Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların anne-babalarında psikolojik dayanıklılık ve kardeşlerinde duygu düzenleme becerilerinin incelenmesi
Investigation of psychological resilience in parents of children with autism spectrum disorder and emotion regulation skills in siblings
- Tez No: 555594
- Danışmanlar: DOÇ. DR. MÜJGAN İNÖZÜ, PROF. DR. FERHUNDE ÖKTEM
- Tez Türü: Doktora
- Konular: Psikoloji, Psychology
- Anahtar Kelimeler: Belirtilmemiş.
- Yıl: 2019
- Dil: Türkçe
- Üniversite: Hacettepe Üniversitesi
- Enstitü: Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Ana Bilim Dalı: Psikoloji Ana Bilim Dalı
- Bilim Dalı: Klinik Psikoloji Bilim Dalı
- Sayfa Sayısı: 286
Özet
Bu araştırmanın amacı, Türkiye'deki çocuğu OSB ile tanılanmış ebeveynlerin deneyimlerini psikolojik dayanıklılık kavramı çerçevesinde ve sağlıklı gelişim gösteren kardeşlerin deneyimlerini duygu düzenleme becerileri çerçevesinde incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, toplamda 398 anne ve babanın verilerine dayanan nicel çalışma ve psikolojik dayanıklılığı yüksek bulunan ebeveynlerden seçilen 9 anne-baba çiftinin deneyimlerini derinlemesine inceleyen nitel çalışma yürütülmüştür. Nicel çalışmada, OSB tanılanmış çocukların anne (N=251) ve babalarının (N=147) psikolojik dayanıklılıkları ile duygu durumu (stres, kaygı, depresyon düzeyleri), bilişsel duygu düzenleme yöntemleri ve sosyo-ekonomik düzeyleriyle ilişkisi korelasyon ve hiyerarşik çoklu regresyon analizleriyle incelenmiştir. Bulgular, anne ve babaların psikolojik dayanıklılığı arttıkça daha az depresyon, kaygı ve stres deneyimlediklerini göstermektedir. Ebeveynlerin kullandığı bilişsel duygu düzenleme yöntemlerinden durumu yeniden planlama ve olumlu gözden geçirme eğilimleri artıkça psikolojik dayanıklılıklarının da arttığı; durumu felaketleştirme (yıkım) ve diğerlerini suçlama eğilimleri arttıkça psikolojik dayanıklılık düzeyinin azaldığı görülmüştür. Ayrıca, anne-babaların eğitim düzeyleri ve aile gelir düzeyleri artıkça psikolojik dayanaklıklarının da arttığı bulunmuştur. Ek olarak mevcut çalışmada, çocukların OSB'yle ilişkili davranış sorunları ile ebeveynlerin psikolojik dayanıklılık düzeyi arasındaki ilişki incelenmiş ve çocukların davranış sorunları arttıkça ebeveynlerin psikolojik dayanıklılıklarının azaldığı bulunmuştur. Çalışmaya anne-baba çifti olarak katılan katılımcıların (N=139) psikolojik dayanıklılıklarının, bilişsel duygu düzenleme becerilerinin ve duygu durumlarının ilişkisi Aktör-Partner Karşılıklı Bağımlı Modelle (The Actor-Partner Interdepence Model, APIM) incelenmiştir. Analiz bulguları, annelerin durumu kabul etmelerinin babaların depresif durumlarıyla ilişkisi olmadığını, ancak babaların durumu kabul etmesinin annelerin depresif duygulanımlarını azalttığını göstermiştir. Ayrıca, anne bildirimlerine dayalı olarak, OSB tanılı çocukların sağlıklı gelişim gösteren kardeşlerinin (N=108) duygu düzenleme becerilerinin davranış sorunları ve sosyal etkileşimleriyle ve annelerin psikolojik dayanıklılık, bilişsel duygu düzenleme ve duygu durum düzeyleriyle etkileşimi hiyerarşik çoklu regresyon analizleriyle incelenmiştir. Çalışmanın hipotezlerinde öngörüldüğü gibi OSB tanılanmış çocuğun kardeşinin duygu düzenleme becerilerinin, çocuğun sosyal uyumu ile aynı doğrultuda, duygusal ve davranışsal problemleriyle ters yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Çocukların duygu düzenlemesini, annelerin durumu olumlu tekrar gözden geçirme stratejisini kullanma eğiliminin olumlu yönde, bakış açısına yerleştirme eğiliminin ters yönde yordadığı bulunmuştur. Annelerin kaygı düzeyleri ile çocukların duygu düzenleme becerileri arasında ters yönde anlamlı ilişki