Tereke kayıtlarına göre Rusçuk'ta sosyo-ekonomik ve kültürel hayat (1656-1742)
According to tereke records socio-economic and cultural life in Ruse (1656-1742)
- Tez No: 552998
- Danışmanlar: PROF. DR. KAMİL ÇOLAK
- Tez Türü: Yüksek Lisans
- Konular: Tarih, History
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Tarih Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 159
Özet
Osmanlı Devleti'nin sosyal ve ekonomik tarihini anlamak ve bu doğrultuda bir şeyler söyleyebilmek adına şer'iyye sicilleri içerisindeki verilerden olan tereke kayıtları büyük bir önem arz etmektedir. Tereke kayıtları vefat eden kişilerin hayatlarına dair önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada, tereke kayıtlarından yararlanılarak 1656-1742 yılları arasında Rusçuk şehrinde yaşayan insanlar hakkında ayrıntılı malumat verilmeye çalışılmıştır. İncelenen 314 tereke kaydından hareketle kişilerin isimleri, meslekleri, toplumsal statüleri, medeni halleri, çocuk sayıları, ikametgâhları, vefat yerleri, vefat sebepleri, gelir seviyeleri, borçları, alacakları ve sahip oldukları köle sayıları hakkında bilgiler verilmektedir. Tereke kayıtlarına bakıldığında 1656-1742 yılları arasında Rusçuk'ta 245'i erkek 68'i kadın ve 1'i Bulgar ahaliye ait olmak üzere toplamda 314 miras kaydı bulunmaktadır. Bunlardan büyük bir kısmının Müslüman olduğu görülmektedir. Fakat gayrimüslimlerin de bölgede yaşadığı tespit edilmiştir. Dolayısıyla, Osmanlı idaresinde Müslüman ve gayrimüslim kişilerin mahallelerde birlikte yaşadığı anlaşılmaktadır. Bahsedilen kişilerin beşe, çelebi, ağa, hacı, molla, paşa gibi unvanlara ve tüccar, kasap, saatçi, kuşçu, sarraf, sahaf gibi mesleklere sahip olduğu görülmektedir. Bu kişilerin 141'i askeri sınıfa, 157'si reaya sınıfına mensup olduğu tespit edilmektedir. Kişilerin ikamet yerleri arasında Kara Mustafa, Arık Ramazan, Hacı Musa, Cami-i Cedid, Bacanak, Faik, Edirne, Kayseri, Yenişehir gibi pek çok yer ismi saptanmaktadır. Aynı zamanda bazı kişilerin Rusçuk'ta, muharebede, handa, çiftlikte, kahvehanede, iskelede, yolculuk sırasında vefat ettikleri yerler bilinirken bazılarının ise vefat etmelerindeki hastalık veya katledilmek gibi etkenlerde ortaya çıkmaktadır. Kişilerin aile yapılarına bakıldığı zaman Rusçuk toplumunun tek eşli bir yapıya sahip olduğu anlaşılmaktadır. Ancak eşin vefatı sonrasında veya eşten boşanma halinde ikinci kez evlilik yapıldığı da görülmektedir. Rusçuk'ta %4 oranında bir kesimin iki eş sahibi olduğu bilinmektedir. Rusçuk'ta aile başına düşen ortalama çocuk sayısı %2,77 oranında olduğu için bir hanede beş kişi yaşadığı tespit edilmektedir. Kişilerin tahmini servet miktarları 146 akçe ile 571.900 akçe arasında değişmektedir. Kişilerin servetlerinde alacak verecek ilişkisi de etkili olmaktadır. Borçlar, cenaze masrafları, kişisel borçları ve tereke işlemleri esnasında yapılan harcamaları kapsamaktadır. Borçlar ve alacaklar içerisinde mehrin ise önemli bir yer tuttuğu bilinmektedir. Kişilerin %4,7'lik bir oranla köle ve cariye sahibi olduğu da dikkat çekmektedir. Rusçuk bölgesinde 1656-1742 yılları arasında gündelik hayatın unsurları olan eşya ve objeler üzerinde durulmuştur. Bu eşyalar bireyin hayattayken sahip olduğu ev, bağ, bahçe, dükkân, han, tarla gibi gayrimenkullerin yanı sıra ev eşyaları, mutfak araç-gereçleri, kıyafetler, kitaplar gibi menkul malları da kapsamaktadır. Rusçuk'ta evler tek katlı ve iki katlı yapılardan oluşmaktadır. Evin etrafında tuvalet, çeşme, ocak gibi yapıları kapsayan avlu yer almaktadır. Eve sahip 137 kişi bulunmaktadır. Evin fiyatı, işlevi ve fonksiyonuna göre değişiklik göstermektedir. Rusçuk'ta 105 kişinin bağ sahibi olması aktif bir biçimde bağcılık yapıldığının göstergesidir. Aynı zamanda 36 kişinin dükkân işlettiği görülmektedir. Bu esnaf dükkanları içerisinde sarıkçı, tuzcu, kalpakçı, yastıkçı gibi çeşitli dükkanlar bulunmaktadır. Rusçuk ev eşyalarında seccade, ihram, kilim, hasır, kebe, keçe, post, kaliçe döşeme, halı ve muşamba evin zeminine döşenmektedir. Evin içinde bulunan yastık, minder, bohça, sandık, şilte, çekyat, makat, iskemle ve perde evin oda takımlarını oluşturmaktadır. Evde yer alan yatak takımları içerisinde yorgan, döşek, yatak, çarşaf, yüz ve baş yastığı, döşek ve yorgan yüzü bulunmaktadır. Evin aydınlatmasını şamdan, mum, fener ve kandil sağlamaktadır. Evde ısınma ihtiyacı ise kandil ile karşılanmaktadır. Temizlikte kullanılan eşyalar arasında silecek, havlu, peşkir, makreme, leğen, ibrik gibi malzemeler yer almaktadır. Rusçuk'ta mutfak eşya ve malzemeleri arasında güğüm, lenger, testi, zenbil, çuval, sefer