Kırgız El Comoktoru (Kırgız halk masalları) metni esasında Kırgızca fiil
The Verb in Kyrgyz language based on Krygz El Comoktoru (Kyrgyz folks)
- Tez No: 117879
- Danışmanlar: YRD. DOÇ. DR. SADULLAH KARAYANIK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Türk Dili ve Edebiyatı, Turkish Language and Literature
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2001
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Gazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 431
Özet
429 ÖZET Bu çalışmada, Türk Lehçelerinden biri olan Kırgızcada“Fiil”konusu işlenmiştir. Konunun işlenişinde Batma Kebekova ve Anar Tokombayeva tarafından tanzim edilen“Kırgız El Comoktoru”adlı eserin“Keremettüü Comoktor”bölümü esas alınmış ve çalışma bu metin üzerinde yürütülmüştür.“Giriş”,“İnceleme”,“Metin”,“Aktarma”ve“Sonuç”ana bölümlerinden oluşan tezin ilk bölümü olan“Giriş”kısmında Kırgızlar, Kırgızistan ve Kırgızca hakkında bilgi verilmiştir. Ayrıca,“Olağanüstü Masallar”hakkında bilgi verilmiş ve incelenen olağanüstü masallarla diğer Türk destan ve hikâyeleri arasındaki benzer yönlere dikkat çekilmiştir.“İnceleme”bölümü, yapı ve çekim adları altında iki bölümden oluşmuştur. Yapı bölümünde, basit fiiller, türemiş fiiller ve birleşik fiiller incelenmiştir. Türemiş fiiller incelenirken, metinden tespit edilen isimden fiil yapma ekleriyle, fiilden fiil yapma ekleri ele alınmıştır. Tespit edilemeyen, ancak Kırgız Gramerlerinde geçen ekler de dipnot şeklinde gösterilmiştir. Bu bölümde önce ekin geçtiği Kırgızca kelime verilmiştir. Kelimenin Türkiye Türkçesindeki karşılığı tırnak içinde yazılmıştır. Kelimenin metinde geçtiği yer ise, ayraç içinde, önce masal numarası, sonra da satır numarası belirtilerek gösterilmiştir. Çekim bölümü ise, sırasıyla şahıs ekleri, Şekil ve zaman ekleri, basit ve birleşik çekim“, ”Sıfat-fiiller“ ve ”Zarf-fiilleri içine almaktadır. Bu bölümde örnek kelimeler verilirken, özellikle işlevleri kısmında, kelimeler cümle içerisinde gösterilmiştir. Kırgızca cümlelerde ekin geçtiği kelimeler altı çizili yazılarak, konunun daha rahat takip edilmesi amaçlanmıştır.“İnceleme”bölümünden sonra ise“Metin”bölümü gelmektedir. Transkripsiyon esnasında Kırgızca metnin orijinal yapısına ve imlasına sadık kalınmıştır. Ayrıca metin bölümünde metne satır numarası verilmiştir.430“Aktarma”bölümünde ise, aktarma yapılırken bazı yerlerde Kırgızca cümle aynen aktarılmış, yer yer serbest çeviriye başvurulmuştur. Çalışma,“Sonuç”adını verdiğimiz genel bir değerlendirme bölümüyle son bulmaktadır. Eserin sonunda ise konuyla ilgili geniş bir bibliyografya verilmiştir.
Özet (Çeviri)
431 ABSTRACT The“verb”subject in the Kyrgyz language -as being one of the Turk dialects- has been discussed in this study. The“Keremettüü Comoktor”section of the“Kırgız El Comoktoru”book that was arranged by Batma Kebekova and Anar Tokombayeva has been deemed the basis here and the study was performed on this text. Information about the Kyrgyz folks, Kyrgyzstan, and the Kyrgyz language have been given in the“Introduction”chapter that is the first chapter of this thesis composed of the main chapters of“Introduction”,“Research”,“Text”,“Translation”, and“Conclusion”. Information about“Wonderful Fables”has also been given and the similar aspects between the discussed wonderful fables and other Turk epic and tales have been pointed out. The“Research”chapter has been composed of parts under the names of structure and inflection nouns. Simple verbs, derived verbs, and compound verbs have been examined in the structure part. While the derived verbs were examined, the verb forming affixes from a noun that is established from the text are discussed together with the verb forming affixes from verbs. The affixes that could not be established but are present in the Kyrgyz Grammar are shown as footnotes. The Kyrgyz word where the affix is present is given the first in this part. The word's equivalent in Turkey's Turkish is written in quotation marks. As for the place where the word is present in the text, it is shown in parenthesis, by first indicating the fable number, and then the line number. As for the inflection part, it includes the personal affixes, manner and temporal affixes, simple and compound inflection,“Adjective-verbs”, and“Adverb-verbs”, respectively. As sample words are given in this part, they are shown within sentences especially in their function sections. By underlying the words where the affixes are present in the Kyrgyz sentences, it has been aimed to follow the subject more easily.432 The“Text”chapter follows the“Research”chapter. During transcription, the original structure and spelling of the Kyrgyz text are kept original. Also line numbers are given to the text in the text chapter. As for the“Translation”chapter, the Kyrgyz sentence is quoted exactly in some parts during translation, and free translation has been applied in some other places. The study ends with a general evaluation chapter that we name as the“Conclusion.”A broad bibliography has been given at the end of this work.
Benzer Tezler
- Kırgız masalları (metin-inceleme)
Kyrgyz tales (text study)
SABRİ DOĞAN
Yüksek Lisans
Türkçe
2009
DilbilimGazi ÜniversitesiÇağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Ana Bilim Dalı
PROF. DR. NACİYE YILDIZ
- Kırgız Türklerinde 'sınçılık' geleneği
Sınçı tradition of Kırghız Turks
NEZİR TEMÜR
Yüksek Lisans
Türkçe
2002
Halk Bilimi (Folklor)Gazi ÜniversitesiTürk Dili ve Edebiyatı Ana Bilim Dalı
PROF. DR. İSA ÖZKAN
- Kırgız Şırdak geleneğinde kullanılan desenlerin ebru sanatında uygulanabilirliği
The applicabilitity of the patterns used in the Kyrgyz Shyrdak tradition in the art of marbling
SONGÜL KARTAL
Yüksek Lisans
Türkçe
2023
El SanatlarıÇankırı Karatekin ÜniversitesiSanat ve Tasarım Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUSTAFA GÜRBÜZ BEYDİZ
- Kırgız keçe sanatı (Van ili Erciş ilçesi Ulupamir köyü örneği )
Kyrgyz felt art (Sample of Ulupamir village in Ercis district of Van)
SEVDA YÜZÜGÜLDÜ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
El SanatlarıAtatürk ÜniversitesiGeleneksel Türk El Sanatları Ana Sanat Dalı
DOÇ. DR. ÜMBÜLBANU HAMİDOVA
- Kırgız kültüründe keçe sanatı ve keçe yapanların eğitim durumları
The educational status of those who felt the art and culture of Kyrgyz felt
JANARA ASANGAZİEVA
Yüksek Lisans
Türkçe
2006
El SanatlarıGazi ÜniversitesiEl Sanatları Eğitimi Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. H. SERPİL ORTAÇ