Doğal afetlerde sosyal zarar görebilirlik endeksi değişkenlerinin temel bileşenler analizi yöntemiyle değerlendirilmesi: 81 il bazında Türkiye uygulaması
Evaluation of the variables of social vulnerability index in natural disasters by using principal component analysis method: Application for Turkey on the basis of 81 provinces
- Tez No: 542145
- Danışmanlar: PROF. DR. FATİH TANK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: İstatistik, Statistics
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2018
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Ankara Üniversitesi
- Enstitü: Fen Bilimleri Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: İstatistik Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Belirtilmemiş.
- Sayfa Sayısı: 78
Özet
Afetler, geçmişte olduğu gibi günümüzde de toplumları tehdit etmeye devam etmektedir. Yer ve zaman gözetmeksizin meydana gelebilen afetler ciddi can, mal ve çevresel kayıplara sebep olmaktadır. Fakat aynı büyüklükteki afetlerin sebep olduğu kayıplar bölgelere ve toplumlara göre farklılık göstermektedir. Bu durumun temel nedeni, toplumların afetle başa çıkma kapasitesi ya da zarar görebilirlik seviyesinin farklılığından kaynaklanmaktadır. Türkiye'deki iller bazında bir sosyal zarar görebilirlik endeksi oluşturmak amacıyla hazırlanan bu çalışmada; 81 il bazında gelir, çalışılan iş kolları, sağlık hizmetleri, iletişim olanakları, yaşam çevresi vb. sosyal zarar görebilirliği etkileyen etmenlere ilişkin 59 değişkene ilişkin veriler derlenmiştir. Derlenen veri seti ile önce İnsani Gelişmişlik Endeksinde kullanılan formül ile 81 il için Sosyal Zarar Görebilirlik Endeksi (SOZGE) elde edilmiştir. 59 değişkenli veri setinin temel bileşenler analizine uygunluğu incelenmiş ve yüksek korelasyon (>0,9) katsayısına sahip 8 değişkenden 4 tanesi analizden çıkarılmıştır. Ardından, 55 değişken için KMO değerleri incelenmiş ve 5 adet değişkenin Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) ölçütünü sağlamaması sebebiyle bu değişkenler de analizden çıkarılarak 50 değişkene temel bileşenler analizi uygulanmıştır. Toplam varyansın 2/3'ünü açıklayabilen temel bileşen sayısı 4 olarak tespit edilmiştir. Belirlenen 4 temel bileşenden hareketle 81 ilin endeks değerlerine işaret eden faktör skorları elde edilmiştir. 50 değişkenin 1 temel bileşen ile temsil edilebilmesi için analiz tekrarlanmış ve elde edilen temel bileşen skorları ile 81 il bazında SOZGE değerleri elde edilmiştir. Elde edilen SOZGE değerlerine göre Şırnak ilinin sosyal zarar görebilirlik açısından 1. Sırada ve Ankara ilinin sosyal zarar görebilirlik açısından 81. Sırada olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
Disasters continue to threaten societies today as they have in the past. Disasters that occur without regard to time and place cause serious life, property and environmental loss. But the losses caused by the same major disasters vary according to regions and societies. The underlying cause of this situation stems from the difference in the capacity or vulnerability level of societies. In this study which aims to make an index of social vulnerability; Firstly, data of 59 variables considered to affect social vulnerability were collected in 81 provinces. The Social Vulnerability Index (SOZGE) for 81 provinces was obtained by using the formula used in the Human Development Index and the data that are thought to affect the social vulnerability such as income, sex, education, working lines, health services, communication facilities, life environment. The suitability of 59 variable data sets to the analysis of basic components (TBA) was examined and 4 variables were extracted from 8 variables with high correlation (> 0,9) coefficient. Then, since the Kaiser-Meyer-Olkin (KMO) values for 55 variables were examined and 5 variables were not provided for KMO, these variables were removed from the analysis and the analysis of the basic components of 50 variables was applied. The number of basic components that can explain 2/3 of the total variance was determined as 4. Factor scores were obtained for 4 basic components, and index scores of 81 provinces were obtained according to these four factor scores. In order to be able to represent 50 variables with 1 principal component, the analysis was repeated and the SOZGE values were obtained for 81 provinces with the obtained basic component scores. According to SOZGE values, Şırnak provinces rank was determined as first and Ankara provinces rank was determined as 81th in terms of social vulnerability.
Benzer Tezler
- Mahalle ölçekli depremsel zarar görebilirlik endeksi: Sakarya örneği
A distric based earthquake vulnerability index: The keys of Sakarya
KAMİL TAŞKIN
Doktora
Türkçe
2012
Kamu YönetimiSakarya Üniversitesiİşletme Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. MURAT AYANOĞLU
- Sel risk endeksinin belirlenmesi: Yeşilırmak havzası örneği
Determination of flood risk index: Yesilirmak basin
EZGİ NUR MENTEŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Jeodezi ve Fotogrametriİstanbul Teknik ÜniversitesiGeomatik Mühendisliği Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ŞİNASİ KAYA
- Afet ve acil durum yönetiminde Kaiser tehlike ve zarar görebilirlik analiziyle güvenli hastane kavramının incelenmesi
Investigation of safe hospital concept with Kaiser danger and vulnerability analysis in disaster and emergency management
GÖKMEN CENGİZ AKDAĞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
HastanelerÜsküdar Üniversitesiİş Sağlığı ve Güvenliği Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ RÜŞTÜ UÇAN
- Taşkın risk yönetiminde zarar görebilirlik analizleri
Vulnerability analysis for flood risk management
CÜNEYT TAŞKESEN
Yüksek Lisans
Türkçe
2011
Jeodezi ve FotogrametriYıldız Teknik ÜniversitesiJeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TÜRKAY GÖKGÖZ
- Artmakta olan dünya nüfusu, biyosferin yakın geleceği ve dünyayı bekleyen büyük afetlere bilim dünyasının bakışı
The perspective of science world to the growing world population, the near future of biosphere and the great disasters awaiting the world
MUSTAFA BERENT
Yüksek Lisans
Türkçe
2021
Kamu YönetimiGümüşhane ÜniversitesiAfet Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERKAN ÖZTÜRK