyunlarının oluşturduğu“resmi tarihsel oyunlar”a ayrıldı. Ortaya çıkan ilk sonuç şöyle özetlenebilir. Bu oyunların temel özellikleri“Giriş”bölümünde uzun uzadıya anlatılan tarihsel bakış açısını tümüyle benimsemiş olmaları ve olayların dramatizasyonunda klasik tragedya kalıplarını korumalarıdır. İki ana parçaya ayrılabilecek bu bölümün ilk kısmında“resmi tarihsel oyunlar”daki klasik tragedya benzeri oyun yazım kalıplarıyla, Shakespeare'in tarihsel oyunları arasında bir kıyaslama yapmaya çalışıldı. Gözlemlenen ayrımlardan yola çıkarak incelenen oyunların sahip olduğu estetik ve biçimsel şablonların açığa çıkarılması hedeflendi. îkinci kısımda ise, egemen tarihsel bakış açısının ya da resmi ideolojinin oyunların öykülerine nasıl yansıdığı incelendi. Bu konuda iki temel gözlem ortaya çıktı: Devletin bekaasmın yüceltilmesi ve erkek egemenliğini savunan cinsiyetçilik.“Politik Tarihsel Oyunlar”başlığını taşıyan üçüncü bölümde, özellikle 60'larm ortasından sonra sol literatürde ortaya çıkan tarihsel oyun örnekleri incelendi. Bu literatüre bakıldığında oyun yazarlarının sadece tek bir oyunları için tarihsel kişi ve olayları dramatize ettikleri gözleniyordu. Böylesi tek oyunluk örneklerden elde edilebilenler bir arada incelendi.“Bu oyunlar 'resmi tarihsel oyunlar'a karşı yeterli bir alternatif oluşturabiliyorlar mı?”yanıtlanmaya çalışılan soru buydu. Yine iki parçaya ayrılabilecek bu bölümün ilk kısmında“politik tarihsel oyunlar”daki benzer noktalardan yola çıkıldı ve bu oyunların estetik ve düşünsel alt-yapısı deşifre edilmeye çalışıldı. Çıkarılan sonuçlar şöyle özetlenebilir: Klasik tragedya kalıplarına karşı göstermeci biçimlerden (Epik Tiyatro ve Tuluat Tiyatrosu öğelerinden) yararlanılmaktadır, ancak içeriğinden yoksun bırakıldığında bu öğeler salt biçimcilikle sonuçlanabilmektedir; nitekim, oyunun baş kahramanının ajitatif bir kahraman kimliğine büründürülmesi, oyunların geneline hakim olan propagandacı tavır ve çevresel koşulların bir iyi-kötü mücadelesinin fonu olarak kullanılması gibi nedenlerle sözkonusu oyunlar biçimsel bir farklılığa sahip olsalar bile egemen tarihsel bakış açısından,“Büyük Adamların Tarihi”nden ve o tarihsel görüşün temsil ettiği ideolojiden net bir ayrım yaşayamazlar. Bu bölümün ikinci kısmında, tarihsel örneklerden yola çıkarak,“Politik ve estetik bir karşı tavır nasıl oluşturulabilir?”sorusu yanıtlanmaya çalışıldı. Öncelikle,“Politik Tiyatro”nun öncülleri Piscator ve Brecht arasındaki ayrım noktalarını içeren bir tartışmayayer verildi. Son olarak Brecht'in yazmış olduğu tarihsel bir oyundan,“Galileo GalileiMen örneklemeler getirildi ve ”nasıl?“ sorusunu çözümlemeye götürebilecek bir takım ipuçları yakalanmaya çalışıldı. Yukarıdaki çalışmaların sonucunda ortaya çıkan bu tez ancak bir başlangıç sayılabilir. Olumsuzlukların deşifre edilmesi yoluyla ”devrimci bir dramaturji" anlayışının ortaya çıkmasına hizmet etmek için yapılmış bir ön-adım.
Özet (Çeviri)
Özet çevirisi mevcut değil.
Benzer Tezler
- Türk Tiyatrosunda trajedi
Tragedy in Turkish Theatre
ZEHRA BALI KAPLAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Sahne ve Görüntü SanatlarıEskişehir Osmangazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MÜZEYYEN BUTTANRI
- Milenyum sonrası Türk tiyatro edebiyatında kadın oyun yazarlığının panoraması
The panorome of women playwriting in post-millennium Turkish theater literatur
MEHTAP ALP
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Türk Dili ve EdebiyatıVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FETHİ DEMİR
- Tiyatroda maske kullanımı: İstanbul Devlet Tiyatrosu prodüksiyonlarında son 10 yılın örnekleri
The use of masks in the theater - İstanbul State Theatre production in the last 10 years examples of
VAGİF AZİZOV
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Sahne ve Görüntü Sanatlarıİstanbul Aydın ÜniversitesiDrama ve Oyunculuk Ana Sanat Dalı
YRD. DOÇ. DR. MÜNİP MELİH KORUKÇU
- 1980-2000 arası Türk tiyatrosunda biyografik oyunlar
Biographical plays in Turkish theatre between 1980-2000
ESRA ÇINAR
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Sahne ve Görüntü SanatlarıHacettepe ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ABİDE DOĞAN
- Cumhuriyet Dönemi Türk tiyatrosunda müzikli oyunlar, tiyatro müziği besteciliği ve bu alanın günümüzdeki durumu üzerine değerlendirmeler
Turkish musical theatres during the Republican era, composing of theatre music, and regards on the present condition of the field
TÜRKER EROL