olduğu görülmüştür. Araştırmanın nitel çalışmasında, psikolojik dayanıklılıkları yüksek olan ailelerle (N=9 anne, 9 baba) psikolojik dayanıklılığı sağlayan etmenleri daha detaylı inceleyebilmek amacıyla yarı yapılandırılmış görüşmeler yapılmış ve bu görüşme içerikleri yorumlayıcı fenomenolojik analiz yöntemiyle analiz edilmiştir. Bunun sonucunda, OSB tanılanmış çocuğu olan ebeveyn olmak, bu süreçteki dayanıklılık kaynakları ve ebeveynlerin sağlıklı gelişim gösteren çocuklarıyla deneyimleri üzerine örneklemden çıkan temalar belirlenmiştir. Regresyon analizlerinden elde edilen bulgular ve nitel çalışma bulgularında ortaya çıkan temalar ilgili alanyazın ışığında tartışılmıştır. Ayrıca nicel ve nitel çalışmaların bulguları karşılaştırılarak yorumlanmış ve gelecek araştırmalara ve uygulamalara yönelik öneriler geliştirilmiştir. Anahtar Sözcükler Çocuğu OSB tanılanmış ebeveynler, OSB tanılanmış çocukların sağlıklı gelişim gösteren kardeşleri, psikolojik dayanıklılık, duygu durum, duygu düzenleme becerileri, yorumlayıcı fenomenolojik analiz.
Özet (Çeviri)
The purpose of the present study was to investigate the experiences of parents of children with ASD in Turkey within the concept of resilience and to find out the factors that affect the level of resilience of parents. Moreover, emotion regulation abilities and experiences of healthy siblings of children with ASD aimed to be examined. For this purpose, a quantitative study was conducted to examine parents' psychological resiliency and related factors in a total sample of 398 mothers and fathers; and a qualitative study was conducted to examine the experiences of nine mother-father dyads who were selected from parents with high psychological resilience. In the quantitative study, the association among socio-economic levels, emotional state (stress, anxiety, depression levels), cognitive emotion regulation strategies and psychological resilience of the mothers (N=251) and fathers (N=147) of children diagnosed with ASD were examined via correlational and hierarchical multiple regression analyses. The results pointed out that parents experienced less depression, anxiety and stress as their psychological resilience increased. Also, parents who had high resiliency were more likely tend to use the cognitive emotion regulation strategies such as positive reappraisal and positive refocusing. Furthermore, the findings indicated that the psychological resilience level decreased as the tendency to catastrophizing and blaming towards others increased. In addition, there was a positive relationship between psychological resilience of the parents and their education levels, and family income. In this study, the relationship between children's ASD related behavioral problems and psychological resilience of parents showed a significant negative relationship. The relationship between the psychological resilience of mother-father dyads (N=139), their cognitive emotion regulation skills and their emotional states was examined by the Actor-Partner Interdepended Model (APIM). The findings of the analysis showed that maternal acceptance of the diagnosis was not related to the emotional state of fathers, but that paternal acceptance of the diagnosis reduced the impact of depression on mothers. Furthermore, based on the mothers' reports, the association between behavioral, and social problems and emotion regulation skills of healthy siblings (N=108) and the relationship among emotion regulation levels of siblings with maternal psychological resilience, cognitive emotion regulation and emotional states were examined via hierarchical multiple regression analyses. As predicted, the emotion regulation skills of