Dersim'de sosyal yapının tarihî arka planı (XVI.-XVIII. yüzyıllar)
Historical background of social structure of Dersim (XVI–XVIII. centuries)
- Tez No: 532022
- Danışmanlar: PROF. DR. İSMAİL ÖZÇELİK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Çemişgezek, Dersim, Kızılbaş, sosyal yapı, aşiret ve ocak, Çemişgezek, Dersim, Qizilbash, social structure, tribe and seedbed, family
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Kırıkkale Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yakınçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 235
Özet
Bu çalışmanın amacı Cumhuriyet tarihi içinde yer alan Tunceli'nin, tarihî arka plânını Osmanlı tarihi içinde araştırarak, günümüzdeki sosyal yapının oluşmasında etkili olan unsurları tespit etmektir. Bu doğrultuda Osmanlı klasik döneminde 16. ve 18. yüzyıllar arasında meydana gelen siyasi ve sosyal olaylar, dönemin arşiv belgelerinde ve birinci el kaynaklarında tespit edilerek, bu olayların Dersim'de sosyal yapının oluşmasındaki etkileri araştırılmıştır. Ayrıca bölge üzerine yazılmış tetkik eserler ve yöre insanının bellekleri de yararlanılan kaynaklar arasındadır. Coğrafyanın da etkili olduğu Dersim'de, 16-18.yy. aralığındaki adıyla 'Çemişgezek Ülkesi'nde bu zaman diliminde meydana gelen savaşlar, isyanlar, göçler ve iki farklı karakterdeki devletin (Osmanlı-Safevi) politikalarına karşı gösterilen refleksler Dersim'in ovalık ve dağlık bölgelerine farklı sirayet etmiştir. Ovalık bölgelerde zamanla Osmanlı Devleti'nin hâkimiyeti tanınıp, Sünnî iktidarla uyumlu hareket etmeye başlanılmışken, dağlık bölgelerde yüzyıllar boyunca Kızılbaş kültürünün hâkim olduğu bir sosyal yapı oluşmuştur. Bu sosyal yapının harcı ise kan bağına dayalı asabiye geleneğinin ve ikrar bağına dayalı ocak yapılanmasının üzerine bina edildiği 'aile'dir. Toplumun en küçük yapısı aile temeli üzerine inşa edilen bu sosyal yapı, aşiret geleneğiyle dikey ve ocak yapılanmasıyla da yatay olarak büyük aile olan toplumu birbiriyle tıpkı bir duvar gibi örmüş; kendi içine kapanmış, otoriteyi temsil eden devlete karşı kendi içinde bir hukuk ve ortak hafıza geliştirmiştir. Dolayısıyla Osmanlı döneminin 16.-18. yüzyıl aralığında İç Dersim'de teşekkül eden bu sosyal yapı yüzyıllarca ayakta kalmış ve 21.yüzyıl Cumhuriyet dönemine intikal etmiştir.
Özet (Çeviri)
The purpose of this study is to investigate the historical background in the Ottoman history of Tunceli which takes place in the history of the Turkish Republic and to identify the elements that are effective in the formation of the present social structure. In this direction, the political and social events that took place in the Ottoman classical period between the 16.-18 centuries were determined in archival documents and the first hand sources of the period and their effects on the formation of social structure in Dersim were investigated. In addition, research works about the region and the memories of the local people are among the used sources. In Dersim where geography is also effective, the wars, rebellions, immigrations and reflexes against the politics of the state that has two different characteristics (Ottoman and Safavid) has spread to the plain and mountainous regions of Dersim, which was called in between“Çemişgezek Country”16th and 18thcentury. As time went on, while in the plain regions the rule of the Ottoman Empire was acknowledged and they played along with the Sunnite power, in the mountainous regions Qizilbash social became dominant where they were prevailing for centuries. The ground of this social structure is the“family”which has built on the Assabiyyah tradition that is based on kindredship and seedbed settlements that is based on admission bond. This social structure which is formed around the family, the smallest structure of the society, has closed itself up by constructing the society like a wall with each other vertically with its tribal settlement and horizontally with its seedbed settlements and led to the development of a law and collective memory in itself against the state that is representing the authority.Therefore, this social structure formed in Internal Dersim during the 16th and 18thcenturies of the Ottoman era has survived for many centuries and has passed into the Republican period of the 21st century.
Benzer Tezler
- Türkiye'de sosyal bilgiler eğitiminin tarihi gelişimi
Historical development of social science education in Turkey
TAYFUN KÖSE
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Eğitim ve ÖğretimNecmettin Erbakan Üniversitesiİlköğretim Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ ALİ ÜREMİŞ
- Arap ülkelerinde ilköğretim seviyesinde okutulan din dersi kitaplarının incelenmesi: Suudi Arabistan, Irak ve Ürdün örneği
An analysis of religion textbooks taught at the primary education level in Arab countries: The case of Saudi Arabia, Iraq and Jordan
ELİF TÜLEKOĞLU
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ MUSTAFA İSMAİL BAĞDATLI
- İngiltere'de kamu okullarındaki din öğretimi programlarında dini çoğulculuk ve islam din öğretimi
Religious pluralism and Islamic religious education in public schools' religious education curriculum in England
İSMAİL ERŞAHİN
- Gençlerin girişimcilik eğilimlerinin araştırılması
Research on entrepreneurship trends of young people
BUKET ŞEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
SosyolojiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSosyoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. AYŞE CANATAN
- Yazının tarihsel sürecinde bir yazı kültürü olarak kaligrafive Türkiye'deki gelişimi
Through the historical process of writing calligraphy as a writing culture and its development in Turkey
SAİD ÇETİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El Sanatlarıİstanbul Arel ÜniversitesiGrafik Tasarımı Ana Sanat Dalı
PROF. DR. SELAHATTİN GANİZ