Kırgızca zarf-fiiller
Converbs in Kirghiz
- Tez No: 538302
- Danışmanlar: DOÇ. DR. İBRAHİM AHMET AYDEMİR
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Dilbilim, Linguistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 107
Özet
Elinizdeki tez, Kırgızcada zarf-fiilleri sentaktik-tipolojik açıdan ele alan eşzamanlı betimsel bir çalışmadır. Zarf-fiiller, belli morfemlerce işaretlenen, sözdizimsel olarak bir üst yapıya altasıralı olarak bağlanan ve genelde belirteç işlevinde kullanılan bağımlı yapılardır. Bu yapılar, bağlı oldukları üst/temel cümleye zaman, sebep, amaç, tarz gibi açılardan bir belirteç oluştururlar. Kırgızca, Türk dilleri ailesinin Kuzeybatı (Kıpçak) grubuna dâhil olup Kazakça, Nogayca, Karakalpakça ile birlikte bu grubun Aral-Hazar alt kolunu oluşturmaktadır. Diğer Türk dillerinde olduğu gibi Kırgızcada da belli zarf-fiil ekleri (-(X)p, -A/-O;-y, -mAyInčA/-mOyUnčA, -GAnčA/-GOnčO, -GIčA/-GUčO, -GAnDA/-GOndO, -GAnDAy/-GOndOy, -GAn/-GOn boydon, -GAn/-GOn sayïn, -GAnDAn/-GOndOn bašqa, -GAndAn/-GOndOn kiyin) ile oluşturulan zarf-fiil parçalarının, değişik sözdizimsel ve semantik görevleri vardır. Bu çalışmada, bu görevler Johanson'un (1995) modeli temelinde ayrıntılı olarak betimlenmiştir. Johanson'un bu modeline göre, Kırgızca zarf-fiil ekleri 4 seviyede karşımıza çıkmaktadır. Buna göre, Seviye 1 ve Seviye 2'de zarf-fiil parçası ile temel parçanın farklı veya aynı ilkeyleyen alıp almaması üzerinde durulmuştur. Seviye 3'de zarf-fiilli yapıların sözlükselleşmesi üzerinde durulurken Seviye 4'de belli zarf-fiilli yapıların zamanla gramerleşerek kılınış, görünüş-zaman, kip gibi gramatikal kategorilere (eklerine) dönüşmesine değinilmiştir. Anahtar Sözcükler Türk Dilleri, Kırgızca, Zarf-fiiller, Sözdizimi, Tipoloji, Zarf-fiil parçası, Temel parça
Özet (Çeviri)
This thesis is a descriptive study discussing the converbs in Kirghiz syntactic-typological synchronically. Converbs, are marked by certain morphemes, syntactically connected to a main clause as a subordinate and are generally used as adverbial function. These structures undertake different syntactic tasks such as time, cause, manner, purpose in their basic sentences. Kirghiz is a Turkic language, which is a member of Northwest (Kipchak) group that forms the Aral-Caspian sub-group together with the Kazakh, Noghay, Karakalpak dialects as well. As it is in other Turkic languages, converb segments in Kirghiz formed with certain converbs suffixes (-(X)p, -A/-O;-y, -mAyInčA/-mOyUnčA, -GAnčA/-GOnčO, -GIčA/-GUčA, -GAnDA/-GOndO, -GAnDAy/-GOndOy, -GAn/-GOn boydon, -GAn/-GOn sayïn, -GAnDAn/-GOndOn bašqa, -GAndAn/-GOndOn kiyin) have various syntactic and semantic tasks. In this study, these tasks are described in detail on the basis of Johanson's (1995) theoretical approach. According to this model of Johanson, Kirghiz converb suffixes appear in 4 levels: in Level 1 and Level 2, focused on that the converb segment and base segment whether or not to take the different or same first actant. While focused on the lexicazation of the converb structures In Level 3, in Level 4 the transformation of certain converb structures in time grammatical categories (suffixes) such as actionality, modality and aspect-tense has been discussed. Keywords Turkic Languages, Kirghiz, Converbs, Syntax, Typology, Converb segment, Base segment
Benzer Tezler
- КЫРГЫЗ ПОЭМАСЫ ЭР ЭШИМДЕГИ ЧАКЧЫЛДАР ЖАНА АЛАРДЫН КОЛДОНУЛУШУ (текст-индекс-факсимиле)
Kırgız Destanı Er Eşim'deki zarf-fiiller ve kullanımları
DARKAN MAMACANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2009
DilbilimKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTürkoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. GÖKSEL ÖZTÜRK
- Cengiz Aytmatov'un 'Samançının Colu' romanında fiiller
The Verbs in the novel 'Samançının Colu' by Cengiz Aytmatov
HANAKO KOMATSU
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
DilbilimGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. M. FATİH KİRİŞÇİOĞLU
- Kırgız El Comoktoru (Kırgız halk masalları) metni esasında Kırgızca fiil
The Verb in Kyrgyz language based on Krygz El Comoktoru (Kyrgyz folks)
SADULLAH KARAYANIK
Yüksek Lisans
Türkçe
2001
Türk Dili ve EdebiyatıGazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. SADULLAH KARAYANIK
- Parts-of-speech tagging of adverbs in the kyrgyz corpus
Kırgızca derlemdeki zarfların sözcük türü olarak işaretlenmesi
AİZHAN SATYBEKOVA
Yüksek Lisans
İngilizce
2023
Mütercim-TercümanlıkKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiMütercim Tercümanlık Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. AİDA KASİEVA