Sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin panel tobit modelleri ile analizi: Avrupa Birliği ülkeleri uygulaması
Analysis of factors affecting health expenditures by panel tobit models: European Union countries of implemantation
- Tez No: 548163
- Danışmanlar: PROF. DR. SELAHATTİN GÜRİŞ
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Ekonometri, Econometrics
- Anahtar Kelimeler: Sağlık Harcamaları, Sağlık Harcamalarını Etkileyen Faktörler, Panel Tobit Modelleri, Tesadüfî Etkili Panel Veri Modeli, Health Expenditures, Factors Affecting Health Expenditures, Panel Tobit Models, Random Effects Model
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Marmara Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Ekonometri Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ekonometri Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 104
Özet
Toplumların huzurlu olmaları ve bu huzuru sürdürebilmeleri kişilerin sağlıklı olmalarıyla büyük oranda ilişkilidir. Toplumun sağlıklı kalabilmesi için yapılan harcamaların tümü sağlık harcamalarını oluşturmaktadır. Sağlık harcamaları ülkeler için büyük önem taşımaktadır. Çalışmanın amacı, Avrupa Birliği ülkelerinin 2005-2015 döneminde toplam gayri safi yurtiçi hâsılaları içerisindeki sağlık harcamalarına etki eden faktörlerin panel Tobit modelleri ile belirlenmesidir. Modellerin tahmininde her ülkenin ele alınan dönem içerisindeki sağlık harcamalarının ortalaması alınarak bu ortalamanın altında ve üstünde kalan gözlemlere sansür işlemi uygulanmıştır. Panel Tobit modelleri ile Avrupa Birliği ülkelerinin sağlık harcamalarının ortalamanın üstünde ya da altında değer almasında etkili olan faktörler bağımlı değişkenin sınırlandırılması ile tespit edilebilmektedir. Panel Tobit modellerinin tahminine geçilmeden önce yapılan ekonometrik testlerin sonucuna göre tesadüfî etkili panel veri modeli tahmin edilmiştir. Daha sonra panel Tobit modellerinin tahmini sırasında soldan ve sağdan sansür noktası belirlenerek iki farklı panel Tobit modeli elde edilmiştir. Farklı sansür noktaları kullanılarak tahmin edilen panel Tobit modellerinin tahmin sonuçları hem kendi aralarında hem de tesadüfî etkili panel veri modeli ile karşılaştırılmıştır. Karşılaştırılan modellerde bağımlı değişkeni etkileyen ortak bağımsız değişkenler bulunmakla beraber farklı değişkenlerinde mevcut olduğu görülmüştür. Bu karşılaştırmalar ile bağımlı değişkenin sansürlü değerler alıp almaması durumunda ve sansürlü olduğu durumda ise uygulanan sansür noktasının modelin tahmin sonucuna olan etkisinin ölçülmesi amaçlanmaktadır. Ekonometrik modellerin üçünde de nüfus içerisindeki 65 yaş üstü nüfusun artması sağlık harcamalarının üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bulunmasının yanında, ülkelerin ekonomik durumlarının göstergesi olarak modele alınan yıllık enflasyon oranı ile gayri safi yurtiçi hâsılanın yıllık artışı modellerde istatistiksel olarak anlamlı bulunan değişkenlerdendir. Yıllık ihracat ve ithalat oranları, ülkelerin sağlık harcamalarının üzerindeki etkisinin tespiti için modele alınmış ve ithalat oranının sağlık harcamalarının üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Çalışmadan elde edilen bulgular değerlendirildiğinde, ülkelerin gelirleri içerisinden sağlık harcamalarına ayırdıkları oranın üzerinde sahip olunan nüfus profilinin özellikle etkili olduğu görülmektedir. Aynı zamanda ülkelerin ekonomik durumlarının ve dış ticaretlerinin de modelin bağımlı değişkeni olan sağlık harcamalarını açıklamada anlamlı olduğu tespit edilmiştir.