the siblings were negatively correlated with their behavioral and social problems. Emotion regulation of children was predicted by the tendency of mothers' using positive refocusing strategy in a positive direction, and putting into perspective in a negative direction. There was a significant correlation between anxiety levels of mothers and emotion regulation skills of healthy siblings. In the qualitative study, semi-structured interviews were conducted with the parents with high psychological resilience (N=9 couples) in order to understand the dynamics that facilitated psychological resilience. The contents of the interviews were analyzed by interpretive phenomenological analysis method. The main themes, which are related to being parents of children diagnosed with ASD, the sources of resiliency in this process and parental experiences with healthy child, were comprised as a result of the qualitative study. The findings of the regression analyses and the themes based on the findings of qualitative study were discussed in the light of the related literature. In addition, the findings of quantitative and qualitative studies were comparatively interpreted, and recommendations for future research and practice were provided. Keywords Parents of children with ASD, healthy siblings of children with ASD, psychological resilience, emotional state, emotion regulation skills, interpretive phenomenological analysis.
Benzer Tezler
- Otizm spektrum bozukluğu tanısı almış çocukların anne babalarının depresyon, kaygı ve yaşam kalitesi düzeylerinin, psikolojik yardım almaya yönelik tutumları ile ilişkisi üzerine bir inceleme
An investigation on the relationship between depression, anxiety, quality of life and attitudes toward seeking psychological professional help levels of the parents of children with autism spectrum disorder
BETÜL YILDIRIM
Yüksek Lisans
Türkçe
2018
Psikolojiİstanbul Okan ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ OSMAN AĞA ÖNAL
- Otizm spektrum bozukluğu tanısı olan çocukların ebeveynlerinin otizm algısının metafor analizi yolu ile incelemesi
Examination of parents of children with autism spectrum disorder by metaphor analysis of perception of autism
YASEMİN ZEYNEP İZCİ AKGÜL
Yüksek Lisans
Türkçe
2022
Çocuk Sağlığı ve HastalıklarıÜsküdar ÜniversitesiÇocuk Gelişimi Ana Bilim Dalı
PROF. DR. SERDAL SEVEN
- Otizmli ve normal çocukların ana babalarında benlik algısı evlilik uyumu ve psikolojik sağlamlık ilişkisi
Self-perception, marital adjustment and psychological resilience on normal developed children family and family of autism identified children
ÖZLEM ÜLGÜT
Yüksek Lisans
Türkçe
2019
PsikolojiNişantaşı ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DR. ÖĞR. ÜYESİ SELÇUK ASLAN
- Otizm spektrum bozukluğu, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu olan ve normal çocukların ana-babalarında zihin kuramı ve yürütücü işlevlerin karşılaştırılması
The comparison of the autism spectrum disorder (ASD) and attention deficit hyperactivity disorder (ADHD) symptoms and theoey of mind and executive functions in parents of ADHD, ASD and control children
SÜMEYRA ÇELİK
Yüksek Lisans
Türkçe
2017
PsikolojiHasan Kalyoncu ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
DOÇ. DR. ŞAZİYE SENEM BAŞGÜL
- Otizm spektrum bozukluğu olan çocukların ebeveynlerinin gözlerden zihin okuma ve iletişim beceri düzeylerinin incelenmesi
Investigation of ability of reading mind in the eyes and level of communication skills in parents of children with autism spectrum disorder
ELİF BİLGE ERTAŞ
Yüksek Lisans
Türkçe
2015
PsikolojiMelikşah ÜniversitesiPsikoloji Ana Bilim Dalı
YRD. DOÇ. DR. TURNA BENGÜ COŞKUN
YRD. DOÇ. DR. ESRA DEMİRCİ