Orta Anadolu Bölgesi akeramik neolitik dönem faunası - çevresel özellikler mi, kültürel tercihler mi
The aceramic neolithic fauna of the Central Anatolia - environmental effects, or cultural preferences
- Tez No: 533844
- Danışmanlar: DOÇ. DR. EMRE GÜLDOĞAN
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Arkeoloji, Archeology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: İstanbul Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Arkeoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Tarih Öncesi Arkeolojisi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 586
Özet
İnsanlar, bu gezegende yolculuklarının başlangıcından beri diğer hayvanlarla yan yana yaşamış, çeşitli ihtiyaç ve şartlar için kaçınılmaz olarak farklı hayvanlara bağımlı hale gelmiştir. Bir yandan tamamen doğaya bağlı olan tarihöncesi insanlar, hayatta kalmak için gerekli olan yiyecek ve çeşitli hayvansal ürünlere ulaşmak amacıyla hayvanları avlamak ve yoğun bir şekilde kullanmak zorunda kalmışlardır. Diğer yandan, Paleolitik Çağ'dan beri insanlar bu hayvanlara tapmış, saygı göstermiş ve çeşitli sembolik uygulamalarda değerli olarak görmüşlerdir. Dolayısıyla, günümüz toplumları gibi, tarihöncesi dönemdeki insan-hayvan ilişkileri de karmaşık ve çok boyutluydu. Hayvanlarla insanların bu karmaşık ilişkilerinin en önemli aşaması belki de, insanların kültürel evriminin birçok dönemleri arasında, yerleşik yaşama geçilen Akeramik Neolitik Dönem'in erken evrelerinde gerçekleşmiştir. Daha önceki dönemlerin aksine her yıl boyunca belirli bir yerde yaşamakta olan Neolitik toplumlar, esas olarak yaygın bir şekilde özellikle yerel çevrede mevcut olan hayvanları avlamaya başladı. Hayvanlar da, çevresinde gerçekleşen bu garip ve tamamen yeni değişimlerle baş etmek zorunda kalmıştır. Böylece hem insanlar hem de hayvanların yaşam biçimlerini değiştiren bu karşılıklı yeni ilişkiler, Anadolu ve Batı Asya'daki Akeramik Neolitik yerleşmelerdeki toynaklı hayvanların ilk evcilleştirilmesini teşvik etmiştir. Dolayısıyla, insan-hayvan ilişkilerinin herhangi bir yönünü incelerken, bu geçiş dönemindeki karmaşık ilişkilerin üzerine ayrıntılı çalışılması gerekmektedir. Orta Anadolu, Neolitik dönemin önemli çekirdek bölgelerinden biri durumundadır. Bu sebeple, Orta Anadolu'da özellikle Akeramik Neolitik dönemde yaşanan insan-hayvan-çevre ilişkilerinin incelenmesi bu tez çalışmasının en önemli amaçlarından birisini meydana getirmektedir. Orta Anadolu'da kazısı gerçekleştirilen yedi Akeramik Neolitik yerleşmeden elde edilen hayvan kalıntılarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi, bu tezin ilk aşamasını oluşturmaktadır. Çalışmanın ikinci aşaması ise, Orta Anadolu Akeramik Neolitik yerleşmelerdeki tespit edilen bütün hayvan türlerinin kataloğunun oluşturulmasıdır. Üçüncü aşamada, kataloglaması yapılan, memeliler, kuşlar, sürüngenler, balıklar ve omurgasızlardan oluşan, toplam elli altı türe dair detaylı bir değerlendirme yapılmıştır. Son aşamada ise, bu türlerin toplumun sosyo-kültürel ihtiyaçları için mi yoksa yaşanılan çevrede doğal olarak var olmaları sonucu mu tercih edildikleri tartışılmaktadır. Orta Anadolu'nun Kapadokya ve Konya Ovası'nda yer alan Akeramik Neolitik yerleşmelerdeki doğal çevrelerde yoğunlukla görülen ve oldukça uysal bir tür olduğu için koyunun ilk olarak evcilleştirme sürecine girmiş olabileceği önerilebilir. Fakat bu yerleşmelerin çağdaşı olan Güneydoğu Anadolu yerleşmelerinde evcilleştirilmiş olan yabani domuz ve yabani sığırın, Orta Anadolu'da uzun süre kontrol altına alınmadığı veya evcilleştirmek için tercih edilmediği bilinmektedir. Öte yandan sıklıkla rastlanmasına rağmen, Orta Anadolu'nun Kapadokya Bölgesi'nde daha az bulunan kara ve sucul kuşlarına kıyasla çeşitli yırtıcı kuşların, kültürel ve sembolik nedenlerle avlandığı görülmektedir. Hangi hayvan türlerinin tercih edileceğinde çevresel etkiler de önemli bir yer tutmaktadır. Örneğin Kapadokya Bölgesi'nde yer alan yerleşmelerin aksine Konya Ovası'nda yer alan yerleşmelerde küçük hayvanlara (mikrofauna) daha sık rastlanmakta ve tüm Akeramik Neolitik dönem boyunca düzenli olarak kullanıldığını görülmektedir.