Özet (Çeviri)
The peacefulness of societies and the sustainability of this peace are largely related to the health of the individuals. All expenditures, which are made to ensure the maintenance of society's health, constitute health expenditures. Healthcare expenditures are of great importance for countries. The aim of this study is to determine the factors affecting the healthcare expenditures within the total gross domestic product of the European Union member Sstates in the period of 2005-2015 using the panel Tobit models. As for the estimation of the model, after taking the average of health expenditures each country within the period reviewed, observations, which were below and above this average, were censored. Using the panel Tobit models, the factors affecting the healthcare expenditures of European Union member states above or below the average of health expenditures can be determined. Before the estimation of the panel Tobit models, a random effects panel data model was estimated according to the results of the econometric tests performed. Afterwards, during the estimation of the panel Tobit models, two different panel Tobit models were obtained by determining the censoring points from the left and the right. The estimation results of the panel Tobit models, which were predicted by using different censoring points, were compared both between each other and with the random effects panel data model. Although there were common independent variables affecting the dependent variable in the compared models, it was seen that different variables also existed. With these comparisons, it is aimed to measure the effect of the applied censoring point on the estimation results of the model, in the cases that the dependent variable does or does not have censored values. In all three of the econometric models, the population increase in the population above the age of 65 is statistically significant on health expenditures, besides the annual inflation rate and the annual increase of the gross domestic product, which were included in the model as the indicator of the economic situation of the countries, are found to be statistically significant variables in the models. Annual export and import rates were included in the model to determine their effects on health expenditures of the countries and it was determined that the import rate was effective on health expenditures. When the findings obtained from the study are evaluated, it is seen that the population profile which is over the proportion allocated to health expenditures from the countries' income is particularly effective. At the same time, it was identified that the economic situation and foreign trade of the countries were also significant in explaining the health expenditures which are the dependent variable of the model.
Benzer Tezler
- Cepten yapılan sağlık harcamalarının etkinliğini etkileyen faktörlerin belirlenmesi: Küresel bir analiz
Determining factors affecting the efficiency of out-of-pocket health expenditures: A global analysis
İLKNUR ARSLAN ARAS
Doktora
Türkçe
2023
EkonomiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SEYHAN ÇİL KOÇYİĞİT
- Sağlık harcamalarını etkileyen faktörlerin panel veri yöntemi ile belirlenmesi: OECD ve BRICS-T ülkelerinin karşılaştırılması
Determining factors affecting health expenditures by panel data method: A comparison of OECD and BRICS-T countries
KEREM ÖZEN
Doktora
Türkçe
2022
EkonomiVan Yüzüncü Yıl Üniversitesiİktisat Ana Bilim Dalı
PROF. DR. MEHMET AKİF ARVAS
- Kamu sağlık harcamalarını etkileyen faktörler: Gelişmekte olan ülkeler örneği
Factors affecting public health expenditures: The case of developing countries
BURÇİN GÜLSÜM TURA
Yüksek Lisans
Türkçe
2024
Ekonomiİzmir Katip Çelebi ÜniversitesiFinansal Ekonomi Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ÖZHAN TUNCAY
- Türkiyede sağlık hizmetlerinde yapılan harcamaları etkileyen faktörler; 2002-2017 yılları arası zaman serisi analizi
Expenditures made in health services in Turkey factors affecting; Time series analysis between 2002-2017
ERKAN ERKAYA
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
Sağlık Kurumları Yönetimiİstanbul Medipol ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELMAN DURAN
- Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü ülkelerinde ilaç harcamalarını etkileyen faktörlerin panel veri analiziyle belirlenmesi: Türkiye karşılaştırması
Determination of the factors affecting pharmaceutical expenditures in Organısatıon for Economıc Co-Operation and Development countries by panel data analysis: A comparison with Turkey
EMİNE DOĞAN ÇULHA
Doktora
Türkçe
2024
Sağlık Kurumları YönetimiAnkara Hacı Bayram Veli ÜniversitesiSağlık Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. EMİNE ORHANER
DOÇ. DR. ŞAHİKA GÖKMEN