tası, çömlek, heybe, kova, çul, şişe, torba gibi eşyalar gıdaların muhafazası ve taşınmasında kullanılmaktadır. Yemeklerin hazırlık aşamasında kullanılan eşyalar arasında bıçak, kefkir, satır, süzgeç, havan, tekne, değirmen, tahta bulunmaktadır. Yemeklerin pişirilme safhasında ise tencere, tabe, kazan, kahve ibriği, ocak, cezve, kepçe, sini, saç, şiş ve maşa yer almaktadır. Yemekler bakır kap kacak, çanak, tabak, kaşık, çatal, fincan, fincan kutusu ve fincan tabağı gibi malzemeler ile sunulmaktadır. Rusçuk toplumunda giyim eşyalarının çoğu yün, ipek ve pamuk kumaştan imal edilmektedir. İç giyimde gömlek, zıbın, entari, mintan üste giyilen kıyafetlerdir. Alta giyilen kıyafetler arasında ise don, uçkur, dizlik bulunmaktadır. Dış giyimde üste giyilen kıyafetler arasında kürk, biniş, kaftan, cübbe, kapama, ferace, yağmurluk ve hırka yer almaktadır. Alta giyilen kıyafetler arasında ise çakşır, şalvar ve çintiyan bulunmaktadır. Kıyafetleri tamamlayan kuşak ve kemerler çok çeşitliydi. Fes, kavuk, kalpak, sarık, destar başa giyilmektedir. Çember, yaşmak, tülbent ve yemeni başa örtülmektedir. Kullanılan ayakkabılar olarak çizme, postal, mest, pabuç ve terlik ile karşılaşılmaktadır. Rusçuk'ta kullanılan alet edevat içerisinde saban demiri, saban kayışı, alet-i çift, orak, odun arabası, otlak arabası, keser, tırnakop, testere, tırpan bulunmaktadır. Aynı zamanda tespih, saat, bilezik, küpe, yüzük, cüzdan, tarak gibi şahsa ait kullanılan eşyaların varlığı tespit edilmektedir. Silahlar arasında tüfek, piştov, tabanca, kılıç, yatağan bıçağı, topuz, gaddare gibi ateşli ve ateşsiz silahlar kullanılmaktadır. Rusçuk'ta inek, dana, öküz, düve, buzağı, at, kısrak, koyun ve keçi beslenilen hayvanlar arasında yer almaktadır. Rusçuk'ta kitap sahibi olan kişilerin oranının %9,87 olması ise okur yazarlık oranının yüksek olduğunu göstermektedir.
Özet (Çeviri)
In order to understand the social and economic history of the Ottoman Empire and to say something in this direction, inheritance records, which are one of the documents in court records, are of great importance. Inheritance records contain important information about the lives of deceased people. In this study, it was aimed to give detailed information about the people living in Ruse between the years 1656-1742 by using inheritance records. From 314 records that were examined, the names, occupations, social and marital status, number of children, residence, death places, how they died, income levels, debts, credits and the number of slaves had been understood. After conveying this data, the belongings and the objects which are the elements of the daily life between 1656-1742 in Ruse region were emphasized. These items include properties such as households, vineyards, gardens as well as household goods, kitchen appliances, clothing, books and other goods. The aim of the study is to build a study of social history in the city of Ruse. According to inheritence records, there are 314 people in Ruse, 245 of whom are men, 68 of which are women and 1 of whom are Bulgarian. It is known that a large number of these people are Muslims. However, it was found that non-Muslims also lived in the region. Therefore, it is understood that Muslim and non-Muslim people lived together in the neighborhoods in the Ottoman administration. It is seen that these people have titles such as bese, celebi, aga, hadjı, mullah, pasha and occupations such as merchant, butcher, watchmaker, birdman, banker and bibliopole. 141 of these people belong to military class and 157 of them belong to rayah class. Kara Mustafa, Arık Ramadan, Hacı Musa, Cami-i Cedid, Bacanak, Faik, Edirne, Kayseri, Yenişehir are among the places of residence. At the same time, some people died in Ruse, battle, inn, farm, coffeehouse, pier, during the journey, while others are known to have died, or illness or death. When we look at the family structures of individuals, it is understood that Ruse society had have a monogamous structure. However, after the death of the spouse or in case of divorce from the spouse, it is seen that a second marriage was made. It is known that 4% of the people in Ruse have 2 spouses. Since the average number of children per family in Ruse is 2.77%, it is found that 5 people lived in a household. Estimated wealth amounts of individuals varied between 146 and 571,900. The relationship between people and their receivables also is effective. The debts include funeral expenses, personal debts and expenses incurred during the inheritance proceedings. It is known that bridewealth occupies an important place in debts and receivables. It