Özet (Çeviri)
Humans have been living with other animals side by side since the beginning of their journey on this planet, and have inevitably been dependent on them for various needs and conditions. In one hand, completely relying on natural resources, the prehistoric people had to hunt and heavily exploit other animals for meat and animal products which were very essential for their survival. On the other hand, animals were worshiped, respected and considered to be very vital in different symbolic activities of human groups since Palaeolithic period. Consequently, as like present human societies, the human-animal relationships in prehistoric period were also very complex and multi-dimensional. Throughout many periods of cultural evolution, perhaps the most crucial stage of human-animal relationships occurred in Neolithic period, particularly during the early phase of Aceramic Neolithic period when human groups were advancing towards a settled socio-cultural and subsistence pattern giving up their nomadic hunting-gathering lifestyle. Contrary to previous periods, Neolithic societies started to live permanently in a certain place throughout the year and hunt animals mainly available in their local environment. Animal species too were forced to cope with this very strange and completely new change in their habitat. Consequently, both humans and animals were going through some very significant and life-changing mutual relationships, which eventually encouraged the domestication of certain ungulate animals in Anatolia and West Asia. Therefore, the essence of the detail study on these complex relationships during this transitional period comes first, if studying any crucial aspect of the human-animal relationships. Providing that the Central Anatolia is among the most important core regions of Neolithisation, this thesis attempted to explore multi-scale aspects of human-animal-environmental interactions in Central Anatolian Aceramic Neolithic period of about one thousand five hundred years. Comparative analysis of the animal remains from seven excavated Aceramic Neolithic settlements in Central Anatolia was the first attempt of this thesis. In the second step, a comprehensive catalogue of the identified animal species of Central Anatolian Aceramic Neolithic settlements has been created. Additionally, the environmental and cultural characteristics of fifty six mammals, birds, reptile fish and invertebrate have been documented as the third step of this study. And in the final stage, it is attempted to demonstrate whether the animals were connected to the Aceramic Neolithic settlements of Central Anatolia for socio-cultural needs of inhabitants or just been used as available resources from their regional environment. It is observed that, Central Anatolian Aceramic Neolithic societies in Cappadocia and Konya Plain were gradually encouraged to domesticate the sheep, possibly because it was the most abundant species in the region as well as most submissive social ungulate in their environment. On the other hand, it is found that perhaps because of strong taboo and highly sensitive symbolic factors, Central Anatolians intentionally did not want to control or domesticate wild boar and aurochs, albeit these two species were also locally abundant as well as domesticated in contemporary settlements of Southeast Anatolia. On the other hand, remains of a wide variety of birds of prey suggest that, they were probably hunted for symbolic and cultural essence as they were less frequent comparing to the terrestrial and water birds in the region. There were also regional and environmental factors among the frequency of animal exploitation in these settlements; for instance, with the blessing of local ecological benefits, horse, donkeys and small mammals were exploited more in the settlements in Konya plain, than the settlements in Cappadocia.
Benzer Tezler
- Tarihöncesi mekanlarında işlev belirlenmesinde kullanılan yöntemler: Aşıklı Höyük örneği
Methods used for identifying the function of prehistoric spaces: The case study of Aşıklı Höyük
FATMA KALKAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
Arkeolojiİstanbul ÜniversitesiArkeoloji Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MİHRİBAN ÖZBAŞARAN
- In aceramic neolitic Southeast Anatolia: A case study of Nevali Çori
Akeramik neolitik Güneydoğu Anadolu bölgesinde kült yapıları: Nevali Çori örnek yerleşimi
MİNA ŞENTEK
Yüksek Lisans
İngilizce
2005
ArkeolojiOrta Doğu Teknik ÜniversitesiYerleşim Arkeolojisi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NUMAN TUNA
- Orta Anadolu Bölgesi'nde farklı çinko uygulamalarının tahıl türleri ve buğday çeşitlerinde tanede çinko ve fitin asidi kontsantrasyonunun etkisi
The Effect of zinc application on grain zinc and phytic acid concantration of different cereal species and wheat genotypes grown in cenetral Anatolia
İBRAHİM ERDAL
- Orta Anadolu bölgesi koyunculuk işletmelerinde akkaraman ve orta anadolu merinosu (Konya) ırkı kuzularda besleme metotları ve şartlarının belirlenmesi
Determination of feeding methods and feeding conditions of Akkaraman and Central Anatolian Merino (Konya) lambs in the Central Anatolia Region sheep flocks
FATİH PALA
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Veteriner HekimliğiSelçuk ÜniversitesiHayvan Besleme ve Beslenme Hastalıkları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NURETTİN GÜLŞEN
- Tepecik-Çiftlik Son Neolitik mimarisi
The Late Neolithic architecture in Tepecik-Çiftlik
YASİN GÖKHAN ÇAKAN