Babanzâde Ahmed Naim'in son dönem Osmanlı düşüncesine katkıları
Babanzâde Ahmed Naim's contributions to late Ottoman thought
- Tez No: 534467
- Danışmanlar: PROF. DR. MEHMET SAİT ÖZERVARLI
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Felsefe, Philosophy
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Yıldız Teknik Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İnsan ve Toplum Bilimleri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Felsefe Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 134
Özet
Babanzâde Ahmed Naim Osmanlı'nın son dönemi ve Cumhuriyet'in kurulduğu ilk yıllar arasında yaşayan değerli ilim insanlarından birisidir. Tercümanlık, yazarlık, devlet memurluğu, Arapça öğretmenliği gibi pek çok vazifede bulunan düşünür bunların dışında yirmi üç sene boyunca Darülfünun'da felsefe profesörlüğü yapar. Profesörlük hayatı boyunca metafizik, mantık, ahlâk, hikmet, psikoloji, felsefe derslerine girer, bu alanlarla ilgili G. Fonsegrive, Paul Janet, Émile Picard, Élie Rabier gibi Fransız düşünürlerden kitap ve makale tercümeleri yapar. Ayrıca Istılahat-ı İlmiyye Encümeni, Telif ve Tercüme Odası'nda azalık yapar ve bu kurumların çalışmalarında aktif rol oynar. Telif ve tercüme eserlerinde Modern Türkçe'de felsefe terimlerinin henüz yerleşmemiş olması sorunuyla ilgili düşüncelerine yer veren Babanzâde; materyalizm, pozitivizm, rasyonalizm gibi fikir akımlarının görüşlerine çeşitli eleştiriler getirmiştir. Bu çalışmanın amacı Babanzâde'yi tanıtmak, felsefe terminolojisiyle ilgili çalışmalarını ortaya koymak ve felsefî eleştirilerini değerlendirmektir. Çalışma giriş, üç ana bölüm ve sonuç olmak üzere beş bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde Babanzâde'nin hayatı ve eserleriyle ilgili bilgiler verilmektedir. İkinci bölümde pozitivizmin ilim anlayışına karşı Babanzâde'nin felsefe ilmini ele alışı ortaya konmaktadır. Pozitivizmin görüşlerinin aksine Babanzâde felsefenin kendine ait konularının olduğunu ve ilimler arasında çok önemli bir yere sahip olduğunu düşünmektedir. Bu sebeple detaylı bir ilimler tasnifi yaparak felsefenin ilimler arasındaki yerini belirlemek ve sağlamlaştırmak istemektedir. Üçüncü bölümde Babanzâde'nin Modern Türkçe'de felsefe terimlerinin oluşması ve yerleşmesindeki katkıları ortaya konmaktadır. Düşünüre göre 19 ve 20. yıllarda Osmanlı'da felsefenin ilerleyememesinin ve felsefe kütüphanesinin zenginleşememesinin en önemli sebebinin felsefe terminolojisinin henüz yerleşmemiş olmasıdır. Bu problemin çözümü için kurulan çeşitli kuruluşlarda vazife yapan Babanzâde, bireysel çalışmalar da yapmıştır. G. Fonsegrive'den yaptığı Mebâdî-i Felsefeden İlmü'n-Nefs adlı tercümeye iki bine yakın felsefe/psikoloji teriminin Modern Türkçe'deki karşılıklarını belirlemiştir. Dördüncü bölümde Babanzâde'nin Kant'ın ahlâk anlayışına ve materyalizmin ilim anlayışına getirdiği eleştirilere yer verilmektedir. Sonuç bölümünde ise Babanzâde'nin felsefî görüşleri değerlendirilerek, en önemli yönleriyle katkıları ortaya konmaktadır. Bu konuları araştırırken özellikle Babanzâde'nin tercüme eserlerine yazdığı dipnotlar ve telif eserleri detaylı biçimde analiz edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Babanzâde Ahmed Naim is one of the most preeminent scholars who lived during the last years of the Ottoman Empire and the first years of the Republic of Turkey. Babanzâde, a thinker who worked as a translator, writer, government officer, Arabic teacher, also was a professor of philosophy at Darülfünun. Throughout his time as a professor, he gave lectures on metaphysics, logic, morality, aphorism, psychology, and philosophy, and he translated many articles and books on these subjects by French thinkers such as G. Fonsegrive, Paul Janet, Émile Picard, Élie Rabier. He also was a member of Istılahat-ı İlmiyye Encümeni, and Telif ve Tercüme and played an important role in these chambers' activities. Bâbanzade, who expressed his views in his translations and publications on the fact that modern Turkish lacked philosophical terms, criticized views emerging from several movements such as materialism, positivism, rationalism. The aim of this study is to introduce Babanzâde, to reveal his studies about philosophy terminology and to evaluate his philosophical criticism. The study consists of five sections; an introduction, three main chapters, and a conclusion. The first chapter informs the reader about Babanzâde's life and his work. In the second chapter, how Babanzâde deals with philosophy, as opposed to the understanding of positivism, is shown. In contrast to what positivism has to say, Babanzâde thinks that philosophy has its own subjects and has a very important place among disciplines. For this reason, he wants to determine and consolidate the place of philosophy among various disciplines by classifying disciplines in a detailed manner. In the third chapter, the contributions of Babanzâde in the formation and establishment of the terms of philosophy in Modern Turkish are revealed. According to the thinker, the most important reason why philosophy did not take foot in the Ottoman Empire in the 19th and 20th centuries and philosophical publications fell short is the fact that philosophical terminology was not consolidated. Babanzâde, who has served in various committees established for the solution of this problem, also produced some other work on his own. He found Turkish equivalents to near two thousand philosophy/psychology terms in his translation of Mebâdî-i Felsefeden İlmü'n-Nefs from G. Fonsegrive. In the fourth chapter, Babanzâde's criticism of Kant's understanding of morality and materialistic understanding of science is given. In the conclusion section, Babanzâde's philosophical views are evaluated and their contributions are presented in their most important aspects. In doing this research, footnotes that Babanzâde wrote down in his translations and his publications in Turkish were especially analyzed elaborately.
Benzer Tezler
- Geç dönem Osmanlı düşüncesinde muhafazakâr yenileşme arayışları (1878-1918): Ahmed Cevdet Paşa, Babanzâde Ahmed Naim, Elmalılı Hamdi Yazır'
Conservative reformist trends in the late Ottoman thought (1878-1918): Ahmed Cevdet Pasha, Babanzade Ahmed Naim, Elmalılı Hamdi Yazır
FERDİ ERTEKİN
- Islahat sonrası Osmanlıda kelam âlimleri
Kelam sciences in Ottoman state after the edict of islahat
BÜŞRA ARI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
DinVan Yüzüncü Yıl ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MEHMET KESKİN
- Babanzâde Ahmed Naim'in 'İlmü'n-Nefs' adlı eserinin tahlili ve çeviri yazısı
Analyzing Babanzade Ahmed Naim's 'iİlmü'n-Nefs' and its transliteration
FATMA YILDIZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Dinİstanbul ÜniversitesiFelsefe ve Din Bilimleri Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. RECEP ALPYAĞIL
- Babanzade Ahmet Naim'in kelami görüşleri
The Kalam Views of Babanzade Ahmet Naim
ŞEYMA ERDEMCİ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
DinSiirt ÜniversitesiTemel İslam Bilimleri Ana Bilim Dalı
PROF. DR. FADIL AYGAN