Bağımsız idari otoritelerin faaliyetlerinin kamu yararı açısından değerlendirilmesi: Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu örneği
Evaluation of the activities of independent regulatory agencies in terms of public interest: Sample of Tobacco and Alcohol Market Regulatory Authority
- Tez No: 533472
- Danışmanlar: PROF. DR. GÜLAY GÜNLÜK ŞENESEN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Ekonomi, Kamu Yönetimi, Economics, Public Administration
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 210
Özet
Bu tez 2002-2017 yılları arasında Türkiye'de tütün ve alkol sektörlerinde regülasyon yapmada yetkili olan Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'nun faaliyetlerinin kamu yararı perspektifinden değerlendirilmesini konu edinmiştir. Regülasyon özel sektörü düzenleyen devletin temel fonksiyonlarından biridir. Devlet piyasada tekellerin yanı sıra, dışsallıklar ve asimetrik bilgi gibi piyasa başarısızlıkları söz konusu olduğunda regülasyona başvurur. Piyasa başarısızlıkları gerekçesi ile belirli bir sektöre müdahale eden devlet, gerekli düzenlemeleri yapar ve kamu yararını sağlar. Regülasyon yapma görevini üstlenen bağımsız idari otoriteler Türkiye'de özellikle 2000'lerden itibaren elektrik, doğalgaz, bankacılık, telekomünikasyon ve tarım gibi birçok sektörde yaygınlaşmaya başlamıştır. Öte yandan, kamu yararını sağlamak amacıyla getirilen regülasyonlar, belirli bir zaman içinde piyasadaki belirli bir siyasi veya ekonomik çıkar grupları tarafından ele geçirilmekte ve düzenlemeler çıkar gruplarının yararına olacak şekilde oluşturulabilmektedir. Siyaset bilimi, kamu yönetimi ve iktisat alanını kapsayan bu çalışmada, alandaki kuramsal birikimi eleştirel bir şekilde değerlendirmek ve regülasyon yapma yetkisine sahip Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu'nun faaliyetlerini kamu yararı ile ele geçirme kuramları bağlamında çözümleyerek sonuçlarının gün ışığına çıkartılması amaçlanmıştır. Tezin amacına bağlı kalarak 2002-2017 yılları arasında Türkiye'de uygulanan tütün ve alkol regülasyonlarının etkinliğine ilişkin göstergeler her iki sektör için ayrı ayrı belirlenmiştir. Her iki sektördeki gelişmeleri çözümlerken hem piyasanın başlıca katılımcıları olan üreticiler hem de tüketiciler açısından bakarak bütünsel bir yaklaşım benimsenmiştir. Elde edilen bulgular üretim, teşhir, satış ve kullanım regülasyonları sınıflandırması altında yorumlanmıştır. Yapılan çözümlemeden her bir regülasyon için farklı sonuçlar ortaya çıkmaktadır. Üretim regülasyonu sonucunda her iki sektörde piyasaların yabancı sermayeli şirketlerce veya en azından bazı yerli büyük şirketlerce ele geçirildiği kanaatine varılmıştır. Öte yandan, satış, teşhir ve kullanım regülasyonlarında bazı kamu yararına gelişmelerin de olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
This thesis is devoted to the evaluation of Tobacco and Alcohol Market Regulatory Authority's activities, which is authorized for regulation in tobacco and alcohol sector in Turkey, from the perspective of public interest between 2002-2017. Regulation is one of the basic functions of the state to regulate the private sector. State has resort to the regulations when there are besides the monopolies, market failures such as externalities and asymmetric information in the market. As a result of market failures, the state intervenes in the certain sector, making the necessary arrangements and providing public interest. Independent regulatory agencies that are authorized to regulate have become widespread in many sectors such as electricity, natural gas, banking, telecommunications and agriculture starting from 2000s in Turkey. On the other hand, regulations aimed at ensuring public interest may be captured by certain political or economic interest groups in the market within a certain period of time, and regulations are created to benefit interest groups. The aim of this study, which falls into the fields of political science, public administration and economics, is to critically evaluate the theoretical accumulation in the field and to analyze the activities of the Turkish Tobacco and Alcohol Market Regulatory Authority, which has the regulating authority, in the context of public interest and capture theories. Adhering to the purpose of the thesis indicators for the effectiveness of tobacco and alcohol regulation applied in Turkey are determined separately for each sector between 2002-2017. While analyzing the progress in both sectors, a holistic approach has been adopted by looking at the same time from producers' and consumers' perspective, who are the main participants of the market. Obtained findings are interpreted under the classification of production, display, sales and use regulations. Different results arise for each regulation from the analysis made. As a result of the production regulation, it has been concluded that the markets in both sectors were captured by foreign companies or at least some large domestic companies. On the other hand, it is found that there is some progress in sales, display and usage regulations in favor of public interest.
Benzer Tezler
- Contribution a la recherche d'un cadre juridique pour un droit international de laconcurrence plus efficace
Daha etkin bir uluslararası rekabet için hukuki çerçeve arayışı
ALİ CENK KESKİN
Doktora
Fransızca
2009
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
PROF. DR. JEAN MARC SOREL
PROF. DR. HALİL ERCÜMENT ERDEM
- Hukuk güvenliği bakımından mülkiyet hakkına vergisel müdahaleler: AİHM kararları ışığında bir inceleme
Tax interventions on right to property in terms of legal security: An examination in the light of ECHR decisions
AYŞE NUR YAYLA
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
HukukGalatasaray ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ BALCA ÇELENER
- Türkiye'de bağımsız idari otoritelerin etkinliği ve geleceği : Kamu ihale kurumu örneği
The efficiency and the future of independent administrative authorities in turkey : Public procurement institution example
MURAT ESKİN
Yüksek Lisans
Türkçe
2008
Kamu YönetimiKocaeli ÜniversitesiSiyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. HAMZA ATEŞ
- Sosyal regülasyon kurumu olarak Radyo ve Televizyon Üst Kurulu
Radio and Television Supreme Council as a social regulation authority
FATMA SEZEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Hukukİstanbul ÜniversitesiKamu Hukuku Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. CENK YAŞAR ŞAHİN
- İdari yaptırımlarda ölçülülük ilkesi
The principle of proportionality in administrative sanctions
SAKİNE ARIK