is also noteworthy that 4.7% of the people had have slaves and concubines. In the region of Ruse, items and objects which are the elements of daily life between 1656-1742 were emphasized. These items include real estate such as household, vineyard, garden, shop, inn, field, as well as household goods, kitchen tools, clothes, books and other securities. In Ruse, the houses consisted of one-storey and two-storey buildings. Around the house there were a courtyard covering structures such as toilets, fountains and hearths. There were 137 people. The price of the house varied according to its function and function. The fact that 105 people had have a vineyard in Ruse is an indication that they were actively engaged in viticulture. At the same time, 36 people run shops. Within these artisans shops there were various shops such as turban, salt shop, heart shop, pillow shop. Prayer rugs, ihram, rugs, mats, kebe, felt, hides, buttocks, carpets and linoleum are placed on the floor of the Ruse house. Pillows, cushions, bundles, chests, mattresses, sofa beds, breeches, chairs and curtains in the house constitute the room sets of the house. Bedding in the house includes quilts, mattresses, mattresses, sheets, face and head pillows, mattresses and quilts. Candlestick, candle, lantern and oil lamps provide the lighting of the house. The need for heating at home is met with oil lamps. The items used in cleaning include wiper, towel, pashmiri, macreme, basin, ewer. Among the kitchen utensils and materials in Ruse, items such as jug, lenger, jug, zenbil, sack, pottery, pot, saddle bag, bucket, sackcloth, bottle, bag are used for the storage and transportation of foods. The items used in the preparation stage of the dishes include knives, kefkir, row, strainer, mortar, boat, mill, board. In the cooking phase of the dishes, pots, tabe, cauldron, coffee kettle, cooker, coffee pot, ladle, sini, hair, skewers and tongs are located. Dishes are served with ingredients such as copper pots, dishes, plates, spoons, cutlery, cups, cup boxes and saucers. In Ruse society, most of the garments were made of wool, silk and cotton fabric. In underwear shirts, clothes, clothes, mintan clothes are worn on top. Under the clothes worn frost, kkur, knee brace is included. Among the outerwear worn on the top are fur, boarding, caftan, robe, closure, ferace, raincoat and cardigan. The clothes worn underneath include flint, baggy trousers and çintiyan. The belts and belts that complement the clothes were very diverse. Fes, melons, hearts, turbans, epic head wear. The circle, dwelling, cheesecloth and yemeni are covered. Shoes, boots, postal, enchanted, shoes and slippers are encountered. The tools used in Ruse include plow iron, plow belt, tool-i pair, sickle, wood carriage, grassland carriage, cuts, nail polish, saw, scythe. At the same time, the presence of personal belongings such as rosary, watch, bracelet, earring, ring, wallet and comb are determined. Weapons and firearms such as rifles, pistols, pistols, swords, yatagan knives, mace and gaddare are used. In Rousse, cows, calves, oxen, heifers, calves, horses, mare, sheep and goats are among the animals fed. The fact that 9.87 % of the people in Ruse are the owners of books indicates that the rate of literacy is high.
Benzer Tezler
- Tereke kayıtlarına göre Mut'ta gündelik hayat (1900-1908)
Daily life in Mut according to Tereke records (1900-1908)
İBRAHİM ÇOBAN
- Tereke kayıtlarına göre Şiran kazasında sosyo-ekonomik hayat (1886-1893)
Socio-economic life in jurisdiction of Şiran according to tereke records (1886-1893)
EMRUL YEŞİLDAĞLI
Yüksek Lisans
Türkçe
2020
TarihTokat Gaziosmanpaşa ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
PROF. DR. ALPASLAN DEMİR
- Tereke kayıtlarına göre XVII. yüzyılda İstanbul'da insan-kitap ilişkisi (İsam İstanbul Kadı sicilleri veri tabanına göre)
According to the terre records XVII. human-book relationship in istanbul in the century (According to isam Istanbul Kadi registry database)
TALHA YILMAZ
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
TarihMuğla Sıtkı Koçman ÜniversitesiTarih Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. MUHAMMED YAZICI
- Tereke kayıtlarına göre Bursa şehri'nde ekonomik ve sosyal hayat (1703-1710)
Economic and social life in Bursa according to tereke registers (1703-1710)
MUAZZEZ GÜNDÜZ
- Tereke kayıtlarına göre Yunt Dağı nahiyesi köylerinin sosyal ve ekonomik durumu (1850-1900)
Social and economic condition of the villages in Yunt Mountain subdistrict according to the estate records (1850-1900)
ZEYNEP GÜREL