Çağatay Devleti zamanında Türkistan'ın siyasi, askeri ve sosyal durumu
Jaghatai state in time political, military and social situation of Türkistan
- Tez No: 550824
- Danışmanlar: PROF. DR. AHMET TAŞAĞIL
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Moğol, Çağatay, Türkistan, Cengiz Han
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 200
Özet
Cengiz Han döneminde siyasi birliğini sağlayarak büyük bir imparatorluk haline gelen Moğollar, Uygurların etkisiyle Türk kültürünü benimsemeye başlamıştır. Türkistan coğrafyasının XIII. Asırdan itibaren Moğol istilasına girmesi ve Cengiz Han'ın ülke topraklarını Türk geleneğine göre hanedan üyeleri içinde pay etmesi yeni bir dünya tarihinin de kapılarını aralamıştır. Öyle ki bu kapı, Çin'den Avrupa'ya; İran'dan Anadolu'ya kadar geniş bir sahaya açılarak Cengiz Han'ın 1227 yılında ölümünün ardından toprakları üzerinde ardıllarının hakimiyet dönemini başlatmıştır. Karadeniz'in kuzeyinde Deşt-i Kıpçak Hanlığı; İran'da İlhanlılar; Moğolistan ve Çin sahasında Kubilay Hanlığı ve Maveraünnehir ile Doğu Türkistan'da Çağataylılar ortaya çıkmıştır. Kubilay Hanlığı Çinlileşirken, İlhanlılar İslam kimliğini, Altınorda ve Çağataylılar da Türk-İslam kimliğini kazanarak siyasi yaşamlarını idame ettirmiştir. Timur istilasına kadar uzun süre Çağataylılar, Maveraünnehir bölgesinde yerleşiklerin temsilcisi iken Doğu Türkistan ve Moğolistan coğrafyasında da zamanla göçebelerin egemen gücü olmuştur. Çağatay Han döneminde Moğol yasalarına göre idare edilen devlet, Tarmaşirin Han'dan itibaren İslami geleneklerin etkisine girmiştir. Bu durum İslam ülkeleri ile ticari faaliyetlerin canlanmasını hızlandırırken göçebe Moğolların özellikle yasa taraftarlarının ciddi anlamda tepkisini çekmiştir. Bir dizi isyan hareketleri sonunda da devlet ikiye ayrılmak zorunda kalmıştır. Böylece hanlığın toprakları üzerinde iki güçlü Türk aile olan Barlas ve Duğlat kabilelerinin egemenliği başlamıştır. Hükümdarlar bu iki ailenin etkisinde hüküm sürmüşlerdir. Maveraünnehir Çağataylıları Barlas kabilesinin boyunduruğuna girerken; Doğu Çağataylılar da Duğlat emirlerinin nüfuzu altında kalmışlardır. Maveraünnehir'de Barlaslardan Timur, 1370 yılında üstünlüğü tamamen ele geçirerek kendi devletini kurmuş bölgedeki Çağatay Ulusu Timur Devleti'nin halkını oluşturmuştur. Çağatay hanları da Timur ve devamında gelen emirlerin hakimiyetinde“kukla”birer han olarak kalmışlardır.
Özet (Çeviri)
Mongols became a huge empire by ensuring their political unity during Chengis Khan era, they started adopting Turkish culture with the effect of Uighurs, as well. As Mongolians invaded Turkistan region starting from XIII.th century and Chengis Khan allocated country soil between dynasty members according to Turkish traditions, a new world history was just began. After the death of Chengis Khan in 1227, his successors took control over his soils. Deşt-i Kıpçak in Altınorda, İlkhanids in Iran, Kublai Khanete in the region of China and Mongolia, Jaghatai State in Fararood and East Turkistan appeared as new countries. Except of Kublai and Ilkhanids, Altınorda and Jaghatais pursued their political agendas by adopting Turkish-Islamic identity. While the Jaghatais had the control over the communities in the region of Fararood, they also became the dominant power over the nomads in the regions of East Turkistan and Mongolia. While state was governed according to the rules of Mongolians during Jaghatai Khan era, it was affected by Islamic traditions with Tarmaşirin Khan. This situation accelerated the trade relations whit other Islamic countries but Mongolian nomads, especially law supporters, reacted against it. The state was split in half due to rebellions. After the divisions, Barlas and Duğlat tribes took control over the soils. Emperors run the state either under the effect or under the pressure of the clans. While Jaghatais from Fararood were dominated by Barlas tribe; East Jaghatais were hold by Duğlat khanate. Timurlenk from Barlas in Fararood took the complete control over the state in 1397 and built his own state and established Jaghatai nation folks of Timurlenk State. Keywords : Mongol, Cagatay, Turkestan, Genghis Khan.
Benzer Tezler
- XIX. yüzyılda doğu Türkistan Uygurlarında sosyal ve kültürel hayat
XIX кылымда чыгыш туркстандагы уйгурлардын коомдук жана маданый жашоосу
BAHATTİN GENCAL
Doktora
Türkçe
2012
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. BAYRAM KODAMAN
- Türkiye'de Türkçü−Turancı düşüncenin kökleri ve Irkçılık−Turancılık davası
The roots of Turkist-Turanist thoughts in Turkey and Racisim-Turanism case
ÇAĞRI DOKSAN ÇOLAK
Yüksek Lisans
Türkçe
2014
Siyasal BilimlerKaradeniz Teknik ÜniversitesiKamu Yönetimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. M.ÇAĞATAY OKUTAN
- Өмүркул караевдин изилдөөлөрүндө кыргыздардын этностук тарыхынын чагылдырылышы
Ömürkul Karayev'in Araştırmalarında Kırgızların Etnik Tarihinin Ele Alınışı
SALİYA KURMANOVA
Yüksek Lisans
Kırgızca
2015
TarihKırgızistan-Türkiye Manas ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. OLCOBAY KARATAEV